Dân tộc, tôn giáo - “tưởng xa hóa gần”

Cuộc thi thuộc Đề án 219 của Chính phủ hỗ trợ thông tin, tuyên truyền về dân tộc tôn giáo; qua đó góp phần đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền về chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân tộc, tôn giáo.

Tiếng thơ từ Sin Suối Hồ

Ở thể loại thơ, Giải Nhất được trao cho tác giả Phùng Hải Yến - Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Lai Châu với tác phẩm “Người thêu thổ cẩm”. Phùng Hải Yến là người dân tộc Dao Khâu vùng Sìn Hồ, Lai Châu nên đọc thơ của Phùng Hải Yến luôn thấy tràn ngập một không gian miền núi phía Tây Bắc của Tổ quốc. “Người thêu thổ cẩm” cũng là bài thơ như vậy với những câu thơ chứa chan tình đất trời, tình người, văn hóa dân tộc: “Những người phụ nữ Mông cặm cụi bên hiên/Vẽ họa tiết thổ cẩm trên vải sáp ong dung dị/Màu thổ cẩm lan dần vuông vải/Những mái đầu chụm lại/Chiếc váy hoa hiện ra rực rỡ mùa lúa chín bản mường…”.

Trao đổi với phóng viên Pháp luật Việt Nam bên lề Lễ trao giải, Phùng Hải Yến cho biết: Bản Sin Suối Hồ thuộc xã Sin Suối Hồ, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu nổi tiếng là một bản du lịch cộng đồng được vinh danh tiêu biểu trong nước và ASEAN. Một bản nhỏ trên đỉnh trời cao hơn 1.400m so với mực nước biển, hơn 100 hộ dân đều theo Đạo Tin Lành và có truyền thống đoàn kết, bảo tồn văn hóa dân tộc Mông và xây dựng quê hương.

“Ba bài thơ trong đó có bài “Người thêu thổ cẩm” đạt Giải Nhất cuộc thi, tôi viết từ ý tưởng ở vùng đất nơi đây. Có một bản nhỏ từng chìm đắm trong làn khói độc chết người của “nàng tiên nâu” đã hồi sinh. Những người phụ nữ Mông không hề nhu nhược, mà ngược lại niềm tin tôn giáo của họ sắt đá như đá tảng, giúp họ vượt qua mọi hoàn cảnh khó khăn để xây đắp ngày mai cho những đứa con của mình tươi sáng hơn. Tôi nghĩ, đối với chủ đề dân tộc, tôn giáo, nếu những người dân tin, thực hiện theo đúng đường và chấp hành nghiêm túc mọi chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước thì đó là điều tốt đẹp để xây dựng quê hương, gia đình ngày càng ấm no”, chị Yến chia sẻ.

Nhà thơ Phùng Hải Yến (ngoài cùng bên phải) trong bộ trang phục dân tộc Mông chụp tại bản Sin Suối Hồ. (Nguồn ảnh: NVCC)

Có thể nói, văn hóa, con người của mảnh đất Tây Bắc, đặc biệt là quê hương Lai Châu đã mang lại cảm hứng cho Phùng Hải Yến, để qua qua các sáng tác của mình người phụ nữ dân tộc Dao góp phần làm nên diện mạo văn nghệ trẻ Lai Châu, góp một làn gió mới cho văn nghệ dân tộc thiểu số Tây Bắc.

“Em làm ai” - rất thời đại, rất trẻ nhưng cũng rất Việt Nam

Tháng 11/2023, giới trẻ xôn xao với sự xuất hiện của MV “Em là ai” của Vinh Khuất, Sèn Hoàng Mỹ Lam, Benjamin sáng tác riêng cho Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) Việt Nam với thông điệp an toàn, bình đẳng và phát triển của trẻ em, đặc biệt là trẻ em vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi.

Tuy là một bài hát truyền thông nhưng cả phần lời, phần nhạc và cảnh quay trong MV rất hấp dẫn, “rất thời đại, rất trẻ, nhưng cũng rất Việt Nam” theo nhận xét của người xem: “Tuổi còn đến trường hãy đừng lấy vợ, lấy chồng/Tuổi còn đến trường em đừng tay bế, tay bồng/Còn nhiều ước vọng hãy đừng nhốt chặt trong lồng/Bầu trời cao vời sải cánh bay tới cầu vồng/Không cần biết em là ai/Dù là gái hay là trai/Một thế giới không phân biệt ai/Mình như nhau vai kề vai/Chung tay xây dựng tương lai...”.

Ý tưởng của MV thuộc bản quyền Hội LHPN Việt Nam này đến từ một chàng trai rất trẻ - Lê Ngọc Khoa, chuyên viên Ban Dân tộc Tôn giáo, Trung ương Hội LHPN Việt Nam. Trò chuyện với phóng viên, Ngọc Khoa cho biết, Câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” là một trong những mô hình cốt lõi của Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết một số vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, do Hội LHPN Việt Nam thực hiện.

Hoạt động của mô hình bên cạnh mục tiêu nhằm thúc đẩy thực hiện bình đẳng giới, góp phần giải quyết các vấn đề cấp thiết đối trẻ em vùng đồng bào DTTS, còn là một sân chơi, một diễn đàn thực sự bổ ích dành cho trẻ em xã điểm và các địa phương lân cận trên địa bàn tỉnh có thêm nơi sinh hoạt giao lưu tổ chức các hoạt động vui chơi giải trí phù hợp ngoài các buổi học chính khóa tại trường. Chính vì thế, qua thực tế triển khai, vận hành mô hình câu lạc bộ (CLB) cũng như tổng hợp những ý kiến từ chính các thành viên của CLB và các em học sinh đồng bào DTTS khi trực tiếp đi xuống thực địa tại các địa bàn điểm của Dự án 8, Khoa đã nghiên cứu và đề xuất sáng tác ca khúc, vũ đạo và sản xuất video clip phù hợp dựa trên độ tuổi, giới tính, sở thích, hành vi và hoàn cảnh của đối tượng mục tiêu.

Một cảnh trong MV “Em là ai”. (Ảnh cắt từ clip)

Bên cạnh đó là bám sát thực tế trong thời kỳ công nghệ số bùng nổ, Khoa đã đề xuất lồng ghép các yếu tố vùng miền, văn hóa bản sắc của đa dạng dân tộc vào các sản phầm truyền thông như ca từ, giai điệu trong ca khúc, vũ đạo của bài hát và hình ảnh cụ thể trong video clip. Từ các yếu tố trên đã tạo nên các sản phẩm truyền thông dành riêng cho CLB nói riêng và là điểm nhấn về công tác tuyên truyền bình đẳng giới dành cho trẻ em DTTS trên cả nước.

“Khi lựa chọn ca sĩ để đặt hàng ca khúc chúng tôi hướng các tác giả trẻ là người DTTS, hoặc các tác giả trẻ có các bài hát về DTTS đang nổi trong thời gian gần đây. Vinh Khuất tuy là một nhạc sĩ trẻ sinh ra và lớn lên tại Đức nhưng anh có bề dày các tác phẩm sáng tác sử dụng chất liệu dân gian và nhạc cụ dân tộc được giới trẻ đón nhận. Hội cũng đã liên hệ được với Benjamin tên thật là Y Dân sinh 1999, người dân tộc M'nông - một người con của Tây Nguyên đại ngàn. Là một rapper trẻ có cá tính nhưng Benjamin vẫn giữ được màu sắc văn hóa dân tộc của mình và anh vẫn luôn tự hào về điều đó”, Ngọc Khoa cho biết.

MV “Em là ai” đã được đón nhận nhiệt tình và yêu thích của trẻ em qua các cuộc giao lưu gắn với Ngày hội Thiếu nhi với Văn hóa các dân tộc năm 2023 của Hội đồng đội Trung ương tại Bắc Kạn, Huế, Bình Phước và đang được sử dụng tại các buổi sinh hoạt và trong công tác tuyên truyền của 703 CLB Thủ lĩnh của sự thay đổi trên địa bàn Dự án 8. Bên cạnh đó, tính từ thời điểm ngày 11/11/2023 khi đăng tải các sản phẩm trên các kênh mạng xã hội đã có trên Facebook (9.000 lượt xem, 2.000 lượt thích, 300 bình luận); trên Youtube (54.000 lượt xem, 5.000 lượt thích) và con số vẫn tiếp tục tăng.

Hai câu chuyện văn hóa trên đây có thể thấy, chính cội nguồn văn hóa đã giúp từng cá nhân, từng cộng đồng và cả quốc gia vượt lên những khó khăn, như “hoa thơm lấn át cỏ dại”, lan tỏa mạnh mẽ về khát vọng xây dựng Tổ quốc phồn vinh, hạnh phúc, xây dựng cộng đồng các dân tộc Việt Nam đoàn kết, ấm no.