Nhu cầu tín dụng cải thiện chậm
Kết quả “Cuộc điều tra xu hướng tín dụng của các tổ chức tín dụng (TCTD) tháng 12/2023” vừa được Vụ Dự báo, Thống kê, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố cho thấy, trong 6 tháng cuối năm 2023, các TCTD đã đáp ứng nhu cầu vay vốn tổng thể của khách hàng ở tỷ lệ cao hơn so với 6 tháng đầu năm 2023 và cùng kỳ năm 2022, với 92,7% TCTD cho biết đã đáp ứng từ 75 - 100% nhu cầu vay vốn (kỳ trước 89,5% và cùng kỳ năm trước 88,6%).
Theo nhận định của các TCTD, nhu cầu tín dụng tổng thể của khách hàng trong 6 tháng cuối năm 2023 cải thiện chậm hơn so với 6 tháng đầu năm 2023 và thấp hơn nhiều so với kỳ vọng. Đánh giá chung cho cả năm 2023, tỷ lệ TCTD nhận định nhu cầu tín dụng tổng thể của khách hàng cải thiện thấp hơn nhiều so với kỳ vọng và diễn biến thực tế của các năm trước.
Dự báo cho năm 2024, các TCTD cho biết, nhu cầu tín dụng tổng thể của khách hàng tiếp tục cải thiện chậm trong 6 tháng đầu năm 2024 so với 6 tháng cuối năm 2023 ở hầu hết các lĩnh vực. Tuy nhiên, mức độ cải thiện tốt lên trong 6 tháng cuối năm 2024.
Tại kỳ điều tra này, nhu cầu vay phát triển công nghiệp và xây dựng có tỷ lệ TCTD nhận định và dự báo tăng cao nhất trong năm 2023 và năm 2024, thay vì lĩnh vực vay phục vụ đời sống và tiêu dùng như trong năm 2022.
So với kỳ điều tra tháng 6/2023, tại kỳ điều tra này, các TCTD đã thu hẹp bớt kỳ vọng về mức độ tăng nhu cầu tín dụng của 11/13 lĩnh vực điều tra trong năm 2024, trong khi giữ nguyên hoặc mở rộng nhẹ kỳ vọng về mức độ tăng nhu cầu tín dụng của 2/13 lĩnh vực điều tra (đầu tư công nghiệp hỗ trợ và đầu tư ứng dụng công nghệ cao).
Để tạo điều kiện cho DN và người dân tiếp cận vốn tín dụng, trong 6 tháng cuối năm 2023, các TCTD tiếp tục nới lỏng tiêu chuẩn tín dụng đối với 2 lĩnh vực ưu tiên là cho vay đầu tư ứng dụng công nghệ cao và cho vay đầu tư công nghiệp hỗ trợ. Đồng thời, chuyển sang nới lỏng tiêu chuẩn tín dụng đối với lĩnh vực cho vay đầu tư ngành dịch vụ logistics và cho vay mua nhà để ở.
Các TCTD cũng giảm bớt tiêu chuẩn tín dụng đối với lĩnh vực: Đầu tư kinh doanh (ĐTKD) chứng khoán; ĐTKD bất động sản (BĐS); kinh doanh tài chính, ngân hàng và bảo hiểm; xây dựng; và các lĩnh vực khác.
Chuyển sang 6 tháng đầu năm và cả năm 2024, 70,3 - 73,3% TCTD dự kiến tiếp tục giữ nguyên hoặc nới nhẹ tiêu chuẩn tín dụng tổng thể của đơn vị mình (13,9 - 16,8% TCTD dự kiến nới lỏng tiêu chuẩn tín dụng, 12,9% TCTD dự kiến thắt chặt nhẹ tiêu chuẩn tín dụng), trong đó, dự kiến nới lỏng nhẹ tiêu chuẩn tín dụng đối với tất cả các lĩnh vực ưu tiên và công nghiệp chế biến chế tạo, cho vay đầu tư ngành dịch vụ logistics và cho vay mua nhà để ở.
Các TCTD dự kiến nới lỏng tiêu chuẩn tín dụng nhờ kỳ vọng các nhân tố “Triển vọng kinh tế vĩ mô khả quan” cùng với “Chính sách định hướng/quản lý phát triển các ngành kinh tế của Chính phủ” và “Chính sách định hướng/quản lý tín dụng của Chính phủ/NHNN”. Trong 6 tháng đầu năm 2024, các TCTD dự kiến giữ ổn định các điều kiện và điều khoản cho vay tổng thể đối với khách hàng DN và nới lỏng hơn đối với khách hàng cá nhân.
Rủi ro tín dụng được cải thiện
Mặc dù mức độ rủi ro tín dụng của các khoản vay năm 2023 được nhận định tăng mạnh hơn so với năm 2022 và so với dự báo ban đầu, tuy nhiên, theo đánh giá của các TCTD, tốc độ tăng trong 6 tháng cuối năm 2023 đã chậm lại so với dự báo và so với 6 tháng đầu năm 2023.
Do đó, bên cạnh việc các TCTD đã nỗ lực thu hẹp hơn nữa “chênh lệch giữa lãi suất cho vay và chi phí vốn bình quân”, các TCTD vẫn thắt chặt nhẹ các điều khoản, điều kiện tổng thể cho vay đối với khách hàng DN (chủ yếu là yêu cầu về tài sản bảo đảm, các điều khoản bổ sung trong hợp đồng tín dụng, yêu cầu điểm xếp hạng tín nhiệm tối thiểu của khách hàng...) để quản trị rủi ro tốt hơn, bảo đảm an toàn và chất lượng tín dụng.
6 tháng đầu năm và cả năm 2024, những yếu tố được nhiều TCTD nhận định và dự báo ảnh hưởng tích cực đến sự gia tăng nhu cầu tín dụng của nhóm khách hàng DN là: Tăng trưởng kinh tế; lãi suất; thay đổi nhu cầu đầu tư vào sản xuất kinh doanh; cơ hội đầu tư, xuất nhập khẩu; chất lượng dịch vụ cải thiện… Đặc biệt, yếu tố cải tiến sản phẩm cho vay của TCTD được dự báo tác động nhiều nhất đến sự gia tăng nhu cầu vay vốn của nhóm khách hàng cá nhân trong 6 tháng đầu năm và cả năm 2024.
Trong khi đó, các yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến nhu cầu tín dụng là những diễn biến bất lợi trên thị trường BĐS, chứng khoán, tăng trưởng kinh tế và sự sụt giảm niềm tin của người tiêu dùng.
Kết quả điều tra cũng cho thấy, 3 lĩnh vực được nhiều TCTD lựa chọn là “động lực tăng trưởng tín dụng” nhất là: Bán buôn, bán lẻ; xuất, nhập khẩu; sản xuất thức ăn và đồ uống.
Dự báo 6 tháng tới, các TCTD quan ngại mặt bằng rủi ro tín dụng tổng thể tiếp tục tăng, tuy nhiên tăng chậm lại so với năm 2023. Trong đó, rủi ro tín dụng của một số lĩnh vực như: Cho vay phát triển nông, lâm sản, thủy sản; cho vay đầu tư ngành dịch vụ logistics… được dự báo giảm. Hai lĩnh vực được dự báo tiềm ẩn rủi ro tín dụng cao nhất tiếp tục là cho vay ĐTKD BĐS và chứng khoán.
