Để đô thị không phải “mặc áo pháp lý” của nông thôn

Quá trình đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ ở các địa phương, hình thành nên nhiều đô thị mới đòi hỏi phải có những đặc trưng riêng trong tổ chức và hoạt động của bộ máy chính quyền đáp ứng yêu cầu phát triển và quyền lợi của người dân…là vấn đề được các chuyên gia, nhà khoa học, quản lý thảo luận tại Hội thảo “Tổ chức chính quyền đô thị ở Việt nam” do Báo Nhân dân, Bộ Nội vụ và TP.HCM phối hợp tổ chức sáng qua (13/9) tại Hà Nội.

Quá trình đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ ở các địa phương, hình thành nên nhiều đô thị mới đòi hỏi phải có những đặc trưng riêng trong tổ chức và hoạt động của bộ máy chính quyền đáp ứng yêu cầu phát triển và quyền lợi của người dân…là vấn đề được các chuyên gia, nhà khoa học, quản lý thảo luận tại Hội thảo “Tổ chức chính quyền đô thị ở Việt nam” do Báo Nhân dân, Bộ Nội vụ và TP.HCM phối hợp tổ chức sáng qua (13/9) tại Hà Nội.

Điều kiện đã chín muồi?

Bí thư Thành ủy TP.HCM Lê Thanh Hải nhận định: “Phát huy kết quả thí điểm không tổ chức HĐND ở quận, huyện phường cho thấy điều kiện đã chín muồi để triển khai thực hiện mô hình chính quyền đô thị theo hướng tổ chức chính quyền địa phương với cơ quan đại diện của nhân dân có quyền hạn và trách nhiệm tương xứng với quyền làm chủ của nhân dân, có cơ chế tự chủ và trách nhiệm cao hơn”. Đây cũng là vấn đề được đặt ra trong quá trình hoàn thiện chế định về chính quyền địa phương trong dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992.

Xây dựng chính quyền đô thị bên cạnh việc tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, chăm lo các vấn đề an sinh của người dân được tốt hơn, cũng đặt ra hàng loạt vấn đề như vai trò lãnh đạo của Đảng trong bộ máy chính quyền đô thị cơ chế giám sát của người dân đối với hoạt động của chính quyền, những lợi ích mang lại cho nhà nước, xã hội và người dân nên Tổng biên tập báo Nhân dân Thuận Hữu khẳng định, “việc nghiên cứu tổ chức chính quyền đô thị phù hợp để phục vụ nhu cầu phát triển và đáp ứng quyền lợi của người dân hiện nay là hết sức cần thiết”.

Qua kết quả nghiên cứu tổ chức chính quyền nói chung và chính quyền đô thị nói riêng ở nước ta, PGS.TS.Trương Đắc Linh (Tổng Biên tập Tạp chí Khoa học pháp lý, Đại học Luật TP.HCM) nhận thấy, do không kế thừa quan điểm về sự khác biệt giữa quản lý và tổ chức bộ máy chính quyền ở địa bàn nông thôn và đô thị nên hệ thống pháp luật đang đồng nhất cơ sở pháp lý cho các cấp chính quyền ở địa bàn nông thôn cũng như đô thị.

PGS.TS Trương Đắc Linh: “Mô hình chính quyền đô thị dù được thiết kế như thế nào cũng phải bảo đảm quyền làm chủ của cộng đồng dân ở đô thị”
PGS.TS Trương Đắc Linh: “Mô hình chính quyền đô thị dù được thiết kế như thế nào cũng phải bảo đảm quyền làm chủ của cộng đồng dân ở đô thị”

“Hậu quả là TP trực thuộc TƯ dù rất khác các tỉnh về điều kiện kinh tế, địa lý, dân cư, kết cấu hạ tầng… nhưng đang phải mặc chung “chiếc áo pháp lý” của tỉnh quá chật hẹp. Tất cả các đơn vị hành chính đều tổ chức cấp chính quyền hoàn chỉnh, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn cứng nhắc như nhau” khiến bộ máy cứ ngày càng cồng kềnh, chống chéo, gây lãng phí và thiếu đồng bộ trong quản lý nhà nước.

Theo quan điểm của PGS.TS.Trương Đắc Linh, mô hình chính quyền đô thị dù được thiết kế như thế nào cũng phải bảo đảm quyền làm chủ của cộng đồng dân ở đô thị, là chủ thể quan trọng nhất thực hiện quyền lực ở địa phương một cách trực tiếp và thông qua các cơ quan đại diện do cử tri bầu ra (HĐND), cũng như cơ quan chấp hành và điều hành (cơ quan hành chính của chính quyền đô thị) mà người đứng đầu cơ quan này do cử tri trực tiếp bầu hoặc cơ quan đại diện bầu.

Cần tính toán đến sự giao thoa yếu tố nông thôn và đô thị

Cho rằng các đô thị đang được “nông thôn hóa bởi nếp sống, nếp nghĩ của cư dân và sự giằng co khó dứt với địa bàn nông thôn, hoạt động nghề nghiệp liên quan đến nông nghiệp tại các đô thị hiện nay”, PGS.TS.Vũ Thị Phụng (Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) trăn trở trước ý tưởng “áp dụng những mô hình tổ chức chính quyền đô thị của châu Âu hiện đại vào đô thị Việt Nam”.

Nên “để người dân trực tiếp bầu được chính quyền đô thị phải xem lại trình độ của người dân đã đủ khả năng lựa chọn được một chính quyền của mình, đủ khả năng quản lý đô thị chưa khi nhận thức của đa số còn “ấu trĩ” về mô hình chính quyền đô thị, cũng như chưa thoát được cách nghĩ của những người sống trong môi trường luôn có sự giao thoa giữa đô thị và nông thôn” - PGS.TS.Vũ Thị Phụng lưu ý.

Tán thành những nhận định của PGS.TS.Vũ Thị Phụng, Phó Giám đốc Học viện Chính trị - hành chính quốc gia Hồ Chí Minh Lê Trọng Lý nhấn vào “đặc thù của Việt Nam là đa phần là nông dân, cùng với câu chuyện “lợi ích nhóm” ngày càng rõ nét nên “cần có bước đi và tính toán khi xây dựng mô hình chính quyền địa phương, trong đó có chính quyền đô thị, với sự chú trọng đến tăng cường giám sát hoạt động của chính quyền và ghi nhận được nhiều nhất tâm tư, nguyện vọng của nhân dân”.

Với các yêu cầu “kế thừa tính hợp lý của Hiến pháp hiện hành, đảm bảo cơ bản sự ổn định của bộ máy chính quyền, xác định nguyên tắc phân cấp cho chính quyền địa phương, đảm bảo sự thống nhất của chính quyền, thống nhất trong thực hiện pháp luật, sự tự chủ của địa phương”, dự kiến chế định về chính quyền địa phương trong dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 hoặc sẽ được qui định cụ thể “tổ chức chính quyền địa phương ở tất cả các đơn vị hành chính, có tính đến đặc thù của đô thị, nông thôn, hải đảo” hoặc chỉ qui định khái quát tạo cơ sở hiến định cho việc đổi mới và đa dạng hóa về tổ chức hành chính, đổi mới tổ chức, hoạt động của chính quyền. Đặc biệt, Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật của Quốc hội Phan Trung Lý nhấn mạnh, dù qui định theo cách nào thì cũng phải “làm rõ nguyên tắc phân cấp, phần quyền để tổ chức chính quyền địa phương”.

Huy Anh 

Tin cùng chuyên mục

Đại biểu Triệu Quang Huy phát biểu tại phiên họp.

Nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị, trách nhiệm của người đứng đầu trong triển khai các dự án

(PLVN) - Đại biểu Quốc hội nhấn mạnh, việc nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư; nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu khi phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư dự án sẽ góp phần thúc đẩy tiến độ triển khai thực hiện dự án, giải ngân vốn đầu tư công, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư công.

Đọc thêm

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'

'Doanh nghiệp cần có hoài bão lớn và khát vọng phát triển'
(PLVN) - Thủ tướng Phạm Minh Chính mong muốn, doanh nghiệp có hoài bão lớn và khát vọng phát triển, trở thành hình mẫu của tinh thần doanh nghiệp, kinh doanh liêm chính, nhân văn và có trách nhiệm. Đồng thời, tăng cường hơn nữa công tác thông tin truyền thông; bảo vệ bản quyền, giá trị thương hiệu...

Cần các biện pháp mạnh mẽ ứng phó với thiên tai

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà phát biểu tại phiên họp.
(PLVN) - Chiều 4/11, tại phiên thảo luận ở hội trường của Quốc hội về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025…, một số ý kiến đại biểu đề cập đến những hậu quả nặng nề do thiên tai thời gian qua và đề nghị cần có các giải pháp mạnh mẽ để ứng phó.

Đại biểu Quốc hội đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng văn bản pháp luật

Quang cảnh phiên họp.
(PLVN) - Để hạn chế tối đa tình trạng ban hành các thủ tục hành chính rồi lại rà soát để cắt giảm, Đại biểu Quốc hội cho rằng, giải pháp hiệu quả nhất là cần tập trung rà soát ngay từ khâu xây dựng ban hành quy phạm pháp luật, trong đó cần đặc biệt chú trọng vào việc xin ý kiến của các tầng lớp Nhân dân, các cơ quan, tổ chức vào các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật và tổng hợp ý kiến góp ý.

Bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên: Cần rà soát, đánh giá thêm về tính hiệu quả

Đại biểu Phạm Thị Kiều – Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông. (Ảnh trong bài: quochoi.vn)
(PLVN) -  Tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) vừa qua, một số đại biểu đề nghị rà soát, đánh giá thêm về chi phí bỏ ra và tính hiệu quả xã hội của việc mua bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp của công chứng viên để có quy định cho phù hợp.

Để pháp luật là 'điểm tựa' cho phát triển

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội sẽ thảo luận, thông qua nhiều dự án luật. (Ảnh: Quochoi.vn).
(PLVN) - Nhiều Đại biểu Quốc hội cho rằng, những chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV về chuyển đổi tư duy xây dựng pháp luật là hoàn toàn đúng đắn, là “điểm mốc” rất quan trọng, định hướng thay đổi cơ bản công tác xây dựng pháp luật trong thời gian tới; bảo đảm các văn bản luật khi được ban hành vừa đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, vừa giúp khơi thông nguồn lực phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc

Thủ tướng dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5-8/11 tại Trung Quốc
Nhận lời mời của Thủ tướng Quốc vụ viện nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Lý Cường, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Phạm Minh Chính sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng lần thứ 8, từ ngày 5 đến ngày 8/11/2024.

Thủ tướng: Phát triển giáo dục, đào tạo phục vụ kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Thủ tướng: Phát triển giáo dục, đào tạo phục vụ kỷ nguyên vươn mình của dân tộc
Chiều 2/11, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính - Chủ tịch Ủy ban quốc gia Đổi mới giáo dục và đào tạo chủ trì Phiên họp năm 2024 của Ủy ban để thảo luận về dự thảo Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Kết luận số 91-KL/TW ngày 12/8/2024 của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế”.