Ngày 25/7/2011, TAND tỉnh Quảng Ngãi xét xử sơ thẩm vụ Cty TNHH Trường Xuân khởi kiện UBND tỉnh Quảng Ngãi vì cho rằng cơ quan này đã ra quyết định hành chính sai pháp luật, gây phương hại đến quyền và lợi hợp pháp của cty...
Hoạt động nghiêm túc vẫn…bị phạt?
Cty TNHH Trường Xuân thành lập ngày 11/3/2002; năm 2003 UBND tỉnh Quảng Ngãi giao 29.578 m2 đất có thu tiền sử dụng đất, trong đó có 21.048 m2 đất được phép xây nhà ở liền kề và các cơ sở dịch vụ.
 |
| Dư luận trông đợi vào một phán quyết công bằng, minh bạch của HĐXX |
Do đặc thù nên từ năm 2006 trở đi Cty mới có hoạt động chuyển nhượng bất động sản (trong đó có chuyển nhượng quyền sử dụng đất – QSDĐ). Phần doanh thu, chi phí và thu nhập phát sinh từ hoạt động này được Cty hạch toán, kê khai và quyết toán thuế hàng năm theo luật định.
Đầu năm 2007, căn cứ các văn bản pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), Cty Trường Xuân đã kê khai và tự xác định số thuế TNDN được miễn trong năm 2006, 2007, đồng thời có công văn đề nghị Cục Thuế Quảng Ngãi chấp nhận cho cty được miễn Thuế TNDN từ hoạt động chuyển nhượng QSDĐ trong hai năm 2006 – 2007, giảm 50% loại thuế này trong hai năm tiếp theo.
 |
| Cty TNHH Trường Xuân khởi kiện UBND tỉnh Quảng Ngãi vì cho rằng cơ quan này đã ra quyết định hành chính sai pháp luật. |
Ngày 5/4/2007, Cục Thuế Quảng Ngãi có văn bản trả lời với nội dung nhắc lại các quy định liên quan đến việc miễn, giảm thuế TNDN, đồng thời đề nghị doanh nghiệp tự xác định điều kiện miễn, giảm thuế TNDN và mức thuế được miễn, giảm theo quy định.
Năm 2008, Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi thanh tra việc tuân thủ pháp luật thuế tại Cục thuế Quảng Ngãi và các đơn vị thuộc thẩm quyền quản lý thuế của Cục thuế Quảng Ngãi (trong đó có Cty Trường Xuân). Ngày 3/10/2008, theo kiến nghị của Thanh tra, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành Quyết định số 111 truy thu 3.667.462.000 đồng tiền thuế TNDN từ hoạt động chuyển QSDĐ trong hai năm 2006 - 2007; xử phạt 289.702.000 đồng về hành vi khai sai thuế TNDN từ chuyển QSDĐ và xử phạt 220.173.000 đồng về hành vi chậm nộp thuế TNDN.
Không đồng ý, ngày 31/10/2008 Cty Trường Xuân có đơn khiếu nại nhưng 5 tháng sau kể từ ngày thụ lý, UBND tỉnh Quảng Ngãi mới ra Quyết định số 532 bác khiếu nại của Cty Trường Xuân. Ngày 18/4/2009 Cty này đã khởi kiện UBND tỉnh ra TAND tỉnh Quảng Ngãi đề nghị hủy bỏ Quyết định số 111 và đề nghị công nhận quyền được hưởng ưu đãi thuế TNDN từ hoạt động chuyển QSDĐ theo Luật thuế TNDN năm 1997, Luật TNDN năm 2003 và các văn bản hướng dẫn.
Tại phiên sơ thẩm, qua tranh luận đã cho thấy có sự khác nhau về cách hiểu và nguyên tắc áp dụng pháp luật giữa các bên tranh chấp. Bởi vậy, Hội đồng xét xử đã lùi phần tuyên án đến chiều 29/7.
Cần hiểu đúng bản chất pháp luật
Bình luận về vụ kiện này, Tiến sỹ Luật học Nguyễn Văn Tuyến – Trường Đại học Luật Hà Nội cho biết: Đối chiếu các quy định pháp luật thì kể từ khi thành lập vào năm 2002 hoạt động chuyển QSDĐ của Cty Trường Xuân chịu sự điều chỉnh của Luật Thuế TNDN 1997 và Luật Thuế chuyển QSDĐ năm 1994 (đã được sửa đổi bổ sung một số điều năm 2000); bởi theo Điều 1, Luật Thuế TNDN 1997: “Tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ (gọi chung là cơ sở kinh doanh) có thu nhập đều phải nộp TNDN, trừ đối tượng quy định tại Điều 2 của Luật này”. Đối chiếu Điều 2 Luật Thuế TNDN 1997, đối tượng không thuộc diện nộp thuế TNDN không bao gồm trường hợp tổ chức kinh tế có hoạt động chuyển QSDĐ; Điều đó cho thấy Luật Thuế TNDN 1997 điều chỉnh cả việc thu thuế thu nhập đối với thu nhập từ hoạt động chuyển QSDĐ của tổ chức, cá nhân kinh doanh. Cty Trường Xuân là tổ chức kinh tế được thành lập năm 2002 và có hoạt động kinh doanh bất động sản (trong đó có hoạt động chuyển QSDĐ), do đó hoạt động của Cty này đương nhiên chịu sự điều chỉnh của Luật Thuế TNDN 1997.
Theo Điều 1 Luật Thuế chuyển QSDĐ: “Tổ chức, cá nhân có QSDĐ bao gồm cả đất có nhà và vật kiến trúc trên đó, khi chuyển QSDĐ theo quy định của pháp luật thì phải nộp thuế chuyển QSDĐ, trừ trường hợp quy định tại Điều 2 của Luật này”. Mặt khác, theo Điều 5 Luật Thuế chuyển QSDĐ thì thuế chuyển QSDĐ được tính dựa trên căn cứ gồm diện tích đất được chuyển quyền; giá đất tính thuế và thuế suất.
Các quy định này cho thấy thuế chuyển QSDĐ không phải là thuế đánh vào thu nhập từ việc chuyển QSDĐ (giống như thuế TNDN) mà thực chất chỉ đánh vào hành vi chuyển QSDĐ, không phân biệt người chuyển QSDĐ có phát sinh thu nhập từ việc chuyển QSDĐ hay không. Với thời điểm thành lập năm 2002 và có hoạt động kinh doanh bất động sản (trong đó có hoạt động chuyển QSDĐ), nên hoạt động của Cty Trường Xuân đương nhiên chịu sự điều chỉnh của Luật Thuế chuyển QSDĐ năm 1994 (được sửa đổi một số điều năm 2000).
Bên cạnh đó, Điểm a, Khoản 1, Điều 17 Luật Thuế TNDN 1997 quy định: “Cơ sở kinh doanh mới thành lập được miễn thuế trong hai năm đầu kể từ khi có thu nhập và được giảm 50% số thuế thu nhập phải nộp trong hai năm tiếp theo...”. Do Cty Trường Xuân là đối tượng chịu sự điều chỉnh của Luật Thuế TNDN 1997 và có đủ điều kiện để coi là cơ sở kinh doanh trong nước mới thành lập (với tư cách là đối tượng không thuộc diện được cấp Giấy phép đầu tư và Giấy ưu đãi đầu tư) nên các quy định tại Điểm a, khoản 1 Điều 17 Luật Thuế TNDN 1997 đương nhiên được áp dụng đối với Cty này.
Đến năm 2003, Luật Thuế TNDN năm 2003 được ban hành thay thế cho Luật Thuế TNDN 1997 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2004). Tuy nhiên, trên tinh thần tôn trọng các cam kết về ưu đãi thuế đối với các nhà đầu tư theo Điều 17 Luật Thuế TNDN 1997, tại Điểm 8, Thông tư số 88/2004 ngày 01/09/2004 về việc sửa đổi, bổ sung Thông tư số 128/2003 ngày 22/12/2003 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành Nghị định số 164/2003 ngày 22/12/2003 quy định chi tiết thi hành Luật Thuế TNDN năm 2003, Nhà nước đã quy định rõ: “Các cơ sở kinh doanh trong nước đã thành lập trước đây có điều kiện ưu đãi đầu tư theo các văn bản pháp luật trước đây, nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận ưu đãi đầu tư thì được hưởng ưu đãi về thuế theo các điều kiện ưu đãi trước đây cho khoảng thời gian ưu đãi còn lại tính từ ngày 01/01/2004”. “Các cơ sở kinh doanh đang được miễn, giảm thuế theo Luật Thuế TNDN ngày 10/05/1997, nếu còn thời hạn được miễn, giảm thuế thì tiếp tục được hưởng hết thời gian miễn, giảm thuế còn lại”. (Sửa đổi bổ sung Điểm 3, Phần I “Tổ chức thực hiện” của Thông tư số 128/2003).
Ngoài ra, tại Thông tư số 134/2007/TT-BTC ngày 23/11/2007 của Bộ Tài chính, tiếp tục khẳng định: “Cơ sở kinh doanh đang hưởng miễn thuế, giảm thuế TNDN theo quy định tại Thông tư số 128/2003/TT-BTC và Thông tư số 88/2004/TT-BTC, theo Giấy phép đầu tư, Giấy chứng nhận ưu đãi đầu tư đã cấp tiếp tục hưởng ưu đãi miễn thuế, giảm thuế cho thời gian còn lại.”
Căn cứ quy định trong các văn bản trên, Cty Trường Xuân bắt đầu có thu nhập kinh doanh bất động sản từ năm 2006 (thời điểm Thông tư 88/2004/TT-BTC ngày 01/09/2004 và sau đó là Thông tư số 134/2007/TT-BTC đang có hiệu lực) nên có thể khẳng định Cty hoàn toàn có quyền được hưởng ưu đãi miễn giảm thuế được quy định tại các thông tư này.
Từ các phân tích nêu trên, TS. Nguyễn Văn Tuyến cho rằng Quyết định số 111 của UBND tỉnh Quảng Ngãi đối với Cty Trường Xuân là không có căn cứ, không phù hợp với pháp luật, phương hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp và gây ảnh hưởng bất lợi cho các nhà đầu tư.
Vụ án này thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận không chỉ vì một Cty TNHH dám kiện UBND tỉnh, mà nhiều người còn trông đợi vào một phán quyết công bằng, minh bạch của Tòa án để giới đầu tư thực sự an tâm khi quyết định đầu tư vào Quảng Ngãi.
Trần Duy
