Những hiện vật đã trở về với Bảo tàng Hồ Chí Minh chứng tỏ một điều rằng tấm lòng ân tình của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn được bạn bè quốc tế trân trọng và quý mến.
“Anh hãy đội mũ vào, bên ngoài rất lạnh”
Trưng bày chuyên đề “Hồ Chí Minh - Những nét phác họa chân dung” nhân dịp kỷ niệm 130 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2020), có một kỷ vật thu hút được sự chú ý của nhiều người xem. Đó là chiếc mũ len của Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng cho ông Pierre Biquard.
Ông Pierre Biquard (1901-1993) là Giáo sư vật lý người Pháp. Là một nhà khoa học nhưng ông cũng là một chiến sĩ đấu tranh vì hòa bình, từng là Ủy viên Hội đồng toàn quốc phong trào hòa bình Pháp, Ủy viên Hội đồng hòa bình thế giới và Tổng Thư ký Liên đoàn thế giới và có nhiều hoạt động phản đối chiến tranh Mỹ tại Việt Nam, nhất là việc Mỹ sử dụng vũ khí hóa học.
Theo các tư liệu còn lưu giữ và được các thành viên trong gia đình ông Pierre Biquard kể lại, đầu tháng 1/1969, ông Pierre Biquard tham gia Đoàn phong trào Hòa bình Pháp thăm Việt Nam nhằm ủng hộ cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân Việt Nam. Đoàn đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp vào ngày 2/1/1969 tại Phủ Chủ tịch. Trong lúc tiễn đoàn ra về, nhận thấy ông Piere Biquard không đội mũ trong khi thời tiết lúc đó rất lạnh. Bác đã tặng cho ông một chiếc mũ len. Ông Pierre rất trân trọng và luôn nhắc về kỷ niệm sâu sắc này.
Năm 2016, kỷ vật chiếc mũ đã được gia đình ông Pierre Biquard trao lại Bảo tàng Hồ Chí Minh thông qua Đại sứ quán Việt Nam tại Pháp. Phát biểu tại buổi lễ, bà Claire Biquard - con gái lớn của ông Pierre Biquard - kể lại câu chuyện về chiếc mũ len mà Chủ tịch Hồ Chí Minh trao tặng cho cha bà: “Cuối năm 1968, đầu năm 1969, Đoàn Phong trào Hòa bình Pháp gồm 4 thành viên, trong đó có cha tôi, đã đi thăm Việt Nam nhằm ủng hộ cuộc đấu tranh chống Mỹ của nhân dân Việt Nam. Ngày 2/1/1969, đoàn được Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tại Phủ Chủ tịch.
Đó là một vinh dự lớn khi đoàn đại biểu Pháp, lúc đó Người đã 79 tuổi và phải hạn chế các cuộc tiếp đón. Đến khi chia tay đoàn, thấy cha tôi không có mũ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lấy mũ len của Người đưa cho ông và nói: “Anh hãy đội mũ vào, bên ngoài rất lạnh”. Cha tôi nhìn chiếc mũ và nói: “Thưa Chủ tịch, chiếc mũ quá nhỏ với đầu của tôi. Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời: “Vậy anh cứ giữ lấy như một kỷ niệm”. Đó là câu chuyện về chiếc mũ len Bác Hồ, bố tôi đã rất tự hào kể lại câu chuyện này cho bạn bè và gia đình và chiếc mũ đã trở thành một phần quan trọng trong di sản chung của gia đình chúng tôi”.
Chiếc mũ len, suốt gần 50 năm qua được gìn giữ và nâng niu trong gia đình Biquard, kể cả sau khi ông mất. Bà Catherine Biquard, con gái thứ hai của ông Pierre Biquard cho biết: “Chúng tôi đã giữ gìn chiếc mũ rất cẩn thận. Cha tôi rất xúc động mỗi khi ông nói về Chủ tịch Hồ Chí Minh - một con người giản dị và rất tinh tế. Tất cả các thành viên trong gia đình chúng tôi đều biết về câu chuyện của chiếc mũ len. Chiếc mũ thực sự là một phần trong lịch sử gia đình chúng tôi. Thậm chí có nhà sưu tập từng liên hệ đề nghị mua chiếc mũ nhưng chúng tôi không đồng ý và mong muốn đưa chiếc mũ về đúng vị trí của nó ở Bảo tàng Hồ Chí Minh ở đất nước các bạn”.
 |
| Chiếc mũ kỷ vật của Bác còn như mới nguyên sau bao nhiêu năm được gìn giữ cẩn thận tại gia đình ông Biquard |
Giữ mãi kỷ vật thiêng liêng của Bác Hồ
Năm 2017, nhân dịp kỷ niệm 127 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, rất nhiều hiện vật đã xuất hiện trong trưng bày chuyên đề “Tặng phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh - Những câu chuyện chưa kể”. Trong đó có chiếc trâm cài áo hình con bướm Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng con gái Thủ tướng Thái Lan Pridi Phanomyong nhân chuyến thăm Việt Nam năm 1963.
Bà Saipradit Phanomyong Vani là con gái út trong gia đình sáu người con của cố Thủ tướng Thái Lan Phanomyong Pridi. Thủ tướng Pridi, người bạn thân thiết của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hết lòng ủng hộ cuộc kháng chiến chính nghĩa của nhân dân Việt Nam chống thực dân xâm lược. Gia đình Thủ tướng nhiều lần được Bác Hồ mời sang thăm Việt Nam trong những năm 60. Trong những lần đến thăm, bà Vani đã được Người tặng một số kỷ vật thiêng liêng, vô giá mà đến nay, bà luôn giữ bên mình với tất cả lòng kính trọng và ngưỡng mộ.
Chiều 21/8/1963, mẹ, hai chị gái và bà được Chủ tịch Hồ Chí Minh đón tiếp tại Phủ Chủ tịch. Hồi đó, bà mới 22 tuổi, được Người trìu mến gọi bằng “cháu Sáu” và đặc biệt yêu thương như một người cháu trong gia đình. Mấy anh chị em bà Vani đều có tên Việt Nam là anh Hai, chị Ba, chị Năm... Ấn tượng của bà về vị lãnh tụ của nhân dân Việt Nam thật sâu sắc. Người giản dị trong bộ quần áo nâu, đi đôi dép cao su, đôi mắt ngời sáng niềm tin độc lập và tự do cho dân tộc.
Chủ tịch ân cần hỏi thăm từng người trong gia đình, thậm chí, còn nói nhiều câu bằng tiếng Thái mà Người tự học từ khi còn hoạt động ở Thái Lan. Hơn một tiếng đồng hồ buổi gặp gỡ đầy tình cảm đó trôi đi thật nhanh, bà chỉ muốn nán lại lâu hơn nữa để được trò chuyện với Người. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tặng bà Vani chiếc trâm cài áo bằng bạc hình con bướm được chế tác tinh xảo, để trong chiếc hộp nhung màu đỏ.
Bà Vani sang thăm Việt Nam nhiều lần cùng gia đình nhưng chỉ được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh ba lần vào các năm 1963, 1966 và 1968. Tuy nhiên, thời gian gặp gỡ Người không nhiều. Năm 1966, khi bà đang cùng gia đình ở thăm Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi tặng bà cuốn “Nhật ký trong tù” bản chữ Hán qua anh trai bà là ông Phanomyong Sookprida cùng lời nhắn: “Bác chắc cô Sáu sẽ hiểu được cuốn sách này”.
Tại sao trong mấy anh chị em, Bác lại tặng cuốn sách ấy cho riêng bà? Chỉ có thể hiểu rằng dù bận trăm công nghìn việc, vị lãnh tụ vĩ đại ấy vẫn nhớ được cô con gái út người bạn thân thiết cựu Thủ tướng Pridi, lúc ấy đang học khoa Ngôn ngữ và Văn học thuộc Đại học Sư phạm Bắc Kinh, là người có thể đọc tốt chữ Hán. Một chi tiết nhỏ nhưng khiến bà Vani càng thêm cảm phục và kính yêu Bác Hồ vô cùng.
 |
| Trâm cài áo hình con bướm Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng con gái Thủ tướng Thái Lan Pridi Phanomyong |
Bức tranh với “Những lời chúc tốt đẹp nhất của Hồ Chí Minh”
Năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, cũng là lúc Việt Nam giành được độc lập vào cuối tháng 8 năm 1945. Cuối tháng 8/1945, đơn vị cứu tế xã hội của Hoa Kỳ đối với quân Đồng minh do Đại tá Stephen Nordlinger đứng đầu đến Hà Nội. Đoàn cứu tế xã hội Hoa Kỳ đến Hà Nội đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ Việt Nam quan tâm, giúp đỡ.
Đại tá Stephen Nordlinger rất biết ơn Chủ tịch Hồ Chí Minh vì đã giúp đỡ ông hoàn thành tốt sứ mệnh giải phóng các tù binh bị Nhật giam giữ và chăm sóc thuốc men cho tất cả những người bất hạnh thuộc các quốc tịch khác nhau. Đầu tháng 10 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp Đại tá Stephen Nordlinger để bàn việc giúp đỡ, vận chuyển lương thực từ Nam ra Bắc và Người đã tặng Đại tá Stephen Nordlinger bức trang thêu tùng hạc cùng lời chúc: "Best greetings from Hô Chi Minh, oct. 1945" (Những lời chúc tốt đẹp nhất của Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 1945).
Sinh thời Đại tá Stephen Nordlinger đã treo bức tranh này ở nơi trang trọng nhất trong nhà riêng của ông, tại New York. Sau khi ông qua đời, nhân dịp kỷ niệm lần thứ 116 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 13/5/2006, bà Jane Coyle, cháu dâu của Đại tá Stephen Nordlinger đã trao tặng Bảo tàng Hồ Chí Minh bức tranh. Như vậy là trải qua hơn hơn 60 năm, bức tranh được gia đình Đại tá Stephen Nordlinger gìn giữ, đã vượt hàng nghìn cây số, từ nước Mỹ bên kia bán cầu, trở về Việt Nam với một thông điệp hoà bình hữu nghị giữa các dân tộc mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xây dựng.
Bà Jane Coyle - đại diện gia đình cố Đại tá Stephen Norlinger cho biết: “Bức tranh này đã được treo trang trọng trong phòng khách từ thời ông nội, bố chồng tôi cho đến chúng tôi. Đây là một kỷ vật quý của gia đình, nhưng chúng tôi vẫn quyết định tặng cho Bảo tàng Hồ Chí Minh vì tôi nghĩ, đây là một minh chứng cho tình cảm và lòng kính trọng của một gia đình Mỹ đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh”.
Cùng với bức tranh thêu, gia đình Đại tá Stephen Norlinger cũng gửi tặng Bảo tàng Hồ Chí Minh lá thư mà ông Stephen Norlinger gửi Chủ tịch Hồ Chí Minh năm 1968 với thông điệp hòa bình hữu nghị giữa các dân tộc mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xây dựng. Bức thư có đoạn viết: “Ngài sẽ thấy kèm theo đây một bức ảnh của cuộn tranh thêu tuyệt đẹp mà Ngài đã tặng tôi khi từ giã. Đó là một kỷ vật mà tôi rất quý trọng…”.
