Khách mời tại buổi tọa đàm là các đại diện đến từ Bộ Giao thông vận tải, Bộ Kế hoạch và đầu tư, lãnh đạo UBND tỉnh Bình Định, Quảng Ninh, Cục Hàng không VN, Tổng cục Du lịch VN, các chuyên gia kinh tế, đại diện các hãng hàng không, nhà khai thác cảng hàng không, các hãng lữ hành…
Các thông tin được đưa ra tại Toạ đàm cho thấy, ngành hàng không Việt Nam đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ nhất trong nhiều thập kỷ qua khi mức tăng trưởng trong 5 năm liên tục đạt 2 con số. Năm 2012, sản lượng khách thông qua các cảng chỉ đạt hơn 37 triệu. Đến năm 2019, dự báo riêng sản lượng hành khách qua 21 cảng do TCT Cảng hàng không VN đang khai thác sẽ đạt hơn 112 triệu khách.
Mạng đường bay của các hãng hàng không trong nước đã mở rộng rất nhanh với sự tham gia của 4 hãng hàng không Vietnam Airlines, Viejet, Jetstar và Bamboo Airways. Tại thị trường quốc tế, 71 hãng hàng không nước ngoài và 4 hãng hàng không trong nước đang khai thác 140 đường bay, kết nối Việt Nam tới 28 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Giới phân tích cho rằng, thời gian tới, hàng không sẽ đạt mức tăng trưởng cao hơn nữa với những chính sách thúc đẩy phát triển hàng không và du lịch của Chính phủ. Đặc biệt là Đề án Tăng cường kết nối hàng không với các thị trường nguồn khách du lịch vừa được Thủ tướng phê duyệt đầu năm 2019. Đây được kỳ vọng là đường băng mới cho hàng không cất cánh, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
 |
| Toàn cảnh Toạ đàm Giải pháp thúc đẩy hàng không phát triển bền vững |
Phát biểu tại Toạ đàm, ông Nguyễn Bá Kiên, Tổng Biên tập Báo Giao thông khẳng định: "Không thể phủ nhận vai trò quan trọng của hàng không trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Ở Việt Nam, sự tăng trưởng hàng không đóng góp trực tiếp vào sự tăng trưởng của nền kinh tế, là yếu tố quan trọng khiến các chỉ số về du lịch tăng trưởng ấn tượng trong vài năm qua".
Theo báo cáo của Ngân hàng thế giới, tăng trưởng khách du lịch hàng không tại Việt Nam đứng đầu Đông Nam Á. Trong đó giai đoạn 2016-2021, Việt Nam có tăng trưởng kép ở mức 17,4% so với trung bình Asean là 6,1%. Dự đoán của tổ chức này cũng chỉ ra mức tăng trưởng 2016-2026 của Việt Nam thậm chí còn cao hơn 20%.
Cùng nhận định tích cực về xu hướng này, Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA) dự báo Việt Nam sẽ là thị trường hàng không phát triển nhanh thứ 5 thế giới và nhanh nhất trong khu vực Đông Nam Á, dự kiến sẽ đạt mức tăng trưởng trung bình gần 14% trong 5 năm tới và cán mốc 150 triệu lượt hành khách vận chuyển vào năm 2035.
Tổng Biên tập Báo Giao thông cũng khẳng định, sự tăng trưởng mạnh mẽ của ngành hàng không trong 5 năm qua thể hiện qua việc hàng loạt các cảng hàng không, sân bay được nâng cấp, xây mới, trong đó có cả những sân bay, nhà ga lần đầu được xây mới bằng nguồn vốn tư nhân thông qua phương thức đầu tư BOT. Nhiều cảng hàng không trong hệ thống 22 cảng hàng không trên toàn quốc đã có một diện mạo mới, thậm chí có nhiều đơn vị lọt vào tốp các nha ga, cảng hàng không được đánh giá tốt trên thế giới.
Vấn đề là làm thế nào để phát huy tốt nhất những lợi thế sẵn có, tận dụng thời cơ và nguồn lực để hàng không không chỉ tăng trưởng mà phải tăng trưởng bền vững?
 |
| Các chuyên gia đều cho rằng cạnh tranh là động lực tốt để hàng không Việt Nam phát triển |
Theo ông Phạm Văn Hảo, Phó Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam, cơ hội cạnh tranh là vấn đề rất thiết thực, bổ ích, không chỉ cho lĩnh vực hàng không, mà cho cả những đơn vị có liên quan đến ngành hàng không. Nếu như trước đây, đội bay chủ yếu chỉ có Vietnam Airlines, còn hiện nay có sự tham gia của nhiều doanh nghiệp tư nhân, cụ thể là Vietjet, Bamboo Airways. Sự thay đổi này rõ ràng ở cả chất và lượng. Mạng đường bay của hàng không Việt Nam cũng có nhiều chuyển biến sau 10 năm với gần 60 đường bay nội địa và 130 đường bay quốc tế so với 25 đường bay nội địa và 54 đường bay quốc tế vào năm 2008.
 |
| Ông Phạm Văn Hảo, Phó cục trưởng Cục Hàng không VN |
"Bức tranh hàng không của Việt Nam đẹp như hiện nay có phần không nhỏ nhờ sự tham gia của tư nhân, như Bamboo Airways, SunGroup với Vân Đồn, mang lại rất nhiều lợi ích cho cộng đồng, cho khách đi máy bay. Sự cạnh tranh lành mạnh trong hàng không tạo ra lợi ích cho cả cộng đồng và uy tín của quốc gia" - ông Phạm Văn Hảo khẳng định.
Còn theo TS Võ Trí Thành, Chuyên gia kinh tế, có hai câu chuyện lớn nhất dẫn đến sự phái triển của hàng không Việt Nam, đó là sự phát triển kinh tế trong nước và thu nhập của người dân, đặc tính các phân khúc dân số Việt Nam. Việt Nam đang trở thành trung tâm kết nối thế giới với mức độ hội nhập rất sâu. Chính mức độ hội nhập này là kéo hàng không tăng trưởng vừa là sức ép với hàng không Việt Nam, cùng với nhu cầu dịch chuyển của con người ở các phân khúc khác nhau.
 |
| Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành |
"Quay lại câu chuyện của cạnh tranh, cái hay nhất của hàng không Việt Nam thời gian qua là cạnh tranh, không có cạnh tranh thì tất cả nhu cầu của chúng ta không có"- Ts. Võ Trí Thành khẳng định.
Cũng theo Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành, cạnh tranh của hàng không Việt Nam có cái chung của cạnh tranh trên thị trường nhưng có cái rất đặc biệt. Chúng ta phải hiểu là phải hiểu cuộc chơi các công ty hàng không và điều hành của nhà nước số lượng không thể vô hạn như trong taxi hay viễn thông, có người vào thì có người ra, không cần nhiều quá nhưng luôn luôn có áp lực cạnh tranh và quản lý hàng không Việt Nam phải tạo ra áp lực đó. Đó là cái quan trọng và rất tích cực của hàng không Việt Nam.
Cùng thảo luận về giải pháp thúc đẩy hàng không phát triển, ông Đặng Tất Thắng - Phó chủ tịch thường trực Bamboo Airways nhận định: Cạnh tranh ở đây không chỉ giữa các hãng hàng không mà cạnh tranh giữa kinh tế Nhà nước và kinh tế tư nhân. Thời kỳ mở cửa, Nhà nước chỉ giữ vai trò định hướng đường lối, chính sách, còn lại làm sao tạo môi trường Nhà nước và tư nhân bình đẳng với nhau. Lĩnh vực nào Nhà nước làm tốt thì Nhà nước làm, không thì để tư nhân làm.
 |
| Ông Đặng Tất Thắng (bên phải) nêu quan điểm |
Cũng theo ông Đặng Tất Thắng: Ngoài cạnh tranh giữa kinh tế tư nhân và Nhà nước, cạnh tranh giữa các hãng hàng không thì đặc điểm của hàng không là cạnh tranh sẽ mang lại lợi ích lớn cho người dùng vì các hãng cạnh tranh để cùng phát triển, không phải cạnh tranh để chiến thắng đối thủ hay làm cho đối thủ không tốt đi. "Thị trường hàng không ở nước láng giềng như Thái Lan có tới 13 hãng hàng không, còn hiện Việt Nam mới chỉ có 4 hãng hàng không. Chỉ số phần trăm người dân Việt Nam bay không quá 50%, tức là không quá 50% người dân được trải nghiệm bay. Với sự ra đời của VietJet hay Bamboo, hy vọng sẽ thêm nhiều người dân có cơ hội được bay và đặt chân lên máy bay' - ông Đặng Tất Thắng cho biết.
Kêu gọi tư nhân đầu tư đồng bộ
Trước câu hỏi đặt ra về cơ chế đối với nguồn vốn đầu tư tư nhân vào hạ tầng hàng không, ông Lại Xuân Thanh, Chủ tịch HĐTV Tổng Công ty Hàng không Việt Nam- ACV cho biết Cảng hàng không, sân bay thuộc hạ tầng giao thông quốc gia, thực hiện theo nguyên tắc giao thông đi trước một bước. Đây là yếu tố đầu tiên và ảnh hưởng lớn nhất đến hoạch định chiến lược hạ tầng.
“ACV chúng tôi luôn ủng hộ chủ trương xã hội hoá. Tuy nhiên theo tôi, Nhà nước nên xã hội hoá kêu gọi đầu tư toàn bộ cảng, không nên chỉ kêu gọi một hạng mục riêng biệt. Bên cạnh nguyên tắc một cảng hàng không, một nhà khai thác chúng ta cần đảm bảo, còn là vấn đề lợi ích của doanh nghiệp cảng”, ông Lại Xuân Thanh nêu quan điểm.
Về vấn đề này, Tiến sĩ Võ Trí Thành cho rằng chính phủ cần giải bài toán khuyến khích sự tham gia của tư nhân một cách mạnh mẽ, hãy để doanh nghiệp nhà nước là doanh nghiệp trên thị trường, những cách thức như trợ cấp chéo hay trách nhiệm, chương trình nhiệm vụ chính trị xã hội phải minh bạch rõ ràng.
“Tư nhân được làm tất cả những cái có thể, trừ những điều luật cấm. Ngay lĩnh vực đầu tư kết cấu hạ tầng, sự tham gia của tư nhân đã để lại những công trình phức tạp, đòi hỏi công nghệ, tiêu chuẩn ngặt nghèo như sân bay, đường ngầm…”, Tiến sĩ kết lại.
