Chép tranh - lắm “công phu” để... vi phạm pháp luật

Nghề chép tranh siêu lợi  nhuận nên nhiều người sẵn sàng vi phạm tác quyền
Nghề chép tranh siêu lợi nhuận nên nhiều người sẵn sàng vi phạm tác quyền
(PLO) - Phố tranh chép ở Sài Gòn tập trung sầm uất nhất ở đường Trần Phú (quận 5), phố Tây (quận 1). Còn ở Hà Nội, rải rác trên các con phố Nguyễn Thái Học, Hàng Bông, Tràng Tiền, Hàng Trống, Nhà Thờ, Hàng Khay. Họa sĩ càng nổi, tranh chép càng nhiều, bức nào vừa được bán ra, chỉ cần ra phố đã có ngay bản sao chép hàng loạt, khách hàng tha hồ trả giá, cho bức tranh “đẹp nhất”, “rẻ nhất”.

Ở nước ngoài, đây là một hành vi vi phạm bản quyền trầm trọng. Tranh, ảnh nghệ thuật cũng được xác định là hàng hóa và được lưu thông trong nền kinh tế thị trường, do đó, chịu sự điều chỉnh của Bộ luật Dân sự, Luật Thương mại, Luật Sở hữu trí tuệ và Bộ luật Hình sự. Song, ở Việt Nam lại trở thành một “nghề ưa chuộng”, “lắm công phu”, “lợi nhuận khủng”.

Ngang nhiên vi phạm tác quyền vì lợi nhuận

Tại những điểm du lịch đông đúc, phố tranh chép càng sôi động. Tranh nhái tác phẩm của các họa sĩ nổi tiếng nước ngoài như Van Gogh, Picasso, Salvador Dali,... và tác giả Việt Nam như họa sĩ Thành Chương, Lê Thiết Cương, Đào Hải Phong, Đặng Phương Việt... đều được trưng bày tràn lan, mua bán tự do.

Tranh chép có nhiều loại: Chép một số nét cơ bản, chép gần như nguyên xi, phóng tác dựa trên bản gốc, kích thước to hơn hoặc nhỏ hơn tranh gốc, có hoặc không có chữ ký, với đủ các hình thức như sơn dầu, sơn mài, lụa, tranh in, khắc, tổng hợp. Cũng có cách sao chép tranh kiểu “sáng tạo” như “pha trộn nhiều phong cách”, chắp người này một chút, người kia một tí. Nhiều họa phẩm nổi tiếng đều được nhân bản với một trình độ sao chép “công phu”, “chất lượng cao”, “màu sắc tốt” khiến những người không am hiểu về nghệ thuật hội họa rất khó phân biệt giữa tranh chép và tranh gốc.

Sở dĩ, đây là một thị trường nhộn nhịp bởi người mua tranh, người bán tranh hay người chép tranh đều đạt được “siêu lợi nhuận”. Nếu như giá gốc của những tuyệt phẩm có thể lên tới hàng chục nghìn, hàng triệu đô la Mỹ thì với tranh chép, người mua chỉ cần bỏ ra vài chục nghìn, vài trăm hoặc vài triệu đồng là có thể sở hữu ngay “Nàng Mona Lisa bí ẩn” của Leonardo Da Vinci, hay “Phố cổ” của Bùi Xuân Phái, “Thiếu nữ bên hoa huệ” của Tô Ngọc Vân giá từ 500.000đ – 800.000đ.

Các phòng tranh thuê họa sĩ tự do hoặc sinh viên các trường mỹ thuật chép tranh với giá từ 50.000 đồng- 200.000 đồng/bức và bán với giá từ 500.000 đồng -2.000.000 đồng/bức hoặc hơn, mức lợi nhuận gấp 5 -6 lần. Mà thợ chép tranh cũng không cần nhiều công sức, thời gian sáng tạo ra một bức tranh, chỉ cần có chút công phu, chút tỉ mẩn, cẩn thận, cũng như con mắt thẩm mỹ là có thể kiếm được thu nhập trung bình ổn định, từ 3.000.000 – 6.000.000 đồng/tháng, tùy theo tay nghề. Tưởng chừng, đây là một viễn cảnh sáng sủa, tất cả đều có lợi.

Song, nhìn vào mặt trái, vì lợi nhuận, các phòng tranh đã tiếp tay cho một hành vi vi phạm bản quyền nghiêm trọng. Khách hàng ở Việt Nam khi mua tranh chép “kiểu chợ búa” như vậy, thể hiện sự thiếu hiểu biết cũng như thiếu gu thẩm mỹ thưởng tranh, đã bị “qua mặt” bởi vẻ ngoài.

Còn về những họa sĩ chép tranh, đây có thể là một nghề ổn định; song, không phải là sáng tạo, theo đuổi nghệ thuật chân chính. Chép tranh của ai, chép để làm gì? Điều này hầu như những người chép tranh còn không biết, họ chép theo yêu cầu, để phục vụ mục đích thương mại.

Mất mát lớn nhất có lẽ chính là đối với những tác giả của những bức tranh bị chép tràn lan và những họa sĩ thực thụ. Nhiều họa sĩ như Đặng Phương Việt, Lê Thiết Cương, Bùi Thanh Phương, Thành Chương,… đều đã nhiều lần lên tiếng phản đối vấn nạn tranh chép, tranh nhái, tố cáo tranh giả. 

Có chính sách nhưng họa sĩ vẫn không được bảo vệ?

Ông Vi Kiến Thành - Cục trưởng Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ VHTT&DL) cho biết, pháp luật điều chỉnh lĩnh vực mỹ thuật hiện nay có đầy đủ, đó là: Luật Sở hữu trí tuệ 50/2005/QH11, sửa đổi, bổ sung năm 2009 quy định vấn đề bản quyền, quyền tác giả, quyền bảo hộ tác phẩm phái sinh (tác phẩm dịch, phóng tác, cải biên, chuyển thể, biên soạn, chú giải, tuyển chọn, từ một tác phẩm sẵn có), Luật Thương mại quy định về việc buôn bán các loại hàng hóa, trong đó có tác phẩm mỹ thuật, Nghị định 17/2010/NĐ-CP về bán đấu giá tài sản, trong đó có quy định đấu giá các tác phẩm nghệ thuật, Nghị định 113/2013/NĐ-CP về hoạt động mỹ thuật; quy chế sao chép tác phẩm…

Tất cả đều quy định bản sao phải có sự thỏa thuận với các tác giả bằng các hợp đồng dân sự nếu mà các tác giả còn sống, có thông tin rõ ràng như phải ghi rõ là bản sao, khuôn khổ khác bản gốc, ai chép, chép của ai. 

Về mặt thủ tục pháp lý, khi phát hiện có sự vi phạm, người phát hiện có thể báo cho Cảnh sát 113 hoặc báo cho Công an phường sở tại để đến lập biên bản tại chỗ, ghi nhận vi phạm, đồng thời, tạm giữ, niêm phong vật vi phạm theo quy định để phục vụ công tác điều tra về sau. 

Dù đã có đủ nền tảng pháp lý, nhưng quy chuẩn về thẩm mỹ cũng như chế tài xử phạt chưa rõ ràng. Cơ quan thực thi pháp luật vẫn còn “lúng túng” trong công tác kiểm tra, thẩm định thật – giả,  xử lý vi phạm, bảo vệ quyền tác giả và quyền lợi kinh tế cho người bị xâm phạm. Do đó, hiện tượng này vẫn còn tiếp diễn, thậm chí là tràn lan, công khai.

Không phủ nhận, cuộc sống họa sĩ rất vất vả, không ổn định, và hình thức chép tranh không hoàn toàn tiêu cực. Tuy vậy, hành vi sao chép, trưng bày, mua, bán, chuyển nhượng tác phẩm mỹ thuật không phép, đều là hành vi bị cấm, xâm hại trực tiếp tới quyền lợi của tác giả, thể hiện sự gian dối, thiếu minh bạch trong nghệ thuật.

Nghệ sĩ thị giác Phạm Diệu Hương, Người sáng lập và điều hành mô hình giáo dục, nghiên cứu, và thực hành nghệ thuật độc lập CUCA Vietnam, từng chia sẻ: “Đam mê của người nghệ sĩ là nội tại, không bị quy định bởi yếu tố bên ngoài. Nếu tôi đam mê nghệ thuật, dù nhà nghèo, dù khó khăn, tôi vẫn sẽ luôn tìm cách để phát triển con người nghệ thuật của mình.”

Tin cùng chuyên mục

Ca sĩ Ngọc Châm hy vọng hát bằng trái tim thì sẽ được mọi người yêu mến. (Ảnh: Bình Quách)

Ca sĩ Ngọc Châm cháy bỏng khi được hát ca khúc mình mê đắm

(PLVN) - Trong chặng đường hoạt động nghệ thuật rất phong phú của mình, Ngọc Châm ở rất nhiều vai trò, nhưng với "Giai nhân 2", cô sẽ chỉ là ca sĩ để được sống trọn vẹn trong tình yêu âm nhạc của một người ca sĩ, để thỏa nỗi khao khát hát của cô bấy lâu nay, để được hát những gì mình thích, mình yêu, mình say đắm.

Đọc thêm

'Tiếng hát Hà Nội 2024' lan tỏa thanh âm của tình yêu Hà Nội

Cuộc thi còn tạo điều kiện phát triển cho những tài năng âm nhạc trẻ. (Ảnh: BTC)
(PLVN) - Cuộc thi “Tiếng hát Hà Nội năm 2024” sẽ tạo cơ hội cho các nghệ sĩ sáng tạo, thể hiện những tác phẩm âm nhạc truyền thống và đương đại với chủ đề về ca ngợi Tổ Quốc, Đảng, Bác Hồ, tình yêu với Thủ đô, quê hương – đất nước góp phần thúc đẩy sự sáng tạo và phát triển nghệ thuật.

MC Cát Tường đề nghị xử lý một số trang tin lấy tên mình 'giật tít câu view' để lừa tiền

Diễn viên - MC Cát Tường
(PLVN) - MC Cát Tường và nhà sản xuất “Bạn muốn hẹn hò” mời luật sư và Thừa phát lại lập vi bằng một số trang tin điện tử, fanpage, facebook, youtube… có hành vi “giật tít câu view”, làm sai lệch thông tin, gây hoang mang dư luận liên quan vụ MC cảnh báo có kẻ gian sử dụng hình ảnh của mình để lừa đảo số tiền lớn.

'Thư gửi mẹ' - sản phẩm truyền thông thực hiện bình đẳng giới lọt vào top 7 đề cử cho Giải thưởng Silvana S Film

'Thư gửi mẹ' - sản phẩm truyền thông thực hiện bình đẳng giới lọt vào top 7 đề cử cho Giải thưởng Silvana S Film
(PLVN) - Giải thưởng Silvana S Film là giải thưởng tôn vinh những bộ phim tài liệu xuất sắc về môi trường và giới trẻ, thuộc khuôn khổ chương trình LENScape: Documentary Shorts from Southeast Asia. Năm nay, Việt Nam tham gia Giải thưởng Silvana S Film với bộ phim tài liệu ngắn “Thư gửi mẹ” do Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam đồng sản xuất với đạo diễn Hà Lệ Diễm.

Vẻ đẹp từ những thước phim

Vẻ đẹp từ những thước phim
(PLVN) - Thời gian đã phủ lớp bụi lên những thước phim cổ, tấm ảnh cũ, tuy nhiên giá trị của chúng không mất đi. Ngày nay, dù cuộc sống hiện đại hối hả, sôi động với nhiều âm thanh, màu sắc đa dạng trên truyền hình, nhưng nhiều người trẻ vẫn dành tình cảm cho các bức ảnh cũ, thước phim xưa.

Đắm say với “Tình ta Hà Tĩnh”

Cảnh đẹp Hà Tĩnh được nhạc sĩ Ngọc Lê Ninh đưa vào trong ca khúc "Tình ta Hà Tĩnh) (ảnh trong MV).
(PLVN) -  Sau 12 năm ấp ủ, nhà khoa học, nhà thơ, nhạc sỹ Ngọc Lê Ninh cho ra đời ca khúc mang tên “Tình ta Hà Tĩnh”. Với âm hưởng dân ca xứ Nghệ, ca khúc tôn vinh đời sống văn hóa, chính trị, phong tục tập quán, các địa danh nổi tiếng, các đặc sản biển rừng, văn hóa phi vật thể (Ví Dặm, Ca trù Cổ Đạm)... và một tình yêu nồng nàn với mảnh đất nơi đây.

Trao giải Cuộc thi 'Tiếng vang lịch sử: Diễn giải Văn Miếu - Quốc Tử Giám qua hội họa'

Các tác phẩm hội họa đạt giải thưởng cao (ảnh P.V)
(PLVN) - Cuộc thi “Tiếng vang lịch sử: Diễn giải Văn Miếu-Quốc Tử Giám qua hội họa” là “sân chơi” lành mạnh nơi các bạn trẻ cùng nhau sáng tạo, cùng nhau tranh tài, thể hiện cảm xúc, quan điểm của mình qua các tác phẩm hội họa về các công trình kiến trúc, hiện vật, tượng thờ,… tại di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám.

Cuộc thi Hoa hậu Di sản áo dài Việt Nam 2024 lần đầu tiên được tổ chức

Cuộc thi Hoa hậu Di sản áo dài Việt Nam 2024 lần đầu tiên được tổ chức. (Ảnh: Thùy Dương)
(PLVN) - Với mục đích tìm kiếm người đẹp có đủ “sắc, tâm, tài” để quảng bá hình ảnh của tà áo dài Việt Nam, cuộc thi Hoa hậu Di sản áo dài Việt Nam 2024 lần đầu được tổ chức nhằm phát huy vai trò, năng lực của phụ nữ Việt Nam trong tiến trình hội nhập phát triển, quảng bá đất nước, con người Việt Nam với bạn bè quốc tế.

Liên hoan các ban nhạc toàn quốc năm 2024

BTC thông tin về Liên hoan các Ban nhạc toàn quốc năm 2024. (Ảnh: Thùy Dương)
(PLVN) - Liên hoan các ban nhạc toàn quốc năm 2024 là dịp để các nghệ sĩ đến từ mọi miền cả nước quy tụ gặp gỡ, giao lưu học hỏi, chia sẻ và trao đổi những kinh nghiệm trong hoạt động nghệ thuật, nhằm nâng cao kỹ năng nghiệp vụ, tiếp tục tạo ra những sản phẩm nghệ thuật có chất lượng phục vụ xã hội.