Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật (Sửa đổi)

Quy định khó hiểu, khó áp dụng, cơ quan ban hành phải có trách nhiệm giải thích luật

Trong trường hợp văn bản có cách hiểu khác nhau về quy định của văn bản và chưa thống nhất việc áp dụng các văn bản, cơ quan nào ban hành, cơ quan đó phải có trách nhiệm giải thích và hướng dẫn (Ảnh minh hoạ)
Trong trường hợp văn bản có cách hiểu khác nhau về quy định của văn bản và chưa thống nhất việc áp dụng các văn bản, cơ quan nào ban hành, cơ quan đó phải có trách nhiệm giải thích và hướng dẫn (Ảnh minh hoạ)
(PLVN) - Bên cạnh các quy định về giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị quyết, dự thảo Luật Ban hành văn bản bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) sửa đổi bổ sung quy định về hướng dẫn áp dụng VBQPPL trong trường hợp văn bản có cách hiểu khác nhau về quy định của văn bản và chưa thống nhất việc áp dụng các văn bản.

Nhiều văn bản dưới luật còn có cách hiểu khác nhau

Cụ thể hóa khoản 2 Điều 74 của Hiến pháp năm 2013, Luật Ban hành VBQPPL hiện hành đã dành 04 điều quy định về giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh.

Theo đó, quy định các trường hợp và nguyên tắc giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh; thẩm quyền đề nghị giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh; trình tự, thủ tục giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh; đăng Công báo, đăng tải và đưa tin nghị quyết của Uỷ ban thường vụ Quốc hội (UBTVQH) giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh.

Tuy nhiên, hiện nay, việc giải thích pháp luật của UBTVQH chưa được quan tâm đúng mức. Qua thống kê sau 08 năm thi hành Luật Ban hành VBQPPL, số lượng nghị quyết giải thích luật do UBTVQH ban hành rất ít. Hoạt động giải thích pháp luật tuy đã có một số thành tựu nhưng chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn. Với số lần giải thích pháp luật rất ít, hoạt động giải thích pháp luật diễn ra không thường xuyên, cách thức giải thích còn nặng về ban hành những quy phạm bổ sung, việc giải thích pháp luật chưa thực sự hiệu quả trước một nhu cầu lớn và cấp thiết của thực tiễn.

Các chuyên gia về xây dựng pháp luật. nhận định, việc Luật Ban hành VBQPPL chỉ quy định về giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh mà chưa quy định về giải thích VBQPPL nói chung là chưa hợp lý. Ngoài việc giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh thì cần quy định về giải thích các VBQPPL khác để đáp ứng nhu cầu của thực tế về hiểu và áp dụng đúng, thống nhất pháp luật như quy định về thẩm quyền giải thích pháp luật của Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ. Việc Chính phủ giải thích pháp luật cũng giúp xử lý nhanh các vấn đề thực tiễn và không tốn kém chi phí, nhân lực để sửa đổi, bổ sung VBQPPL.

Thống kê của Bộ Tư pháp cho thấy, thời gian qua, trong quá trình tổ chức thi hành VBQPPL, nhiều quy định ở các văn bản dưới luật còn có cách hiểu khác nhau, cần thiết phải có sự hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền để bảo đảm việc áp dụng được thống nhất.

Tuy nhiên, Luật hiện hành chưa có quy định cụ thể về vấn đề này, dẫn đến khó khăn trong việc xác định thẩm quyền, trách nhiệm hướng dẫn và nhiều trường hợp, có thể dẫn đến tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm của các cơ quan thực thi, cũng như cơ quan hướng dẫn áp dụng VBQPPL.

Không được đặt ra quy định mới

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư tại Thông báo số 108-TB/VPTW về việc “nghiên cứu, hoàn thiện quy định giải thích, hướng dẫn áp dụng pháp luật theo hướng ban hành các nguyên tắc, tiêu chí, cơ sở giải thích, áp dụng pháp luật để bảo đảm sức sống của pháp luật thay vì thường xuyên thay đổi pháp luật”, bên cạnh các quy định về giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị quyết, dự thảo Luật bổ sung quy định về hướng dẫn áp dụng VBQPPL với 4 nội dung cơ bản.

Thứ nhất, hướng dẫn áp dụng VBQPPL được thực hiện trong 02 trường hợp, gồm: có cách hiểu khác nhau về quy định của văn bản và chưa thống nhất việc áp dụng các văn bản.

Thứ hai, thứ tự nguyên tắc, tiêu chí hướng dẫn sẽ lần lượt là: phù hợp với nghĩa phổ thông của từ ngữ sử dụng trong VBQPPL; căn cứ nội dung liên quan đến quy định cần giải thích, hướng dẫn áp dụng trong quá trình xây dựng VBQPPL; phù hợp với quan điểm chỉ đạo, mục đích, tinh thần ban hành VBQPPL; bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Thứ ba, thẩm quyền hướng dẫn và đề nghị hướng dẫn: để bảo đảm tính khả thi, tránh tình trạng lạm dụng việc hướng dẫn áp dụng VBQPPL để né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, dự thảo Luật quy định cơ quan, người có thẩm quyền ban hành VBQPPL xem xét, hướng dẫn áp dụng đối với văn bản do mình ban hành trên cơ sở đề nghị của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Thứ tư, hướng dẫn áp dụng VBQPPL không đặt ra quy định mới. Do đó, dự thảo Luật quy định hình thức văn bản hướng dẫn áp dụng VBQPPL là văn bản hành chính.

Như vậy, hướng dẫn áp dụng VBQPPL theo quy định của dự thảo Luật chính là hướng dẫn quy định trong VBQPPL mà không phải là hướng dẫn áp dụng VBQPPL đối với từng vụ việc, trường hợp cụ thể.

Bộ Tư pháp nhận định, mục đích của việc hướng dẫn là bảo đảm các cơ quan, tổ chức hiểu đúng và thống nhất quy định trong VBQPPL. Các cơ quan, tổ chức có thể căn cứ vào nội dung hướng dẫn để quyết định việc áp dụng pháp luật cho từng trường hợp cụ thể và chịu trách nhiệm đối với việc áp dụng pháp luật của mình.

Các quy định về hướng dẫn áp dụng VBQPPL như dự thảo Luật sẽ giúp xử lý nhanh các vấn đề thực tiễn và không tốn kém chi phí, nhân lực để sửa đổi, bổ sung VBQPPL.

Bình luận

Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng. Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Tin cùng chuyên mục

GS.TS Võ Khánh Vinh, nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

GS.TS Võ Khánh Vinh: “Đổi mới xây dựng pháp luật phải theo hướng phát huy dân chủ và bảo vệ quyền con người”

(PLVN) - Kỷ nguyên phát triển mới của đất nước đòi hỏi phải đổi mới căn bản, mạnh mẽ, mang tính đột phá cách mạng công tác xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật theo hướng phát huy dân chủ và bảo vệ quyền con người, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững đất nước. Đây là nội dung trao đổi của GS.TS Võ Khánh Vinh, nguyên Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam với Báo Pháp luật Việt Nam.

Đọc thêm

Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới

Toàn cảnh phiên họp.
(PLVN) -Ngày 19/2, Ban soạn thảo, Tổ giúp việc soạn thảo Chỉ thị của Bộ Chính trị về “Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” đã tổ chức phiên họp lần thứ nhất. Uỷ viên Ban Chấp hành TW Đảng, Bí thư Đảng uỷ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh chủ trì phiên họp. Cùng dự có ông Ngô Trung Thành, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội.

"Nhiều việc phải làm ngay để triển khai hiệu quả Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi)”

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh
(PLVN) - Một trong những ưu điểm của Luật Ban hành Văn bản Quy phạm pháp luật (VBQPPL) sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua là điều khoản chuyển tiếp quy định tại Điều 72, bảo đảm để các cơ quan đã và sắp trình các dự án Luật, Nghị quyết không bị động về thời gian, hồ sơ trình… khi Luật sửa đổi có hiệu lực thi hành từ ngày 1/4/2025

Chậm nhất 5 năm, phải sắp xếp đúng quy định số lượng cấp phó của người đứng đầu

Quang cảnh phiên họp biểu quyết thông qua Nghị quyết
(PLVN) - Nghị quyết quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước vừa được Quốc hội thông qua nêu rõ: Khi sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước mà số lượng cấp phó của người đứng đầu cơ quan nhiều hơn số lượng tối đa theo quy định của pháp luật thì chậm nhất là 5 năm kể từ ngày quyết định sắp xếp tổ chức bộ máy của cấp có thẩm quyền có hiệu lực, số lượng cấp phó của người đứng đầu cơ quan phải theo đúng quy định.

Ban hành văn bản trong một số trường hợp đặc thù: Đáp ứng nhanh những đòi hỏi từ thực tiễn cuộc sống

Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh (TP Hồ Chí Minh) phát biểu tại hội trường. (Ảnh: quochoi.vn)
(PLVN) - Dự thảo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) (sửa đổi) đã quy định một số trường hợp VBQPPL được ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn và việc xây dựng, ban hành VBQPPL trong trường hợp đặc biệt. Đây cũng là nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm, thảo luận tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 đang diễn ra.

Đại tá Nguyễn Quang Vinh làm Giám đốc Công an tỉnh Bắc Giang

Đại tá Nguyễn Quang Vinh (Ảnh: Công an Bắc Giang).
(PLVN) - Sáng 17/2, Trung tướng Nguyễn Văn Long, Thứ trưởng Bộ Công an đã chủ trì lễ công bố quyết định về việc điều động và bổ nhiệm Đại tá Nguyễn Quang Vinh, Phó Cục trưởng, Thư ký lãnh đạo Bộ Công an, đến nhận công tác và giữ chức vụ Giám đốc Công an tỉnh Bắc Giang.

Thi hành án dân sự: Thực hiện quyết liệt, hiệu quả công tác sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy

Thi hành án dân sự: Thực hiện quyết liệt, hiệu quả công tác sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy
(PLVN) -  Tổng cục Thi hành án dân sự (THADS) vừa có văn bản gửi Cục trưởng Cục THADS địa phương và Thủ trưởng các đơn vị thuộc Tổng cục trong đó yêu cầu thực hiện quyết liệt, hiệu quả công tác sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, tinh giảm biên chế theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng và phương án được các cấp có thẩm quyền phê duyệt, bảo đảm sớm ổn định tổ chức trước Đại hội Đảng các cấp năm 2025 .

Cụm Thi đua các tỉnh Bắc sông Hậu (Bộ Tư pháp): Cần gắn phong trào thi đua với đổi mới phương thức hoạt động để nâng cao hiệu quả công tác

Cụm Thi đua các tỉnh Bắc sông Hậu (Bộ Tư pháp): Cần gắn phong trào thi đua với đổi mới phương thức hoạt động để nâng cao hiệu quả công tác
(PLVN) -  Chiều ngày 14/2, tại tỉnh Vĩnh Long, Cụm thi đua các tỉnh Bắc sông Hậu (Bộ Tư pháp) tổ chức Hội nghị tổng kết công tác thi đua khen thưởng năm 2024 và ký kết giao ước thi đua năm 2025. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi tham dự và chỉ đạo Hội nghị.