Xây dựng huyện nông thôn mới kiểu mẫu: Các Bộ, ngành chưa vào cuộc!

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, 4 huyện thực hiện thỉ điểm xây dựng mô hình huyện nông thôn mới (NTM) là: Nam Đàn (tỉnh Nghệ An), Hải Hậu (tỉnh Nam Định), Đơn Dương (tỉnh Lâm Đồng) và Xuân Lộc (tỉnh Đồng Nai). Đây là các huyện được chọn thí điểm làm cơ sở để TW tổng kết, đánh giá và đề xuất Bộ tiêu chí huyện NTM kiểu mẫu.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường (ảnh TTXVN)

Bước đầu hình thành các Bộ tiêu chí

Tại Hội nghị sơ kết 2 năm thực hiện các đề án, thí điểm xây dựng huyện NTM kiểu mẫu và định hướng xây dựng huyện NTM kiểu mẫu giai đoạnh 2021- 2025 tổ chức sáng nay - 30/12, ông Nguyễn Minh Tiến – Cục trưởng, Chánh Văn phòng Điều phối NTM TW - đánh giá, các địa phương đã chủ động trong việc triển khai các Đề án gắn với kế hoạch, lộ trình cụ thể, xây dựng thí điểm bộ tiêu chí của huyện NTM kiểu mẫu phù hợp với điều kiện nổi trội, đặc thù của từng địa phương.

Cảnh quan, môi trường nông thôn xanh – sạch – đẹp, thu hút du khách đến Nam Đàn.

Đơn cử, huyện Nam Đàn xây dựng mô hình NTM kiểu mẫu về “Phát triển văn hóa gắn với du lịch”; Huyện Hải Hậu là mô hình “Sáng, Xanh Sạch, Đẹp để phát triển bền vững”; Huyện Đơn Dương với mô hình “Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao theo hướng thông minh”; Huyện Xuân Lộc với mô hình “Sản xuất hàng hóa nông nghiệp bền vững”.

Đến nay, sau 2 năm triển khai, huyện Nam Đàn đã đạt 29/42 tiêu chí (chiếm 69%); Xuân Lộc đạt 19/29 tiêu chí (chiếm 65,5%); Hải Hậu đạt 6/14 tiêu chí (chiếm 42,9%) và Đơn Dương đạt 10/29 tiêu chí (chiểm 34,4%) 

Mặc dù việc thực hiện các bộ tiêu chí vẫn còn hạn chế song kết quả thấy rõ nhất là thu nhập của người dân tăng lên, giảm tỷ lệ nghèo.  Năm 2019, thu nhập bình quân đầu người của Nam Đàn đạt 46 triệu đồng/người, Hải Hậu đạt 58,3 triệu đồng/người, Đơn Dương đạt 66,7 triệu đồng/người, Xuân Lộc đạt 61,6 triệu đồng/người; cao hơn đáng kể so với thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn cả nước (khoảng 40,5 triệu đồng/người); So với năm 2016, có 3 huyện tăng gần 1,3 lần (Nam Đàn, Đơn Dương, Xuân Lộc), 1 huyện tăng 1,7 lần (Hải Hậu)

Năm 2019, tỷ lệ hộ nghèo tại 4 huyện tiếp tục giảm nhanh, thấp hơn khá nhiều so với bình quân của cả nước, như: huyện Nam Đàn còn 1,46%; huyện Hải Hậu còn 0,05%; huyện Đơn Dương còn 0,99%; huyện Xuân Lộc không còn hộ nghèo từ năm 2018, huyện chỉ còn 434 hộ nghèo bảo trợ xã hội, chiếm 0,8%...

Lúng túng trong triển khai

Theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, các bộ tiêu chí huyện NTM kiểu mẫu do các địa phương đề xuất đã bao hàm được định hướng về lĩnh vực kiểu mẫu, nhưng chủ yếu vẫn là các nội dung nâng cao mức độ đạt chuẩn các tiêu chí đã có, chưa thực sự là các tiêu chí bao trùm, điển hình và nổi bật để hình thành nội dung tiêu biểu mang tính đột phá, kiểu mẫu. Đối với chỉ tiêu chỉ thể hiện nội hàm về lĩnh vực kiểu mẫu mới ở phạm vi cấp xã, chưa thể hiện ở liên xã hay cấp huyện, đặc biệt các chỉ tiêu đánh giá về chất lượng, tính nổi trội và tiêu biểu theo từng lĩnh vực.

Một trong những hạn chế được chỉ ra là nhiệm vụ triển khai đề án chủ yếu là ở cấp huyện, đặc biệt là 3 huyện: Hậu Lộc, Xuân Lộc và Đơn Dương. “Sự hỗ trợ của các Bộ ngành TW và các sở, ngành cấp tỉnh còn hạn chế, đặc biệt là định hướng, hướng dẫn vè chuyên môn gắn với nội dung về kiểu mẫu của các huyện...” - ông Nguyễn Minh Tiến – Cục trưởng, Chánh Văn phòng Điều phối NTM TW - nhấn mạnh. 

Cũng theo ông Tiến, một số định hướng kiểu mẫu chưa được xác định rõ ràng trong các Đề án, nhằm phát huy các lợi thế, điều kiện nổi trội của địa phương, dẫn đến việc triển khai thực hiện đề án lúng túng và chưa đồng bộ.

Thực tế triển khai cho thấy, các hoạt động mới tập trung nhiều về cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng NTM, nội dung về NTM kiểu mẫu mới chỉ hình thành ở một số mô hình, chưa thể hiện rõ sự nổi trội gắn với quy mô cấp huyện, kết quả chỉ là phép cộng cơ học ở cấp độ xã. Chất lượng các mô hình chưa đi vào chiều sâu, chưa mang tính phổ quát và nhân rộng trên phạm vi cấp huyện.

Bên cạnh đó, vai trò và sự chủ động tham gia của người dân, cộng đồng vào xây dựng NTM kiểu mẫu còn hạn chế, nhận thức và mức độ sẵn sàng tham gia vào xây dựng NTM kiểu mẫu của người dân chưa được thể hiện rõ nét, ảnh hưởng đến sự lan tỏa và tính bền vững của các mô hình.

Phải bứt phá hơn!

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường - Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM - khẳng định, mặc dù thời gian thực hiện thí điểm huyện NTN kiểu mẫu còn ngắn nhưng các huyện đã đạt được kết quả nền tảng, giá trị sản xuất tăng nhanh, thu nhập nông dân tăng cao.

Bộ trưởng nhấn mạnh: “Thông qua việc xác định 4 huyện mẫu, đây là bài học rút ra rất tốt. Tới đây sẽ có hướng dẫn đi đôi với việc tăng số xã đạt chuẩn NTM, chúng ta có những tiêu chí mang tính chất hướng dẫn trên cơ sở đó, các tỉnh, huyện lựa chọn gắn vào đặc thù điều kiện kinh tế, tự nhiên, xã hội có một bước bứt phá mới hơn nữa theo phương châm sản xuất kinh tế nông thôn phải phát triển, môi trường phải trong sạch, tăng thật nhanh thu nhập và giảm nghèo cho nông dân...” 

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT cũng cho rằng xây dựng NTM cần có sự vào cuộc mạnh mẽ của các Bộ ngành liên quan, đặc biệt là các sở ngành, địa phương. 

Theo kiến nghị của Bộ NN&PTNT, các Bộ ngành TW cần quan tâm hỗ trợ các huyện thực hiện đề án thị điểm xây dựng huyện NTM kiểu mẫu, hướng dẫn và hỗ trợ các địa phương triển khai các định hướng, nội dung về chuyên môn, kỹ thuật để hình thành các chủ đề về NTM kiểu mẫu. Đặc biệt là gắn với những định huiwnsg và yêu cầu mới của giai đoạn 2021- 2025.

Bộ NN&PTNT cũng đề nghị UBND các tỉnh, TP trực thuộc TW tăng cường chỉ đạo điều hành đối với các huyện để triển khai hiệu quả Đề án, ưu tiên nguồn lực và yêu cầu các Sở, ngành liên quan hỗ trợ, hướng dẫn các huyện trong xây dựng huyện NTM kiểu mẫu gắn với các chủ để, lợi thế của từng huyện...