Tòa không được từ chối giải quyết nhưng cũng không thụ lý tràn lan

Tòa không được từ chối giải quyết nhưng cũng không thụ lý tràn lan
(PLO) - Phát biểu tại Hội thảo “Bình luận về những điểm mới của Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015 và những vấn đề đặt ra trong thực tiễn thi hành” do Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức mới đây, Chánh Tòa Hành chính TAND Cấp cao tại Hà Nội Nguyễn Văn Cường nhấn mạnh, Bộ luật quy định “Tòa án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng” nhưng cần phải hiểu rằng: việc thụ lý của Tòa vẫn có giới hạn nhất định.

Hạn chế tối đa việc giải thích, hướng dẫn

Là người đã trực tiếp giải đáp thắc mắc về một số quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự (BLTTDS) tại nhiều hội nghị tập huấn, hội thảo…,  TS. Nguyễn Văn Cường cho biết, hiện nay, qua tổng hợp các ý kiến, chúng tôi vẫn chưa thấy có quy định nào của Bộ luật bị “vướng”. Dù Bộ luật có rất nhiều điểm mới nhưng tất cả các điều luật của BLTTDS 2015 đều có thể áp dụng thực hiện ngay khi Bộ luật có hiệu lực thi hành. Đây là quan điểm từ khi xây dựng luật của Ban soạn thảo.

Dẫn chứng một vấn đề được nhiều người quan tâm là quy định tại khoản 2 Điều 4 (“Tòa án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng”), TS Cường nhấn mạnh, việc giải quyết vụ việc dân sự loại này đã được quy định từ Điều 43 đến Điều 45. Theo đó, khi giải quyết những vụ việc dân sự chưa có điều luật áp dụng, Tòa án căn cứ theo thứ tự sau đây để áp dụng: nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự (tập quán, nguyên tắc tương tự); Vì lẽ công bằng; Án lệ. 

Theo quy định này, khi không có điều luật cụ thể để áp dụng thì căn cứ vào nguyên tắc chung trong Bộ luật để áp dụng. Trường hợp không có nguyên tắc điều chỉnh thì Thẩm phán có quyền lựa chọn phương án giải quyết dựa trên nguyên tắc công bằng cho các bên. Án lệ là bản án quyết định được hình thành trước đó, trường hợp không có luật thì án lệ sẽ được hình thành trên nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự, vì lẽ công bằng, Tòa án vận dụng bản án, quyết định án lệ để giải quyết. 

Không phải khởi kiện nào cũng được Tòa thụ lý

Tuy nhiên, theo TS Cường, không phải mọi khởi kiện, mọi yêu cầu nào thì Tòa án cũng thụ lý giải quyết. Bộ luật đã giới hạn vụ việc dân sự chưa có điều luật áp dụng mà Tòa thụ lý giải quyết trước hết phải là vụ việc dân sự thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật dân sự… Còn những tranh chấp, yêu cầu khác không phải là dân sự thì Tòa án sẽ không thụ lý giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự. 

Cụ thể hóa nguyên tắc  “Tòa án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng”, từ Điều 26 đến Điều 33 BLTTDS 2015 quy định Tòa án có thẩm quyền giải quyết tất cả các tranh chấp, các yêu cầu về dân sự, trừ trường hợp thuộc thẩm quyền giải quyết của cơ quan tổ chức khác.

Theo Giảng viên Phan Thanh Dương (Trường ĐH Luật Hà Nội) thì trong các quan hệ tranh chấp trên đây, đáng chú ý là việc Bộ luật quy định thêm hai quan hệ tranh chấp nhằm phù hợp với quy định của Luật Tài nguyên nước, Luật Bảo vệ và Phát triển rừng và Luật cạnh tranh. Đó là các tranh chấp về bồi thường thiệt hại do áp dụng biện pháp ngăn chặn hành chính không đúng theo quy định của pháp luật về cạnh tranh; tranh chấp về khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả thải vào nguồn nước theo quy định của Luật Tài nguyên nước;  tranh chấp về quyền sở hữu, quyền sử dụng rừng theo quy định của Luật Bảo vệ và Phát triển rừng. 

Ủng hộ quy định “Tòa án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng”, TS Trần Phương Thảo (Trường Đại học Luật Hà Nội) cũng đánh giá, nguyên tắc này mang tính đột phá và tiến bộ rất lớn trong công tác xây dựng và áp dụng pháp luật tố tụng dân sự bởi từ trước đến nay, trong tư duy của chúng ta phải có luật để áp dụng. Điểm mới này thể hiện pháp luật tố tụng dân sự đang hòa nhập với xu thế lập pháp của các nước phát triển là bảo vệ tuyệt đối quyền con người, quyền công dân mà cụ thể là quyền khởi kiện của đương sự. Tuy nhiên, đây cũng sẽ là một thử thách lớn cho ngành Tòa án trong thời gian tới. 

Bình luận

Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng. Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Tin cùng chuyên mục

Trường hợp cần thiết để giải quyết ngay vấn đề bất cập, phát sinh từ thực tiễn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ xem xét, cho ý kiến về nội dung dự án luật, nghị quyết, đồng thời với việc quyết định bổ sung vào Chương trình ( Ảnh minh hoạ một phiên họp tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá XV)

Nếu cần kíp, có thể trình dự án luật vào bất cứ thời điểm nào trong năm

(PLVN) - Nếu có vấn đề bất cập phát sinh từ thực tiễn, các cơ quan có thể đề xuất đưa các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết vào Chương trình lập pháp của Quốc hội. Hồ sơ đề xuất cũng sẽ rất đơn giản, chỉ có tờ trình. Đây là một trong các đề xuất về đổi mới việc xây dựng chương trình lập pháp của Quốc hội được nêu tại Tờ trình Dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) sửa đổi đang được Chính phủ trình ra Quốc hội.

Đọc thêm

BÁO PHÁP LUẬT VIỆT NAM MỞ CHUYÊN MỤC “LUẬT BAN HÀNH VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT (SỬA ĐỔI)"

BÁO PHÁP LUẬT VIỆT NAM MỞ CHUYÊN MỤC “LUẬT BAN HÀNH VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT (SỬA ĐỔI)"
(PLVN) - Từ hôm nay (24/1), Báo Pháp luật Việt Nam mở chuyên mục “Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (Sửa đổi) ” (VBQPPL) để đăng tải các thông tin mới nhất về quá trình xây dựng Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) đáp ứng yêu cầu đổi mới tư duy về xây dựng pháp luật, phục vụ Kỷ nguyên mới của dân tộc.

Thường trực Ủy ban Pháp luật thẩm tra sơ bộ các dự án luật, dự thảo Nghị quyết

Thường trực Ủy ban Pháp luật thẩm tra sơ bộ các dự án luật, dự thảo Nghị quyết
(PLVN) -Sáng 23/1, tại Nhà Quốc hội, Thường trực Ủy ban Pháp luật thẩm tra sơ bộ dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp, tổ chức bộ máy Nhà nước. Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng chủ trì phiên họp.

Thư của Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh gửi CBCCVC, người lao động ngành Tư pháp nhân dịp Tết cổ truyền Ất Tỵ

Thư của Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh gửi CBCCVC, người lao động ngành Tư pháp nhân dịp Tết cổ truyền Ất Tỵ
(PLVN) - Nhân dịp năm mới 2025 và đón Tết cổ truyền Ất Tỵ, Uỷ viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã gửi thư đến các đồng chí cán bộ lão thành, cán bộ hưu trí, toàn thể công chức, viên chức, người lao động đã và đang công tác trong ngành Tư pháp. Báo Pháp luật Việt Nam trân trọng giới thiệu thư Bộ trưởng.

Bộ Tư pháp giao ban cấp Vụ tháng 1/2025

Bộ Tư pháp giao ban cấp Vụ tháng 1/2025
(PLVN) -Ngày 22/1, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh chủ trì Hội nghị giao ban cấp Vụ tháng 01/2025. Tham dự Hội nghị có các đồng chí Thứ trưởng: Đặng Hoàng Oanh, Nguyễn Thanh Tịnh, MaiLươngKhôi; các đồng chí Lãnh đạo cấp Vụ các đơn vị thuộc Bộ.

Cụm Thi đua số III: Đẩy mạnh phong trào thi đua, thích ứng với tình hình mới

Cụm Thi đua số III: Đẩy mạnh phong trào thi đua, thích ứng với tình hình mới
(PLVN) -  Chiều 21/1, dự và chỉ đạo Hội nghị Tổng kết công tác thi đua khen thưởng năm 2024 của Cụm thi đua số III - Bộ Tư pháp, Thứ trưởng Mai Lương Khôi nhấn mạnh, năm 2025, các đơn vị cần chú trọng công tác chỉ đạo, tiến hành giải pháp cụ thể để cụm hoàn thành nhiệm vụ trọng tâm cùng những nhiệm vụ mới phát sinh trên tinh thần đảm bảo đoàn kết nội bộ, ổn định và thích ứng với tình hình mới.

Bộ trưởng Bộ tư pháp Nguyễn Hải Ninh gửi tặng 100 suất quà Tết cho công nhân, lao động nghèo huyện Khánh Vĩnh

Đoàn viên, người lao động huyện Khánh Vĩnh nhận quà Tết của Bộ trưởng Bộ Tư pháp gửi tặng.
(PLVN) - Ngày 19/1, thừa ủy quyền của ông Nguyễn Hải Ninh - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Liên đoàn Lao động tỉnh Khánh Hòa phối hợp với Sở Tư pháp tổ chức trao 100 suất quà Tết, mỗi suất trị giá 1,3 triệu đồng (bao gồm 1 triệu đồng tiền mặt và túi quà Tết giá trị 300.000 đồng) cho công nhân, lao động nghèo trên địa bàn huyện Khánh Vĩnh.

Trường Đại học Luật Hà Nội: Công bố các Quyết định về tổ chức bộ máy và nhân sự sau sắp xếp

Bà Phan Thị Hồng Hà - Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ trao Quyết định của Bộ trưởng Bộ Tư pháp về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Trường Đại học Luật Hà Nội.
(PLVN) - Sáng 20/1, Trường Đại học Luật Hà Nội tổ chức Hội nghị công bố Quyết định của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Nghị quyết của Hội đồng Trường và Quyết định của Hiệu trưởng về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức bộ máy và nhân sự của Trường. Đây là đơn vị đầu tiên trong Bộ Tư pháp đã hoàn thành công tác sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo đúng chỉ đạo của Trung ương và Bộ Tư pháp.

Hoàn thiện pháp luật để xây dựng các doanh nghiệp dẫn dắt nền kinh tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển

Hoàn thiện pháp luật để xây dựng các doanh nghiệp dẫn dắt nền kinh tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển
(PLVN) - Nghị quyết 41-NQ/TW nêu rõ yêu cầu “có chính sách đột phá để hình thành, phát triển doanh nghiệp dân tộc, doanh nghiệp quy mô lớn, có vai trò dẫn dắt một số ngành, lĩnh vực then chốt, trọng yếu”. Tuy nhiên, thế nào là doanh nghiệp dân tộc hiện cũng còn nhiều cách hiểu khác nhau. TS Trần Minh Sơn, Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế, Bộ Tư pháp, đã có bài viết nêu quan điểm của mình về vấn đề này. Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.