Hơn 700 quỹ hỗ trợ nông dân trên cả nước
Theo báo cáo của Trung ương Hội nông dân (HND) Việt Nam, hệ thống Quỹ Hỗ trợ nông dân (HTND) tổ chức thành 3 cấp: Quỹ HTND Trung ương, Quỹ HTND cấp tỉnh và Quỹ HTND cấp huyện.
Riêng cấp xã không thành lập Quỹ HTND nhưng HND cấp xã vẫn duy trì thực hiện các hoạt động quỹ như: vận động tạo nguồn vốn, tham gia cho vay vốn và thực hiện chương trình ủy thác của các ngân hàng. Đến ngày 31/12/2020, trên cả nước đã thành lập 718 Quỹ HTND các cấp với tổng nguồn vốn toàn hệ thống đạt khoảng 3.747 tỷ đồng.
Thời gian qua, Quỹ HTND đã đáp ứng được một phần nhu cầu về vốn của hội viên nông dân để phát triển sản xuất, góp phần hạn chế, đẩy lùi nạn tín dụng đen ở khu vực nông thôn. Doanh số cho vay quay vòng nguồn vốn quỹ các cấp từ năm 2011 đến nay đạt trên 11.141 tỷ đồng, hỗ trợ cho trên 620.000 lượt hộ hội viên nông dân tham gia vay vốn phát triển sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh đó, vẫn còn những hạn chế trong hoạt động của Quỹ HTND các cấp. Cụ thể, khuôn khổ pháp lý về thành lập, tổ chức và hoạt động của quỹ còn thiếu và chưa đồng bộ. Nguồn vốn của quỹ tương đối hạn hẹp, chỉ đáp ứng được phần nhỏ (khoảng 3%) trong tổng nhu cầu vay vốn của hội viên HND để đầu tư phát triển, sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.
Việc lựa chọn, xây dựng mô hình dự án vay vốn theo hướng liên kết sản xuất hàng hóa còn chưa được quan tâm đúng mức, một số mô hình chưa thực sự điển hình, chưa tạo được sự gắn kết chặt chẽ giữa các hộ tham gia vay vốn. Một số nơi vốn cho vay bình quân hộ, dự án còn nhỏ, dàn trải, mang tính phong trào.
Phương thức cho vay của Quỹ HTND tương đối đơn giản (do Quỹ chỉ thực hiện phương thức cho vay một lần), chưa đáp ứng được nhu cầu vay đa dạng của khách hàng vay vốn. Từ những vướng mắc trên, Bộ Tài chính cho biết, việc ban hành Nghị định về thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ HTND là cần thiết.
Vị trí pháp lý, nguyên tắc hoạt động
Về địa vị pháp lý và tư cách pháp nhân của Quỹ HTND, theo Điều 3 Dự thảo Nghị quyết: Quỹ HTND là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, trực thuộc cơ quan HND các cấp. Quỹ HTND có tư cách pháp nhân, có vốn điều lệ, có con dấu, được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước và các ngân hàng thương mại hoạt động hợp pháp tại Việt Nam theo quy định của pháp luật.
Về nguyên tắc hoạt động của Quỹ HTND: tự chủ về tài chính, không vì mục tiêu lợi nhuận, công khai, minh bạch, bảo toàn và phát triển vốn; chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi nguồn vốn chủ sở hữu của quỹ; thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ được giao theo quy định của pháp luật.
Mục tiêu hoạt động: tạo nguồn lực, điều kiện, công cụ để đoàn kết, tập hợp, phát triển, nâng cao chất lượng hội viên nông dân; hỗ trợ hội viên nông dân xây dựng, nhân rộng mô hình sản xuất, kinh doanh hiệu quả, nâng cao chất lượng đời sống nông dân; thúc đẩy hoạt động công tác HND và phong trào nông dân.
Về chức năng, nhiệm vụ: Quỹ tiếp nhận và quản lý nguồn vốn điều lệ được cấp từ NSNN theo quy định tại Nghị định này và pháp luật liên quan; vận động các nguồn ủng hộ, tài trợ, viện trợ không hoàn lại cho hoạt động của quỹ; cho vay vốn đối với hội viên nông dân để xây dựng và nhân rộng các mô hình sản xuất kinh doanh hiệu quả; nhận ủy thác cho vay của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước theo quy định của pháp luật; ủy thác cho Quỹ HTND cấp dưới thực hiện nhiệm vụ cho vay vốn theo quy định của pháp luật và Nghị định này; thực hiện các nhiệm vụ khác được cấp có thẩm quyền giao theo quy định của pháp luật.
Quỹ HTND được thành lập ở Trung ương, cấp tỉnh và cấp huyện theo quy định tại Nghị định này và pháp luật liên quan. Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập Quỹ HTND Trung ương UBND cấp tỉnh quyết định thành lập Quỹ HTND cấp tỉnh sau khi có ý kiến chấp thuận về chủ trương của HĐND cấp tỉnh.
UBND cấp huyện quyết định thành lập Quỹ HTND cấp huyện sau khi có ý kiến chấp thuận về chủ trương của HĐND cấp huyện (đối với các huyện có tổ chức HĐND). Trung ương HND Việt Nam/HND cấp tỉnh/HND cấp huyện được giao quản lý nguồn vốn Nhà nước tại Quỹ HTND Trung ương/cấp tỉnh/cấp huyện.
Cơ cấu tổ chức của Quỹ HTND gồm có: Hội đồng quản lý; ban Kiểm soát; ban điều hành gồm Giám đốc Quỹ, các Phó Giám đốc Quỹ, Kế toán trưởng và bộ máy giúp việc. Đối tượng vay vốn của Quỹ HTND bao gồm: hộ gia đình: chủ hộ gia đình hoặc người đại diện hộ gia đình là hội viên HND Việt Nam; thành viên Tổ hợp tác, thành viên hợp tác xã là hội viên HND Việt Nam.
