Ham giá rẻ dễ mắc "bẫy" nhà thầu Trung Quốc

“Thời gian qua chúng ta đã vô tình biến luật đấu thầu thành đấu giá. Thử hỏi trên thế giới này, có nước nào có thể đấu giá lại được với các nhà thầu Trung Quốc?. Đây cũng là nguyên nhân chính giải thích cho việc hầu hết các gói thầu của các dự án đầu tư mua sắm nước ta đều rơi vào tay các nhà thầu từ bên kia biên giới”, ông Phạm Hùng, Phó chủ tịch Hiệp hội  doanh nghiệp cơ khí Việt Nam nhận xét thẳng thắn.

“Thời gian qua chúng ta đã vô tình biến luật đấu thầu thành đấu giá. Thử hỏi trên thế giới này, có nước nào có thể đấu giá lại được với các nhà thầu Trung Quốc?. Đây cũng là nguyên nhân chính giải thích cho việc hầu hết các gói thầu của các dự án đầu tư mua sắm nước ta đều rơi vào tay các nhà thầu từ bên kia biên giới”, ông Phạm Hùng, Phó chủ tịch Hiệp hội  doanh nghiệp cơ khí Việt Nam nhận xét thẳng thắn.

Lao động Trung Quốc làm việc tại Nhà máy Nhiệt điện Hải Phòng.  Ảnh: S.T
Lao động Trung Quốc làm việc tại Nhà máy Nhiệt điện Hải Phòng. Ảnh: S.T

Theo số liệu của Bộ Công Thương, tổng nguồn vốn đầu tư cho các dự án công nghiệp có liên quan đến thị trường sản phẩm cơ khí giai đoạn 2013- 2025 vào khoảng 289 tỷ USD. Với giá trị thiết bị thường chiếm từ 70 – 75%, tổng số ngoại tệ mà Việt Nam cần bỏ ra để nhập khẩu máy, thiết bị cho các dự án có thể lên đến 202 tỷ USD (= 289 tỷ x 70%).

“Đây thực sự là một con số rất lớn. Đương nhiên chúng ta không có tham vọng sẽ thực hiện hết 100% hoặc kể cả 50%, mà với con số nội địa hóa khiêm tốn 30% thì trong hơn 15 năm tới (2013-2025) chúng ta có thể thực hiện được hơn 70 tỷ USD” – ông Hùng phân tích.

Tuy nhiên, “phần bánh” này có thể rơi hết vào tay nhà thầu nước ngoài, mà chủ yếu là nhà thầu Trung Quốc nếu lối chọn thầu giá rẻ hiện nay vẫn được áp dụng và Nhà nước không áp dụng các kỹ thuật bảo hộ cần thiết dành cho doanh nghiệp nội.

“Đương nhiên về cơ chế bảo hộ thị trường trong nước sẽ có nhiều ý kiến trái chiều, một số quan điểm cho rằng chúng ta đã gia nhập WTO và sẽ vướng mắc vào các quy định của tổ chức này. Nhưng trước Việt Nam, rất nhiều nước đã gia nhập WTO, song họ vẫn có những đường lối, chính sách rất linh hoạt để bảo hộ thị trường trong nước, đây là những công việc tác nghiệp mà các bộ, ban, ngành có trách nhiệm tham mưu cho Chính phủ. Ví dụ như sử dụng hàng rào thuế quan, hàng rào kỹ thuật, áp dụng luật chống bán phá giá…”, đại diện các doanh nghiệp cơ khí bày tỏ. “Không trao cho doanh nghiệp trong nước cơ hội “ra sân” thì thử hỏi đến bao giờ mới có kinh nghiệm cạnh tranh với các “sao” ngoại”.

Nhìn lại hàng chục công trình công nghiệp thực hiện gần đây, từ thủy điện đến nhiệt điện chạy than, nhiệt điện đốt khí, xi măng, các dự án chế biến oxýt nhôm từ bô xít, các dự án nhà máy hóa chất và lọc dầu…, quy mô đầu tư lên đến hàng chục tỷ USD nhưng hầu hết đều do nước ngoài làm tổng thầu EPC, số doanh nghiệp nội được tin tưởng lựa chọn chỉ chiếm phần rất nhỏ.

Riêng đối với các nhà thầu EPC của Trung Quốc thì  gần như Việt Nam nhập khẩu 100%. Tất cả công việc đều do người Trung Quốc đảm nhận, từ những việc lao động phổ thông nhất như nấu ăn, vệ sinh, bảo vệ... đến kỹ sư, công nhân xây dựng và lắp máy. Kể cả những vật tư, vật liệu có sẵn tại thị trường họ cũng nhập khẩu về từ bên kia biên giới.

Trong khi đó, cũng không hẳn các doanh nghiệp nội không có năng lực. Điển hình như dự án Nhà máy điện Nhơn Trạch 2. Sau khi mở thầu quốc tế, kết quả nhà thầu Nhật trúng thầu với giá trúng 624 triệu USD. Tuy nhiên, sau đó vì các nhà thầu nước ngoài kiện tụng lẫn nhau nên kết quả này bị hủy và nhà thầu nội Lilama lúc này được chỉ định làm tổng thầu EPC. Kết quả là, hợp đồng giữa Lilama và chủ  đầu tư PVN được ký chỉ với 524 triệu USD, giảm tới 100 triệu USD so với thầu ngoại và nhà máy này sau đó còn được trao danh hiệu là dự án nhà máy điện xây dựng nhanh nhất châu Á.

Đối với các gói thầu rơi vào tay nhà thầu Trung Quốc, thì ngoài mất mát về giá trị sản lượng, doanh thu và thị trường công ăn việc làm, một hệ lụy khác cũng không kém phần tai hại đó là việc Việt Nam có nguy cơ bị biến thành bãi rác công nghệ. Điều này, theo các doanh nghiệp cơ khí, có nguyên nhân từ việc Luật Đấu thầu và các văn bản hướng dẫn đã bãi bỏ điều khoản về xuất xứ thiết bị trong hồ sơ mời thầu.

“Thật sơ đẳng về nhận thức khi chúng ta cho rằng một xe hơi công suất 3.0 của Trung Quốc cũng được đánh giá tương đương xe hơi 3.0 của Đức hoặc Nhật. Tương tự, một nhà máy điện công suất 300 MW hoặc nhà máy xi măng 1,5 triệu tấn/năm thiết bị của Trung Quốc cũng tương đương về giá trị như đối với thiết bị của Đức, Nhật…”, đại diện Hiệp hội doanh nghiệp cơ khí bày tỏ.

Dự kiến trong kỳ họp này, Quốc hội sẽ thông qua Luật Đấu thầu sửa đổi. Ngành cơ khí chế tạo trong nước đang làm ăn khá bết bát, song Hiệp hội này vẫn tin rằng nguyên nhân không phải vì thiếu năng lực mà là vì họ chưa được “đặt đúng chỗ”. Mô hình phát triển kinh tế của Việt Nam, theo quan điểm này, cần phát triển các ngành công nghiệp nặng và công nghiệp cơ khí.

"Một số ý kiến cho rằng đầu tư vào cơ khí là tốn kém, lợi nhuận thấp, thu hồi vốn chậm, vì vậy nên “đi tắt đón đầu” bằng cách đầu tư cho các ngành công nghệ cao, tin học, tự động… nhưng thử hỏi: nếu không có ngành cơ khí chế tạo phát triển thì các ngành khác như công nghệ cao, tin học, tự động hóa áp dụng vào đâu?", ông Phạm Hùng nói.

“Đối với một số ngành then chốt tạo nền tảng kinh tế, bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước, tạo điều kiện phát triển các ngành kinh tế khác, chúng ta phải phấn đấu làm bằng được… Người ta thường nói không làm được vì thiếu vốn đầu tư, (nhưng) vấn đề mấu chốt là phải nhận thức sâu sắc ý nghĩa sống còn của nó đối với công nghiệp hóa, hiện đại hóa và định hướng xã hội chủ nghĩa, từ đó mới tìm được lối ra và cách khắc phục”.

GS Lê Xuân Tùng (Một số ý kiến về định hướng xã hội chủ nghĩa trong phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam – báo Nhân dân ngày 05/6)

Sơn Tùng

Tin cùng chuyên mục

Thiên tai gây thiệt hại gần 85.000 tỷ đồng trong năm 2024

Thiên tai gây thiệt hại gần 85.000 tỷ đồng trong năm 2024

(PLVN) - Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), trong năm 2024 thiên tai xảy ra rất khốc liệt, cực đoan, diễn biến phức tạp. Thiên tai đã làm 513 người chết và mất tích, tổng thiệt hại kinh tế ước tính trên 84.900 tỷ đồng (năm 2023, thiên tai làm 169 chết và mất tích, thiệt hại 9.324 tỷ đồng).

Đọc thêm

Thách thức bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản

Nhiều nhiệm vụ trọng tâm để bảo vệ các hệ sinh thái ven biển vùng Đồng bằng sông Cửu Long. (Ảnh: Hữu Tuấn)
(PLVN) -  Ngành thủy sản được xác định là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn trong nền kinh tế biển của Việt Nam với tốc độ tăng trưởng nhanh. Nhưng trong quá trình phát triển, ngành thủy sản cũng đang phải đối mặt với không ít những thách thức, trong đó có vấn đề môi trường và suy thoái hệ sinh thái ven biển.

Hiệu quả chính sách phát triển kinh tế số

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình vừa ký Quyết định 1437/QĐ-TTg ngày 20/11/2024 ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về phát triển kinh tế số giai đoạn 2024 - 2025.

Hơn 730 dự án đang hoạt động tại các KCN - KCX Hà Nội

Công ty TNHH Điện tử Meiko Thăng Long, có địa chỉ tại lô J1-J2 (khu công nghiệp Thăng Long, xã Võng La, huyện Đông Anh,TP. Hà Nội)
(PLVN) - Nhiều năm qua, doanh nghiệp tại các khu công nghiệp của Hà Nội luôn tạo giá trị bình quân trên 40% giá trị sản lượng công nghiệp, 40% kim ngạch xuất khẩu và trên 20% GDP của Thành phố, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và trở thành nhân tố quan trọng trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Thủ đô và cả nước.

Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba thăm và làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội

Bà Juanna Lilia Delgado Portal – Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba trao đổi tại buổi làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội.
(PLVN) - Ngày 20/11, Đoàn lãnh đạo cấp cao Ngân hàng Trung ương Cuba do bà Juanna Lilia Delgado Portal - Bộ trưởng, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Cuba làm Trưởng đoàn đã đến thăm và làm việc tại Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH). Đi cùng đoàn có đại diện một số Bộ, ngành, Chủ tịch một số Ngân hàng tại Cuba; đại diện Đại sứ quán Cuba tại Việt Nam và đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Cảng Hải Phòng đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì

Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, ông Nguyễn Hoàng Anh, Uỷ viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Uỷ ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trao Bằng khen cho Công ty cổ phần Cảng Hải Phòng.
(PLVN) - Ngày 20/11, Công ty CP Cảng Hải Phòng tổ chức Lễ kỷ niệm 95 năm Ngày truyền thống Đảng bộ và Đội ngũ công nhân Cảng (24/11/1929-24/11/2024); 95 năm Ngày thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của Cảng Hải Phòng (28/11/1929-28/11/2024) và đón nhận Huân chương lao động Hạng Nhì.

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành

Chỉ có 28% hồ thủy lợi được lập quy trình vận hành
(PLVN) - Sáng 19/11, tại Hà Nội, Bộ NN&PTNT tổ chức diễn đàn “Nâng cao hiệu quả thông tin, cảnh báo, đảm bảo vận hành an toàn đập, hồ chứa nước trong tình hình mới". Sự kiện nêu ra những vấn đề cấp bách của hệ thống các hồ, đập thủy lợi đang “gánh” trên vai nhiều nhiệm vụ trọng yếu của quốc gia.

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Pháp

Thúc đẩy hợp tác nông nghiệp Việt Nam - Pháp
(PLVN) - Sáng 19/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến đã làm việc với đoàn đại biểu Nghiệp đoàn Giới chủ Pháp (MEDEF) do ông Francois Corbin làm trưởng đoàn, trong khuôn khổ hai nước thúc đẩy hợp tác kinh tế và đầu tư.

Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá: Cần lộ trình tăng thuế hợp lý

Toàn cảnh Toạ đàm "Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và chống buôn lậu thuốc lá – Những vấn đề đặt ra" diễn ra chiều nay, tại Hà Nội.
(PLVN) -  Theo các chuyên gia, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) với thuốc lá là cần thiết. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu chính sách đề ra, cần có lộ trình tăng thuế hợp lý, đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu hạn chế tiêu dùng và ngăn chặn tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

Ngành tôm bứt phá, dự báo đạt 4 tỷ USD trong năm 2024

Ngành tôm bứt phá, dự báo đạt 4 tỷ USD trong năm 2024

(PLVN) - Trong 10 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu tôm Việt Nam đạt 3,2 tỷ USD, tăng 13% so với cùng kỳ năm trước. Các thị trường lớn như Trung Quốc, Mỹ và EU đều ghi nhận tăng trưởng tích cực. Với giá tôm cải thiện và nhu cầu nhập khẩu tăng cao, dự báo mục tiêu 4 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu trong năm nay là hoàn toàn khả thi.

Quyết tâm gỡ 'thẻ vàng' IUU của EC

Việt Nam quyết tâm gỡ “thẻ vàng” IUU trong năm 2024. (Ảnh minh họa: CTV)
(PLVN) - Ngày 18/11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Phùng Đức Tiến đã họp với các đơn vị liên quan để thực hiện kế hoạch của Chính phủ chỉ đạo làm việc với Đoàn thanh tra Ủy ban Châu Âu (EC) về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp (IUU) lần 5.

Chờ tỉnh và huyện để kéo dây giải tỏa công suất Nhiệt điện Nhơn Trạch 3 và 4

Đại diện NPTPMB báo cáo lãnh đạo EVNNPT về tiến độ Dự án đường dây 220kV Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 - rẽ Mỹ Xuân - Cát Lái.
(PLVN) - Ban Quản lý Dự án truyền tải điện (NPTPMB) hạ quyết tâm hoàn thành Dự án đường dây 220kV Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 - rẽ Mỹ Xuân - Cát Lái trong quý III/2025 để có thể cùng các đơn vị thuộc Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) thực hiện việc giải tỏa công suất Nhà máy nhiệt điện Nhơn Trạch 3 và 4.

Tiềm năng huy động vốn tư nhân cho phát triển xanh

Quản lý nước là một trong những dự án được ưu tiên cho vay để bảo vệ môi trường. (Ảnh minh họa/Vneconomy)
(PLVN) - Ngân hàng Thương mại Cổ phần Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) mới phát hành thành công 2.000 tỷ đồng trái phiếu xanh để cho vay các dự án thuộc lĩnh vực bảo vệ môi trường và dự án mang lại lợi ích về môi trường. Điều này cho thấy nhu cầu về trái phiếu xanh là rất lớn và là tín hiệu tích cực về tiềm năng trong việc huy động dòng vốn từ khối tư nhân cho quá trình chuyển đổi hướng đến phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam.