Những sự việc đau lòng
Liên tiếp các vụ tai nạn xảy ra gần đây trong quá trình học sinh đi ngoại khóa, trải nghệm do nhà trường tổ chức. Ngày 14/1, một học sinh lớp 4 Trường Tiểu học Âu Dương Lân (quận 8, TP HCM) trong quá trình tham gia đợt ngoại khóa của nhà trường đã rơi xuống vùng biển nhân tạo ở khu du lịch Đại Nam, tỉnh Bình Dương tử vong. Đợt ngoại khóa này nằm trong kế hoạch hằng năm của trường. Phụ huynh học sinh tự nguyện đăng ký cho con tham gia.
Cùng ngày, một vụ tai nạn thương tâm khác cũng đã xảy ra tại Khu du lịch Đảo Ngọc Xanh thuộc huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ làm 2 học sinh Trường THPT Đông Anh, Hà Nội bị thương và 1 học sinh tử vong do toa tàu lượn trật khỏi đường ray rơi xuống.
Theo báo cáo của Sở GD&ĐT, ngày 14/1/2021, Trường THPT Đông Anh tổ chức cho học sinh đi đúng theo kế hoạch đã được phê duyệt. Sau khi đến Đền thờ Hai Bà Trưng, học sinh di chuyển về Khu du lịch Đảo Ngọc Xanh để ăn trưa và nghỉ ngơi, đến chiều tham gia một số trò chơi có trong vé vào cửa và hoạt động nhóm để xây dựng kỹ năng mềm.
Sau bữa ăn trưa vào khoảng 12 giờ, một nhóm học sinh lớp 11A2 có tham gia trò chơi tàu lượn siêu tốc và xảy ra sự cố 2 toa tàu bị văng ra khỏi đường ray. Trên hai toa tàu đó có 3 học sinh bị thương. Nhà trường đã phối hợp với Công ty Du lịch Hùng Vương và đơn vị quản lý Đảo Ngọc Xanh đưa 3 học sinh vào Trung tâm Y tế huyện Thanh Thủy cấp cứu.
Hai học sinh tỉnh táo và được chuyển sang Bệnh viện Việt Đức để kiểm tra lại, đến nay đã ổn định và đang được tiếp tục theo dõi tại Bệnh viện. Nhưng một học sinh khác bị hôn mê sâu và được bác sĩ tại Trung tâm Y tế huyện Thanh Thủy yêu cầu ở lại để cấp cứu nhưng đã tử vong.
Đây không phải lần đầu học sinh bị tai nạn, thương vong trong chuyến tham quan, trải nghiệm do nhà trường tổ chức. Trước đó cũng có các vụ tai nạn xảy ra và nhiều cảnh báo nguy cơ mất an toàn nếu tổ chức đi xa, địa điểm núi rừng, sông suối, ao hồ, đặc biệt là nơi có nhiều trò chơi tiềm ẩn nguy hiểm…
Năm 2020, một học sinh lớp 12 ở Sóc Trăng bị tai nạn tử vong vì ngã xe đạp trong chuyến đi trải nghiệm ở Đà Lạt. Năm 2014, tại Khu du lịch Đảo Ngọc Xanh cũng từng xảy ra tai nạn, 12 học sinh THCS ở huyện Thanh Trì, Hà Nội đang chơi trên đu quay thì đu quay rơi xuống đất từ độ cao 2 m, khiến 6 em phải nhập viện. Việc tiếp tục chọn địa điểm này để đưa học sinh đi tham quan khiến dư luận đặt câu hỏi và bất an.
Theo Hiệu trưởng Trường tiểu học Âu Dương Lân, chuyến đi ngoại khóa này hoàn toàn là tự nguyện, dựa trên sự đăng ký của phụ huynh và học sinh. Tuy nhiên, nếu nhà trường và đơn vị tổ chức có trách nhiệm hơn, có phương án đảm bảo an toàn cho các em học sinh khi tham gia thì có lẽ không xảy ra sự cố đáng tiếc như trên.
Được biết, trước đó Sở GD&ĐT Hà Nội đã có văn bản chỉ đạo các trường học khi lựa chọn địa điểm phải phù hợp với học sinh, được thống nhất và đồng thuận của phụ huynh học sinh. Phải lựa chọn những đơn vị cung cấp dịch vụ có đủ năng lực, uy tín, bố trí cán bộ giáo viên, phụ huynh cùng tham gia và quản lý học sinh bảo đảm an toàn khi tổ chức.
Hiện Sở GD&ĐT Hà Nội tiếp tục chỉ đạo các trường không để học sinh tham gia các trò chơi mạo hiểm, tăng cường quản lý học sinh trong thời gian tổ chức các hoạt động để không xảy ra sự cố đáng tiếc.
Thiếu “chuyên gia” an toàn?
Theo Bộ GD&ĐT, hoạt động trải nghiệm ở cấp tiểu học và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở cấp THCS, THPT là hoạt động giáo dục bắt buộc trong Chương trình Giáo dục phổ thông mới từ lớp 1 đến lớp 12. Hoạt động giúp hình thành, phát triển ở học sinh năng lực thích ứng với cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, năng lực định hướng nghề nghiệp…
Trong đó có phương thức khám phá là tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm thế giới tự nhiên, thực tế cuộc sống và công việc. Nhóm phương thức tổ chức này bao gồm các hoạt động tham quan, cắm trại, thực địa và các phương thức tương tự khác.
Ông Bùi Văn Linh - Vụ trưởng Vụ Giáo dục chính trị - Công tác học sinh sinh viên, Bộ GD&ĐT cho biết, Bộ luôn lấy việc đảm bảo an toàn trường học là nhiệm vụ chính trị quan trọng. Chỉ trong 5 năm gần đây, đã có khoảng 20 văn bản quy phạm pháp luật như nghị định, thông tư, hướng dẫn, chỉ thị, công văn... được Bộ gửi UBND các tỉnh nhằm đôn đốc, nhắc nhở đảm bảo an toàn cho học sinh, trường học. Như vậy, dù hành lang pháp lý khá đầy đủ nhằm giảm thiểu rủi ro, tạo sự phòng ngừa tốt nhất nhưng do khâu tổ chức thực hiện chưa tốt nên thỉnh thoảng lại xảy ra một số vụ việc đau lòng.
Các chuyên gia giáo dục chia sẻ, hoạt động tham quan, trải nghiệm là nhu cầu thực tế của học sinh và phụ huynh. Mục đích của các chuyến đi này đều có ý nghĩa, ngoài trang bị kiến thức, còn giúp học sinh được trải nghiệm cuộc sống ở những vùng đất khác nhau…
Tuy nhiên, gần đây nhiều trường học có xu hướng cho học sinh đi chơi xa, không phải ngay tại tỉnh, thành mà học sinh đang học. Những địa điểm xa lại là những nơi tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông, tai nạn thương tích khi học sinh tham gia các trò chơi mạo hiểm, hay leo đồi, núi, chơi ở khu vực gần hồ, suối. Bởi lẽ, học sinh ở lứa tuổi thích tìm tòi, khám phá và thích cả mạo hiểm.
Nhà trường phải tìm hiểu thật kỹ các địa điểm, phối hợp với công ty du lịch và địa điểm du lịch quản lý học sinh, đưa ra những cảnh báo ở những khu vực nguy hiểm. Hướng dẫn, yêu cầu học sinh tuân thủ các quy định và hướng dẫn của giáo viên, nhân viên tổ chức. Đối với phụ huynh, có thể tham gia góp ý các địa điểm phù hợp, thậm chí từ chối chuyến đi nếu cảm thấy không phù hợp, không an toàn.
GS.TS Phạm Tất Dong - Phó Chủ tịch trung ương Hội khuyến học Việt Nam cho rằng, không chỉ ở Việt Nam mà nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là các nước giáo dục phát triển họ vẫn tổ chức các hoạt động tham quan, dã ngoại, trải nghiệm… Vấn đề đặt ra là phải tổ chức một cách nghiêm túc, có sự quản lý sát sao, công khai minh bạch để tránh có sự tác động nào đó đến lựa chọn địa điểm, công ty phối hợp. Nếu cảm thấy điểm đến không thực sự an toàn thì không tổ chức.
Cũng theo các chuyên gia giáo dục, an toàn tính mạng tại trường học cần được nhìn dưới góc độ quản trị rủi ro một cách khoa học hơn. Hiện chuyên ngành an toàn trường học chưa được đào tạo, việc bảo đảm an toàn thường được kiêm nhiệm bởi phó hiệu trưởng phụ trách và giao thầy cô chủ nhiệm từng lớp chịu trách nhiệm, chưa có chuyên gia an toàn thực sự. Giáo viên không có nghiệp vụ về phòng chống, đánh giá rủi ro hay xử lý sự cố, tai nạn.
Mặt khác, khi các trường tổ chức cho học sinh đi ngoại khóa đều có kế hoạch từ trước, có văn bản xin ý kiến của lãnh đạo phòng giáo dục và đào tạo. Tuy nhiên, có một thực tế, phần lớn các kế hoạch tham quan ngoại khóa chủ yếu cũng chỉ nằm trên giấy tờ, ít khi được phổ biến kỹ tới các giáo viên, học sinh ngoài những quy định chung của chuyến đi. Chưa kể, học sinh thiếu những kỹ năng cần thiết đề phòng khi sự cố xảy ra.
Do đó, khi hoạt động ngoại khóa trở thành bắt buộc trong nhà trường thì việc nâng tính chuyên nghiệp, nghiệp vụ về an toàn rủi ro là điều không thể chậm trễ. Có như vậy, những chuyến dã ngoại mới thực sự có ý nghĩa, và là những kỷ niệm đẹp về thầy cô, bạn bè sẽ còn mãi.
