Được thành lập từ tháng 10/1991, Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai khi ấy chỉ có 12 biên chế được tổ chức thành 3 phòng, bộ máy Tư pháp cấp huyện, xã chưa được hình thành. Thời kỳ đó, đất nước chưa ra khỏi tình trạng khủng hoảng kinh tế, công cuộc đổi mới còn trong giai đoạn kiểm nghiệm, tỉnh Lào Cai lại vừa tái lập nên điều kiện cơ sở vật chất phục vụ cho các hoạt động hết sức khó khăn, cơ ngơi ban đầu làm trụ sở chỉ là một số phòng của căn nhà cấp 4 đã cũ tại thị trấn Phố Lu, huyện Bảo Thắng.
Đối mặt với muôn vàn thách thức, nhưng với sự đoàn kết, thống nhất một lòng lấy việc hoàn thành nhiệm vụ chính trị của ngành là mục tiêu cao nhất, ngành Tư pháp Lào Cai đã nhanh chóng bắt tay vào việc, vừa củng cố, xây dựng về tổ chức, bộ máy, vừa triển khai thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn. Bất chấp mọi sự thiếu thốn về vật chất, phương tiện làm việc, giao thông đi lại khó khăn...các hoạt động của ngành vẫn được triển khai đến tận cơ sở.
Với chức năng, nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước giao, ngành Tư pháp tỉnh Lào Cai đã làm tốt vai trò tham mưu giúp UBND các cấp thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về công tác tư pháp, đặc biệt là công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Trong giai đoạn mới thành lập, Sở Tư pháp đã chủ động xây dựng được một số văn bản pháp quy quan trọng trên các lĩnh vực như: Quyết định của UBND tỉnh về soạn thảo văn bản pháp quy, ban hành kèm theo bản điều lệ thu lệ phí công chứng tạm thời, Chỉ thị của UBND tỉnh về tăng cường công tác công chứng nhà nước ở các huyện, thị.
Đồng thời, Sở đã tham gia về mặt pháp lý một số dự thảo văn bản do ngành chủ trì soạn thảo trước khi trình UBND, HĐND xem xét ban hành; triển khai nghiên cứu, tham gia ý kiến vào các dự thảo Luật, pháp lệnh, văn bản hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh do bộ ngành ở trung ương chủ trì soạn thảo. Ngành đã từng bước nâng cao chất lượng công tác văn bản, đảm bảo các văn bản quy phạm pháp luật được xây dựng, thẩm định, kiểm tra và rà soát đúng tiến độ, đảm bảo tính hợp pháp, tính khả thi, tính hợp lý của các dự thảo văn bản, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính, cải cách tư pháp. Với vai trò là “người gác cổng pháp luật”, ngành Tư pháp đã tích cực tham mưu xây dựng hệ thống thể chế của tỉnh, qua đó phục vụ đắc lực cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Đứng trước thực trạng hiểu biết pháp luật của đồng bào vùng cao còn hạn ché, đòi hỏi phải có biện pháp tuyên truyền phù hợp với các nhóm đối tượng đặc thù, Sở Tư pháp Lào Cai đã xác định công tác phổ biến, giáo dục pháp luật một trong những nhiệm vụ quan trọng, xuyên suốt, là “cầu nối” giữa chính sách, pháp luật với người dân, doanh nghiệp. Sở đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành các Chỉ thị về tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; hướng dẫn cán bộ cơ sở vận dụng điều kiện địa phương tổ chức giáo dục pháp luật cho học sinh trong trường học, người lao động trong cơ quan, các lực lượng vũ trang, thanh niên nông thôn bằng nhiều hình thức phong phú.
Bà Nguyễn Thị Lan, Nguyên Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai cho biết: “Thời điểm Sở mới thành lập (1991 – 1995) chưa có Hội đồng phổ biến pháp luật nên chúng tôi chủ yếu mở hội nghị tập huấn cho các đối tượng chủ chốt của sở, ban, ngành, đoàn thể, UBND huyện, thành phố sau đó họ về triển khai trực tiếp ở cơ sở. Sở Tư pháp có trách nhiệm biên soạn đề cương hướng dẫn, cung cấp tài liệu học tập, chúng tôi đã biên soạn hàng vạn tờ rơi theo hướng ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện, tổ chức cuộc thi tìm hiểu pháp luật, diễn đàn tìm hiểu pháp luật. Kết quả cuối thập kỷ 90 công tác phổ biến giáo dục pháp luật đi vào nề nếp, ý thức và nhận thức pháp luật của người dân được nâng lên rõ rệt”
Cuối tháng 4/2021, trang thông tin về phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh Lào Cai với tên miền http://pbgdpl.laocai.gov.vn được xây dựng là Cổng thành phần thuộc Cổng thông tin điện tử của tỉnh, liên kết thông tin với Cổng thông tin điện tử PBGDPL của Bộ Tư pháp đã được ra mắt. Trang thông tin là địa chỉ cung cấp đầy đủ, chính xác và kịp thời các thông tin các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy định của tỉnh trong nhiều lĩnh vực. Từ đó đáp ứng nhu cầu tìm hiểu thông tin của các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và nhân dân trên địa bàn tỉnh, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật của người dân.Việc ra mắt Trang thông tin điện tử về phổ biến, giáo dục pháp luật là một trong những nội dung triển khai ứng dụng công nghệ thông tin và từng bước chuyển đổi số trong hoạt động pháp chế nói chung và công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nói riêng.
 |
Một trong các kênh tuyên truyền pháp luật đặc biệt hiệu quả trong thời gian qua là các cuộc thi tìm hiểu pháp luật. Cuộc thi “Báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật giỏi về pháp luật phòng chống tham nhũng” tỉnh Lào Cai được tổ chức cuối tháng 10/2021 dưới hình thức xây dựng video bài giảng, thi hùng biện theo chủ đề pháp luật về phòng chống tham nhũng tới đội ngũ báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh, cấp TP, cấp huyện, đội ngũ tuyên truyền viên cơ sở. Ban Tổ chức Cuộc thi đã trao 3 giải Nhất, 6 giải Nhì; 9 giải Ba và 9 giải khuyến khích cho các thí sinh. Đây là mô hình sáng tạo mới trong công tác tuyên truyền, vừa đáp ứng yêu cầu tìm hiểu, tuyên truyền pháp luật, vừa đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong công tác PBGPPL.
Ngoài ra, tỉnh Lào Cai có hơn 1.500 tổ tuyên vận với gần 4.800 cán bộ tuyên vận cơ sở, đây là một trong những đội ngũ tích cực đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền phổ biến các chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước tới cộng đồng dân cư, giúp người dân có nhận thức đúng đắn về chính trị, tư tưởng, tin tưởng vào cộng sản, sự lãnh đạo của Đảng trong công cuộc đỏi mới, góp phần giữ vững ổn định chính trị và ổn định trật tự an ninh trên địa bàn tỉnh.
 |
Là tỉnh vùng cao biên giới, tỉnh Lào Cai có trên 60% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, trình độ dân trí thấp, nhận thức về pháp luật còn nhiều hạn chế nên công tác trợ giúp pháp lý hướng về cơ sở được tăng cường và chú trọng. Thực hiện theo Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, mỗi năm Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh Lào Cai đã tổ chức hàng trăm đợt truyền thông về địa bàn các xã nghèo, thôn bản đặc biệt khó khăn và địa bàn có nhiều vướng mắc pháp luật.
Trung tâm trợ giúp pháp lý còn tham gia tố tụng, tư vấn, đại diện ngoài tố tụng, thực hiện trợ giúp pháp lý miễn phí cho các đối tượng theo quy định. Từ khi thành lập thụ lý gần 33.600 vụ việc, trong đó tư vấn pháp luật hơn 29.480, tham gia tố tụng trên 4.100 vụ việc. Hoạt động trợ giúp pháp hướng về địa bàn các xã xa trung tâm tạo điều kiện cho những người không có khả năng kinh tế, phương tiện tiếp cận với tổ chức trợ giúp pháp lý, trực tiếp được hưởng các dịch vụ pháp lý miễn phí của Nhà nước, giảm thiểu thời gian, chi phí đi lại, tháo gỡ nhiều vướng mắc về pháp luật xảy ra trong cuộc sống, góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân và ổn định tình hình an ninh, chính trị của địa phương.
Luôn xác định cải cách hành chính, trong đó có việc cải cách thủ tục hành chính là nhiệm vụ quan trọng, qua đó nâng cao chất lượng hoạt động công vụ, phục vụ tốt nhu cầu của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn, công các cải cách hành chính của Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai được triển khai toàn diện và đạt nhiều kết quả. Sở đang triển khai 27/119 thủ tục hành chính dịch vụ công trực tuyến, trong đó có 7 thủ tục hành chính mức độ 3 và 20 thủ tục hành chính mức độ 4. Trong 6 tháng đầu năm 2021, Sở Tư pháp tiếp nhận, xử lý trực tuyến 896/907 tổng số hồ sơ, đạt 98%. Gắn với việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, từ năm 2018 Sở Tư pháp đã thực hiện hiệu quả việc thực hiện chữ ký số với các văn bản điện tử, tỷ lệ sử dụng thư điện tử của công vụ tỉnh “mail.laocai.gov.vn” đạt 100%, đồng thời thực hiện tốt các phần mềm chuyên ngành như: phần mềm cơ sở dữ liệu quốc gia về văn bản quy phạm pháp luật; phần mềm hệ thống quản lý Lý lịch tư pháp dùng chung;...Đặc biệt, việc triển khai thực hiện số hóa dữ liệu hộ tịch lịch sử từ năm 1991 đến năm 2017 trên địa bàn tỉnh Lào Cai, nhập thông tin vào cơ sở dữ liệu hộ tịch toàn quốc đã đáp ứng kịp thời nhu cầu cấp trích lục hộ tịch cho công dân khi có yêu cầu, đảm bảo quyền, nghĩa vụ đăng ký hộ tịch của cá nhân, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và xã hội.
Trong mỗi giai đoạn lịch sử, ngành Tư pháp được giao thêm nhiều nhiệm vụ mới, đáp ứng yêu cầu phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Với những thành tích và kết quả đạt được, Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều danh hiệu thi đua cao quý: Huân chương Lao động hạng Hai và hạng Ba của Chủ tịch nước; Bằng khen, cờ thi đua của Chính phủ, của Bộ Tư pháp và của Chủ tịch UBND tỉnh.
Tự hào về thành tích đạt được, tập thể cán bộ, công chức ngành Tư pháp tỉnh Lào Cai ra sức phấn đấu cùng các cấp, các ngành thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị do Đảng bộ Lào Cai đề ra trong giai đoạn cách mạng mới. Theo ông Lê Ngọc Quỳnh, Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai: Những kết quả, thành tích mà Sở Tư pháp Lào Cai đạt được, cùng với sự ghi nhận và những phần thưởng của Chính phủ, Bộ Tư Pháp và của tỉnh đã khẳng định sự nỗ lực cố gắng và những bước trưởng thành của đơn vị trong suốt 30 năm qua, là tiền đề vững chắc để ngành Tư Pháp Lào Cai tiếp tục đoàn kết, sáng tạo, vượt qua khó khăn, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.
Qua 30 xây dựng và trưởng thành, cũng từng ấy năm đồng hành cùng tỉnh nhà đổi mới và phát triển, có thể khẳng định từ các hoạt động giúp Chính quyền xây dựng và tổ chức thực hiện hệ thống pháp luật đến các hoạt động chuyên môn trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp, công tác tư pháp đang ngày càng thấm sâu hơn vào đời sống Nhân dân và sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước và nhu cầu pháp lý về bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức. Góp phần quan trọng đảm bảo thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của dân, do dân, vì dân.
