Nghịch lý nơi cứu nạn tàu thuyền phát sinh tai nạn

Chưa gặp bão đã chìm tàu

Đêm 12/9/2016, bão số 4 (RAI) đã đi vào đất liền các tỉnh từ Quảng Nam đến Quảng Ngãi rồi suy yếu thành áp thấp nhiệt đới, gây thiệt hại không đáng kể. Theo báo cáo, để phòng tránh bão số 4, Bộ đội Biên phòng (BĐBP) các tỉnh từ Nghệ An tới Bình Thuận đã thông báo, kêu gọi, hướng dẫn cho 68.817 tàu thuyền/298.205 ngư dân biết vị trí và hướng di chuyển của bão để chủ động phòng tránh.

Theo báo cáo của Phòng Cứu hộ, cứu nạn, Bộ Tham mưu, Bộ Tư lệnh BĐBP, tính đến 10h hôm qua (13/9), bão số 4 không gây thiệt hại về người, nhưng có 6 tàu thuyền bị hư hại. 

Đáng lưu ý, chiều 12/9/2016, 2 tàu cá QNg 92936TS của ông Phạm Văn Hùng và QNg 44627TS của ông Nguyễn Ca (tỉnh Quảng Ngãi) chạy vào bờ để tránh cơn bão số 4 (RAI) đã bị mắc cạn, rồi chìm tại Cửa Đại. Bão số 4 cũng đánh chìm, gây mắc cạn 3 tàu đang neo đậu tại các cảng biển ở Đà Nẵng gồm: Tàu Đna 2054 neo đậu tại khu vực biển Thành Vinh, Thọ Quang bị sóng đánh chìm. Lúc 1h sáng ngày 13/9/2016, tàu TTH 90618 trong lúc neo đậu tại âu thuyền Thọ Quang cũng bị sóng đánh chìm.

2h ngày 13/9, tàu Bình Dương 288 của Công ty TNHH Hoàng Ngân (địa chỉ Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình) gồm 6 lao động đang neo đậu trước cửa Nhà máy Xi măng Hải Vân bị sóng đánh trượt neo, mắc cạn tại bãi biển Nam Ô, phường Hòa Hiệp Nam, quận Liên Chiểu.

Những vụ tai nạn tương tự diễn ra khá nhiều lần trong những năm gần đây do tình trạng cảng biển, âu thuyền ngày một thêm bồi lắng, luồng lạch hẹp, các trụ bê tông neo tàu quá gần nhau. Trước đó, ngày 18/1/2014, tàu cá mang số hiệu TTH 26669 của ông Hồ Văn Hiền (43 tuổi, ngụ thị trấn Thuận An, Thừa Thiên - Huế) sau khi đánh bắt cá, đang trên đường vào cảng Thuận An tránh bão thì bị mắc cạn ngay tại luồng ra vào cảng. Sóng to gió lớn nên tàu ông Hiền nhanh chóng bị đánh chìm làm 4 ngư dân thiệt mạng. Chiếc tàu sau đó được trục vớt vào bờ nhưng đã hư hại nghiêm trọng, gây thiệt hại hàng trăm triệu đồng. 

Để tránh cơn bão số 3 (giữa tháng 9/2015), ông Lương Công Dũng (38 tuổi, ở thôn 4, xã Tam Giang) phải đưa tàu QNa 91557 vào âu thuyền An Hòa, tỉnh Quảng Nam trú tạm. Con tàu sau đó đã bị chìm không phải do gió bão giật mà bị va đập vào các trụ bê tông khiến thân tàu phía bên phải nứt toác, nước ào ào chảy vào nhấn chìm tàu,  gây khoảng 500 triệu đồng. 

Nháo nhào tìm nơi neo đậu

Một năm chỉ vài lần tránh bão nhưng một số ngư dân phản ánh vô cùng ngao ngán khi phải nháo nhào tìm kiếm nơi neo đậu tàu thuyền. Mỗi khi có bão, các tàu thuyền được gọi hối hả vào bờ, dù rằng có tàu chỉ đánh bắt được ít hải sản, trong khi chi phí tiền dầu rất lớn. Đã vậy, khi vào bờ, nhiều tàu thuyền không biết neo đậu ở đâu để tránh trú bão khi các âu thuyền đều quá tải hay xuống cấp, thiết kế không phù hợp, dẫn đến tình trạng, âu thuyền tránh bão trở thành cái “bẫy” nguy hiểm cho tàu thuyền. Thuyền nhỏ neo đậu tránh bão đã khó, thuyền công suất lớn tìm được nơi tránh trú an toàn càng gian nan hơn, nhất là khi có bão lớn.

Con tàu là tài sản lớn của ngư dân, nếu không có nơi neo đậu an toàn, tàu có sự cố gì thì ngư dân phá sản, trắng tay. Với chính sách hỗ trợ theo Nghị định 67/2014/NĐ-CP, dự báo lượng tàu cá sẽ tăng lên nhiều trong những năm tới nhưng nơi tránh trú bão còn nhiều bất cập. Ví dụ, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An có trên 1.320 tàu thuyền khai thác hải sản với tổng công suất trên 336.000CV, trong đó tàu có công suất từ 90CV trở lên là 740 tàu.

Trung bình mỗi năm ngư dân các xã đóng mới từ 10 - 15 phương tiện có công suất từ 900 CV - 1.200 CV. Với việc phát triển nhanh đội tàu đánh bắt xa bờ có công suất lớn khiến cho chỗ neo đậu quá tải, ra vào luồng lạch khó khăn, đây là một thách thức lớn trong công tác quản lý. 

Mỗi khi mưa to, gió bão, hàng trăm chiếc tàu chen chúc, xô đẩy nhau. Chuyện bị va đập gây hư hỏng tàu thuyền thường xuyên xảy ra. Có khi sóng lớn xô tàu vào thành cảng gây vỡ tàu, sửa chữa mất cả trăm triệu.

Thiếu nơi neo đậu, ngư dân đành phó mặc gia tài của mình cho sóng gió. Tại âu thuyền và cảng cá Thọ Quang - nơi vừa có tàu bị chìm, trước đây, tàu cá vào tránh trú bão chỉ có 900 chiếc. Trong cơn bão tháng 3/2015 và cơn bão mới đây, có đến trên 1.255 chiếc vào, gây quá tải. Theo thiết kế, mỗi phao neo chỉ neo 5 tàu. Trong cơn bão này, Ban Quản lý phải bố trí đến 8 tàu/phao neo. Khi có tin báo bão, bao nhiêu tàu vào thì phải sắp xếp neo đậu hết chừng đó, không thể từ chối được, mà quá tải thì độ an toàn giảm xuống.

Tỉnh Hà Tĩnh có 4 âu thuyền tránh trú bão tại các địa phương: Lộc Hà, Cẩm Xuyên, Nghi Xuân và Kỳ Anh. Trong đó, mới chỉ có 2 âu thuyền Cẩm Nhượng (Cẩm Xuyên) và Cửa Sót (Lộc Hà) đưa vào sử dụng, các âu thuyền còn lại đang được xây dựng. Những năm gần đây, luồng lạch tại các âu thuyền tránh trú bão bị bồi lắng nghiêm trọng khiến 2 âu thuyền Cẩm Nhượng và Cửa Sót không còn là chốn trú ẩn an toàn. Theo thiết kế, các âu thuyền trú bão trên có thể chứa 250-300 tàu vào trú bão. Thế nhưng, những mùa mưa bão gần đây, âu tránh trú bão Cửa Sót, Cửa Nhượng cũng chỉ đáp ứng được khoảng 150-200 phương tiện

Để ngư dân yên tâm bám biển, phát triển kinh tế, cần có nhiều chính sách hỗ trợ ngư dân như đầu tư nâng cấp xây dựng cảng cá, bến cá và quan trọng nhất là xây dựng các âu thuyền cho ngư dân tránh bão nhằm đảm bảo an toàn cho người, phương tiện và tài sản của ngư dân.