Đền Canh Sơn (tên gọi khác là đền Bì) tọa lạc trên một khu đất rộng gần 3 hecta tại thôn Vân Đôi, xã Đoàn Lập, huyện Tiên Lãng, Hải Phòng. Theo lịch sử nhà đền, địa chỉ tín ngưỡng tâm linh này được xây dựng từ thế kỷ 17, thờ hai vị thành hoàng là Kinh Sơn và Trí Minh. Đây là hai vị thánh sinh sống từ thời nhà nước Văn Lang, có công giúp vua Hùng đánh giặc, mở mang làng xóm. Ngôi đền này thuộc hàng “ngũ linh từ” tức 5 ngôi đền nổi tiếng linh thiêng ở địa phương.
Từ thuở sơ khai đền Canh Sơn đã được thờ ngoài trời. Đến cuối thế kỷ 19, đền được tu bổ, tôn tạo lại. Năm 2022, địa phương tu bổ, tôn tạo một số hạng mục như cải tạo nghi môn (còn gọi là Vọng vân đài), tường bao trước đền, giếng ngọc hình bán nguyệt trước đền được kè đá, ốp lát đá xung quanh...
Đền chính có kiến trúc thuần bằng đá theo kiểu tam cấp. Cấp trên cùng, cao nhất, thờ thần Kinh Sơn Linh ứng Đại vương; cấp giữa thờ Bản cảnh Trí Minh Đại vương; cấp ngoài cùng thờ Công Đồng.
Tất cả các đồ thờ tự trong đền như lục bình, lư hương, bát hương cũng đều làm bằng đá, được đặt trên bề mặt những phiến đá lớn, thứ tự thành 2 lớp trong và ngoài theo các khung cửa võng đá, trên đề chữ Hán chạm hình rồng chầu mặt trời, rồng chầu hổ phù, hoa dây, vân tản...
Phía trước đền là đường nhựa liên huyện chạy qua, bên kia đường có đầm Bì rộng lớn, nơi có 5 nguồn nước đổ về. Xung quanh đền là khu đồng đất có một số đường đồng mang hình bút nghiên, ấn kiếm. Phía sau đền là đường Sơn Đôi cao dần về phía Đông. Theo người dân, ngôi đền nằm ở vị trí tốt, phong thủy đắc địa.
Trong cùng khuôn viên, ngay phía sau đền có chùa Vân Quang, phủ mẫu tạo cho nơi đây trở thành một cụm di tích tôn giáo - tín ngưỡng của địa phương. Đền Canh Sơn và chùa Canh Sơn luôn mở rộng cửa phục vụ tín ngưỡng của người dân, du khách. Đặc biệt dịp đầu xuân, năm mới, nơi đây trở thành địa điểm thu hút đông đảo người dân, du khách khắp nơi.
Đền đá Canh Sơn đã được UBND TP Hải Phòng xếp hạng là di tích lịch sử văn hoá cấp thành phố từ năm 2003.
Hình ảnh cổ kính, độc đáo của ngôi đền đá:
Ngôi đền lộ thiên dưới tán những cây cổ thụ. |
Cổng tam quan ngôi đền cổ uy nghi soi bóng xuống giếng nước hình bán nguyệt. |
Giếng nước hình bán nguyệt trước cổng tam quan. |
Nghi môn - còn gọi là Vọng Vân đài trước cửa đền. |
Các thiết kế đồ thờ trong đền như lư hương, bát hương, lục bình đều làm bằng đá. Trước cửa đền là cặp voi đá đứng chầu. |
Chùa Vân Quang phía sau ngôi đền, trong cùng khuôn viên, tạo nên một cụm di tích đặc sắc. |
Tượng Phật bà trong sân chùa Vân Quang. |