Chợ Ngọc Yên Bái xưa và nay

Độc đáo chợ đá quý nơi đất Ngọc

Yên Bái từ lâu đã được mệnh danh là “vùng đất nằm trên đá quý”, nơi đây có nhiều mỏ đá quý từ Ruby, Sapphire cho đến Đá tôm, Thạch anh, Hổ phách, Spinen, Tuamalin, Amazonite, Granat… đá quý được tìm thấy nhiều nhất là ở huyện Yên Bình và huyện Lục Yên tỉnh Yên Bái

Theo những trưởng bối trong nghề đá quý, ở vùng xã Tân Hương, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái, bên cạnh lòng hồ Thác Bà xưa kia có chợ Ngọc. Ban đầu, người nông dân đi làm đồng, trẻ em đi chơi thường bắt gặp và nhặt được những viên đá đủ sắc màu, nhưng do chưa hiểu được giá trị của chúng nên chỉ… để chơi.

Cho đến những năm 80 của thế kỷ trước, mới phát hiện ra Yên Bái có nhiều loại đá quý, chất lượng thuộc hàng thượng thặng trên thế giới. Những viên đá có giá trị nhất Việt Nam đều được khai thác từ tỉnh Yên Bái.

Từ đó chợ Ngọc trở thành nơi người ta đổ xô về đây khai thác, buôn bán, trao đổi mặt hàng xa xỉ này. Những người đi đào được đá quý có nhu cầu muốn bán. Họ cũng tự bày đá ra và ngồi bán, dần dần thành chợ hoạt động đông đúc, náo nhiệt.

Điều đặc biệt và cũng là khác biệt ở chợ Ngọc so với các chợ khác đó là, cảnh mua bán diễn ra khá nhẹ nhàng chứ không hề "chợ búa" chút nào. Không hề có cảnh tranh giành hay cãi cọ để giữ khách.

Từ người mua đến kẻ bán đều khá nhẹ nhàng, thoải mái. Các sản phẩm được bày biện gọn gàng, công khai ngay trên mặt bàn. Tại đây, khách mua có thể thoải mái chạm vào đá quý để xem xét, mặc cả; không thích có thể sang hàng bên cạnh mua mà không sợ bị người bán càu nhàu.

Phần lớn những người mua bán ở chợ đã nằm lòng về nhau mấy mươi năm nay, giữa họ không chỉ có tình “làm ăn” mà còn là tình thân, nên chuyện giành giật khách là tối kỵ.

Gìn giữ và vang danh

Có thăng ắt có trầm, thời đỉnh lưu của đá quý Yên Bái không còn tiếng vang như xưa, những đại gia đá đỏ một thời cũng thưa dần do nguồn đá quý bị khai thác cạn kiệt. Sức hút của phiên chợ Ngọc độc đáo cũng giảm đi.

“Thời hoàng kim của chợ đá quý cách đây đã lâu rồi, hồi những năm 90 thế kỷ trước, mỗi phiên chợ đá hồi đó tập trung hàng trăm người mua bán tấp nập. Lúc ấy nhiều người đi chợ giắt lưng hàng chục, thậm chí cả trăm triệu đồng là chuyện bình thường. Bây giờ thì ‘cơn bão đá đỏ’ đã đi qua”. Chủ một tiệm cơm bình dân gần một khu chợ đá quý tại Yên Bái cho biết.

Những năm gần đây, việc kinh doanh, mua bán đá quý được nâng tầm hơn. Hiện nay, chợ đá quý Lục Yên được UBND thị trấn Lục Yên quy hoạch và xây dựng thành một khu khang trang, rộng rãi nằm ngay giữa trung tâm thị trấn Yên Thế rất thuận lợi cho việc giao lưu trao đổi, mua bán đá quý của người dân và du khách khi đến với Lục Yên.

Bên cạnh việc giữ gìn chợ ngọc Lục Yên, tỉnh Yên bái còn xuất hiện nhiều thương nhân và doanh nghiệp kinh doanh đá quý ở nhiều nơi trên địa bàn tỉnh Yên Bái. Không chỉ tại Lục Yên - thủ phủ của đá quý, nhiều nơi trên địa bàn tỉnh Yên Bái cũng xuất hiện những điểm kinh doanh đá quý, kinh doanh ngọc. Doanh nhân đất Ngọc còn đưa sản phẩm của "chợ Ngọc Yên Bái" ra thị trường quốc tế với những viên ngọc được đánh giá là "siêu phẩm". Đây là một cách để "hồn ngọc Yên Bái" được giữ gìn và vang danh!