Sống lại thời khắc lịch sử huy hoàng qua những bức ảnh quý

“Chúng ta đem vinh quang sức dân tộc trở về...”

Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III, Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước tổ chức sự kiện “Giới thiệu tài liệu lưu trữ quốc gia về tiếp quản Thủ đô”. Công chúng được tiếp cận với những tài liệu là minh chứng góp phần tái hiện về những thời khắc lịch sử hào hùng của dân tộc và Thủ đô từ khi Hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954 được ký kết.

“Thông qua các tài liệu, công chúng sẽ được sống lại những giây phút huy hoàng, thời khắc lịch sử mà dân tộc ta đã kiên trì đấu tranh bền bỉ để giành lại độc lập cũng như cảm nhận được những giây phút hân hoan của người dân Thủ đô khi lần đầu tiên được làm chủ vận mệnh của mình”, Phó Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước Nguyễn Thị Nga nhấn mạnh.

Giám đốc Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III Trần Việt Hoa cho biết, hiện nay, Trung tâm đang lưu giữ, bảo quản hàng nghìn mét giá tài liệu liên quan đến sự kiện 10/10/1954.

Sự kiện đã lựa chọn giới thiệu gần 200 hình ảnh, tài liệu lưu trữ gốc đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III từ các phông như: Quốc hội, Phủ Thủ tướng, Bộ Giáo dục, Bộ Nội vụ, Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính, Bộ Y tế, Bộ Nông Lâm và Bộ Giao thông Công chính, Bộ Canh nông, nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Bá Khoản, nhà sưu tầm ảnh Đặng Tích, Giáo sư Hoàng Minh Giám, nhạc sĩ Văn Cao, nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn, nhạc sĩ Huy Du…Những tài liệu này là những minh chứng góp phần tái hiện về những thời khắc lịch sử hào hùng của dân tộc và Thủ đô từ khi Hiệp định Giơ-ne-vơ năm 1954 được ký kết.

Một số tài liệu được giới thiệu như: Chương trình, kế hoạch và nhân sự cho việc tiếp quản Thủ đô Hà Nội, trong đó có tài liệu về việc thành lập Ủy ban Hành chính Hà Nội; Công văn số 236-TTg ngày 27/7/1954 của Phủ Thủ tướng về kế hoạch hướng dẫn, chỉ đạo phục hồi các thị xã và thành phố cũ; Công văn số 1678 ZYO/3 ngày 20/8/1954 của Bộ Y tế về việc cử thanh niên xung phong đi tiếp quản; Kế hoạch của Bộ Tài chính về tiếp quản Hà Nội năm 1954…

Không gian triển lãm 3D. (Ảnh: BTC)

Một số báo cáo, hình ảnh tiêu biểu được giới thiệu như: Báo cáo về cuộc đón tiếp bộ đội, chính quyền ta vào ngày 10/10/1954; bộ đội về tiếp quản Cột cờ Hà Nội, phụ nữ Thủ đô rạng ngời đón đoàn quân giải phóng, lễ chào cờ thiêng liêng vào chiều ngày 10/10/1954; báo cáo tình hình tiếp quản sau một ngày, một tháng và báo cáo của các ngành; tình hình đổi tiền Đông Dương và tiền liên bang trong tháng 10/1954…

BTC cũng giới thiệu những tài liệu của các nhạc sĩ có hồ sơ lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III như: Văn Cao, Huy Du, Nguyễn Đức Toàn với những ca khúc về Hà Nội: “Tiến về Hà Nội”, “Sẽ về Thủ đô”, “Hà Nội, trái tim hồng”… Người xem được cảm nhận một Hà Nội vừa nên thơ, vừa hào hùng.

Những tài liệu lưu trữ của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III được giới thiệu chứa đựng những thông tin tin cậy về quá trình quân dân ta giải phóng, tiếp quản Thủ đô, khẳng định sự chỉ đạo sâu sát, bám sát Nhân dân, dựa vào Nhân dân để hoạt động và tinh thần kiên cường, bất khuất của quân dân Hà Nội.

Các tài liệu, hình ảnh sẽ tiếp tục được trưng bày tại triển lãm “Hà Nội - Ký ức những ngày tiếp quản”, khai mạc vào 2/10/2024 tại Nhà Triển lãm 61 Tràng Tiền (Hà Nội), do Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III phối hợp với Trung tâm Thông tin, Sở VH-TT Hà Nội tổ chức.

Vang mãi khúc khải hoàn ca

“Hỡi đồng bào Thủ đô” là lời kêu gọi quen thuộc trong cuộc kháng chiến chống Pháp ở Hà Nội, cũng là tên gọi của Triển lãm 3D trực tuyến do UBND quận Hoàn Kiếm phối hợp với Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I thực hiện.

Trong suốt gần một thế kỉ dưới ách đô hộ của thực dân Pháp, đặc biệt kể từ khi có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhiều phong trào đấu tranh của quần chúng Nhân dân diễn ra sôi nổi, là tiền đề cho các cuộc khởi nghĩa sau đó. Cuộc tổng khởi nghĩa tháng 8/1945 dưới hình thức biểu tình của 20 vạn người dân nội và ngoại thành Hà Nội đã giành thắng lợi vẻ vang. Từ đây, chính quyền về tay Việt Minh. Hà Nội hồi sinh chào đón Ngày Độc lập - Quốc khánh 2/9. Nhưng khói lửa chiến tranh tiếp tục bao trùm phố phường Hà Nội từ cuối năm 1946 khi thực dân Pháp quay lại xâm lược nước ta.

Hưởng ứng Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Hồ Chủ tịch, toàn quân, toàn dân Hà Nội đã kiên cường chiến đấu, quyết hi sinh tất cả vì Thủ đô thân yêu. Sau 9 năm kháng chiến kiên cường, Nhân dân Thủ đô đã được vui mừng chào đón đoàn quân chiến thắng tiến về giải phóng Hà Nội. Cờ đỏ sao vàng tung bay trên cột cờ Hà Nội, kết thúc một chặng đường đầy gian khổ, hi sinh nhưng hết sức oanh liệt, vẻ vang. Thủ đô Hà Nội rực rỡ huy hoàng trong ánh sáng của hoà bình - độc lập - tự do những ngày tháng 10/1954.

Triển lãm “Hỡi đồng bào Thủ đô” giới thiệu đến đông đảo công chúng những tài liệu lưu trữ và hình ảnh minh họa về cuộc đấu tranh chống Pháp của quân dân Hà Nội từ cuối thế kỷ 19 đến năm 1954.

Người xem triển lãm quét mã QR để xem triển lãm trực tuyến Hỡi đồng bào Thủ đô. (Ảnh: Khánh Huyền)

Ông Đặng Thanh Tùng, Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước nhấn mạnh: “Đây là hoạt động mở đầu cho chuỗi các sự kiện chào mừng 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô. Do đó, tôi đánh giá cao ý tưởng sáng tạo và những nỗ lực của UBND quận Hoàn Kiếm, phối hợp với Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I thuộc Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước (Bộ Nội vụ) khi thực hiện cuộc triển lãm này để cung cấp những thông tin bổ ích về lịch sử Thủ đô Hà Nội - mảnh đất ngàn năm văn hiến, anh hùng và hòa bình trong dòng chảy của lịch sử Việt Nam, góp phần nuôi dưỡng tinh thần yêu nước và lòng tự hào của người dân Hà Nội, song hành với sự nghiệp phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô”.

Dưới hình thức 3D trực tuyến, triển lãm giúp người xem có thể trải nghiệm không gian Hà Nội trong cuộc kháng chiến chống Pháp mọi lúc, mọi nơi chỉ với thiết bị di động có kết nối Internet.

Triển lãm bố cục thành 3 phần, được đặt tên theo những câu hát trong bài Người Hà Nội của Nguyễn Đình Thi. “Hà Nội cháy, khói lửa ngập trời” giới thiệu tài liệu hình ảnh về giai đoạn đầu cuộc xâm lược của thực dân Pháp tại Hà Nội. “Hà Nội vùng đứng lên” giới thiệu tài liệu, hình ảnh về các cuộc đấu tranh cách mạng tại Hà Nội từ năm 1930 đến 1954. “Hà Nội ngày về chiến thắng” giới thiệu hình ảnh tài liệu, hình ảnh ngày giải phóng, vang mãi khúc khải hoàn ca.

Ngoài những thông tin từ tài liệu lưu trữ, triển lãm dựng lên không gian 3D về Hà Nội xưa với những địa danh nổi tiếng như khu quảng trường trước Nhà hát lớn Hà Nội, hồ Gươm, tuyến phố Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường ra chợ Đồng Xuân, sân vận động Cột cờ Hà Nội…

Lướt xem triển lãm “Hỡi đồng bào Thủ đô”, công chúng được dạo một vòng phố cổ, khu phố Pháp ở Hà Nội cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, nơi diễn ra những sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước nói chung và Thủ đô nói riêng, được nghe thuyết minh những thông tin lịch sử kèm âm nhạc và hiệu ứng âm thanh hấp dẫn. Người xem được thấy những cảnh “những cửa đầu ô” thanh bình, ngắm “làn áo xanh nâu Hà Nội tươi thắm”, “sống vui phố hè”... Hay xúc động nhìn lại Hà Nội ngày Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập, được thấy “mắt Người sáng láng vầng sao thắm tươi, trán Người mái tóc bạc thêm. Bóng cờ bát ngát ngày vui nước non reo cười trên môi Người cười” như câu hát nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi đã viết năm 1947.

Triển lãm sẽ mang lại những trải nghiệm thú vị cho công chúng bằng công nghệ số, để người xem thêm yêu lịch sử Thủ đô Hà Nội - mảnh đất ngàn năm văn hiến, anh hùng và hoà bình trong dòng chảy của lịch sử Việt Nam, góp phần nuôi dưỡng tinh thần yêu nước và lòng tự hào của người dân Hà Nội.