Dưới ánh nắng gay gắt cuối năm 2023, ông Lưu Văn Lập (SN 1972, ngụ xã Đức Mỹ, huyện Càng Long) đang gặt lác. Ông Lập phấn khởi cho biết, cận Tết Nguyên đán, cây lác rất được giá. Nhờ vậy, Tết năm nay gia đình ông sẽ có thêm khoản tiền để chi tiêu trong gia đình.
 |
Ông Lưu Văn Lập gắn bó với cây lác hơn 30 năm. |
Hộ của ông Lập là một trong những hộ gắn bó với cây lác lâu đời nhất nơi đây. Với diện tích 5.000m2 ban đầu, sau hơn 30 năm, gia đình ông đã mở rộng ra gần 17.000m2. Phần lớn chi phí mở rộng diện tích đất canh tác, đến xây lại căn nhà mới và lo cho các con ăn học, là nhờ vào cây lác.
Hộ bà Phạm Thị Thúy Loan (SN 1990, cùng địa phương) có 3.000m2 trồng lác. Sau thời gian thu hoạch lác, thời gian rảnh rỗi bà làm thuê cho nhiều hộ trồng lác khác tại địa phương và thu về khoảng 200 – 300 nghìn đồng/ngày. Nhờ vậy kinh tế gia đình Bà lúc nào cũng “có đồng vô đồng ra”, ổn định phần nào chi phí cuộc sống.
Nhiều nông dân ở xã Đức Mỹ chia sẻ, thời gian qua vẫn có nhiều hộ canh tác đan xen các loại cây trồng, nông sản khác. Những năm thất mùa mất giá, người dân lại chuyển đổi cây trồng. Nhưng đối với cây lác, hầu hết các hộ đều bám trụ đến cùng, dù đôi lúc không được giá.
Tuy nhiên, để cây lác trụ vững và phát triển như hôm nay là cả một quá trình gian khó.
Trước đây, giai đoạn “hoàng kim” của nghề trồng lác đi đôi với nghề dệt chiếu, dệt thảm lác ở ĐBSCL. Những sản phẩm này đến tay người tiêu dùng rất nhanh nên nghề trồng lác cũng phát triển rầm rộ. Tuy nhiên, những tấm chiếu lác dần được thay thế bằng những sản phẩm mới, hiện đại và có tính thẩm mỹ hơn. Vì vậy, nghề dệt chiếu và người trồng lác cũng dần thưa thớt.
 |
Cánh đồng lác bạt ngàn đã giúp gia đình ông Lập khấm khá lên từng ngày. |
Ông Nguyễn Văn Hai - Bí thư Chi bộ ấp Đức Mỹ, xã Đức Mỹ cho biết, hiện ở xã Đức Mỹ vẫn còn rất đông hộ gia đình canh tác cây lác. Dù diện tích và hộ trồng lác có sụt giảm, nhưng người nông dân Đức Mỹ thời gian qua vẫn dành tình cảm đặc biệt với loại cây này. Và cũng từ sự gắn bó bền bỉ đó, làng nghề tiểu thủ công nghiệp Đức Mỹ được UBND tỉnh Trà Vinh công nhận là làng nghề truyền thống vào năm 2007.
Hiệu quả kinh tế cao từ cây hoang dại
Để có tấm chiếu lác đẹp, nguồn nguyên liệu phải đáp ứng về chất lượng. Xã Đức Mỹ có đặc điểm thổ nhưỡng là đất nhiễm phèn nhẹ nên cây lác phát triển khá mạnh. Chất lượng lác xã Đức Mỹ được khẳng định qua thời gian.
Nhằm duy trì nguồn lác dồi dào, chất lượng tốt, tạo nên thương hiệu như hôm nay, người trồng phải chăm sóc kỹ cây lác. Các công đoạn từ khâu giữ nước, phun thuốc, rải phân, thu hoạch… đều làm thủ công. Vì nếu áp dụng áp dụng các phương thức hiện đại chưa chắc có lãi. Đến mùa thu hoạch lác cần người có tay nghề, vì việc phát, giũ, vọng, chẻ, phơi… rất kỳ công.
 |
Nông dân xã Đức Mỹ phấn khởi khi cận Tết, giá lác có phần cao hơn những tháng trước. |
Nhờ chăm sóc tốt nên cánh đồng lác Đức Mỹ phát triển rất nhanh. Hiện địa phương đang canh tác 2 - 3 vụ/năm, cứ 1.000m2 diện tích trồng sẽ cho thu hoạch khoảng 1 tấn lác. Một năm, nông dân thu về khoảng 300 triệu đồng/ha, cao gấp nhiều lần so với trồng lúa, góp phần phát triển kinh tế gia đình. Đặc biệt, thời gian cận Tết, cây lác đang vào mùa thu hoạch, nên giá cả khá ổn định so với những tháng trước đây.
Hiện lác loại 1 (từ 1,8m trở lên) có giá từ 14.000 – 15.000 đồng/kg; loại 2 (từ 1,6 – dưới 1,8m) giá khoảng 12.000 đồng/kg; loại 3 giá khoảng 11.000 đồng/kg. Với năng suất và giá như hiện nay, cây lác được nông dân xã Đức Mỹ xem là cây trồng chủ lực trong phát triển kinh tế.
 |
Lác sau khi được thu hoạch sẽ trải qua nhiều công đoạn, sau đó được đem phơi khô. |
Trao đổi với Báo Pháp luật Việt Nam, ông Lê Văn Song - Phó Chủ tịch UBND xã Đức Mỹ, huyện Càng Long - cho biết, xã Đức Mỹ hiện có khoảng 1.700ha trồng lác. Năm 2022, giá trị kinh tế từ loại cây này mang lại cho địa phương gần 300 tỷ đồng. Nhờ cây lác mà đời sống người dân xã Đức Mỹ từng bước được nâng, ổn định. Nhận thấy lợi ích kinh tế mà cây lác mang lại, người dân xã Đức Mỹ đã thành lập hợp tác xã, tổ hợp tác và mở nhiều cơ sở dệt chiếu, thảm, se lõi nhằm tạo thêm việc làm cho lao động nhàn rỗi và phát triển làng nghề.
“Để cây lác phát triển ổn định có chỗ đứng trên thị trường, thời gian tới địa phương cố gắng phối hợp cùng các ngành chức năng đẩy mạnh công tác nghiên cứu nhằm nâng cao năng suất trong sản xuất, canh tác cây lác. Bên cạnh đó, tăng cường công tác xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu cây lác Đức Mỹ đến với các thị trường mới nhiều tiềm năng”, ông Song nói.
