Thực hiện đúng trình tự, thủ tục
Trong quá trình thực hiện Luật, các cấp, các ngành, các địa phương trên cả nước đã chú trọng tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về nuôi con nuôi; tạo điều kiện cho trẻ có hoàn cảnh đặc biệt được nuôi dưỡng trong môi trường gia đình thay thế phù hợp, được pháp luật bảo vệ khi việc nuôi con nuôi được đăng ký tại các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Ngoài ra, các địa phương đều sử dụng phần mềm đăng ký hộ tịch điện tử do Bộ Tư pháp cung cấp, góp phần giúp các cơ quan đăng ký hộ tịch theo dõi, thống kê số liệu nhanh, chính xác, đầy đủ thông tin theo yêu cầu, rút ngắn thời gian tra cứu...
Tại Lạng Sơn, tính đến đầu năm 2021, tỉnh đã giải quyết 434 trường hợp đăng ký nuôi con nuôi trong nước, 114 trường hợp đăng ký nuôi con nuôi nước ngoài, thực hiện đúng trình tự, thủ tục, thời hạn, lệ phí theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, 100% UBND các xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh đều đã trang bị Phần mềm đăng ký và quản lý hộ tịch (trong đó có phân hệ đăng ký, quản lý nuôi con nuôi).
Tại Sơn La, hằng năm, Sở Tư pháp phối hợp với các sở, ngành liên quan tham mưu cho UBND tỉnh tổ chức tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ giải quyết việc cho, nhận con nuôi cho cán bộ tư pháp - hộ tịch trong tỉnh. Không những thế, các thủ tục hành chính liên quan đến nuôi con nuôi thường xuyên được rà soát, sửa đổi, bổ sung và niêm yết công khai để người dân thuận tiện tìm hiểu, thực hiện thủ tục.
Còn ở Quảng Nam, công tác phối hợp liên ngành giữa các cơ quan có liên quan trong việc giải quyết nuôi con nuôi được thực hiện tương đối chặt chẽ và thuận lợi trong các năm qua. Qua đó, UBND tỉnh đã ban hành Quy chế phối hợp liên ngành về giải quyết việc nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài trên địa bàn tỉnh, thay thế Quy chế trước đây và quy định chặt chẽ, cụ thể, rõ ràng hơn trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị trong phối hợp nhằm tăng cường hiệu quả trong giải quyết nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài.
Khó áp dụng quy định “có điều kiện về kinh tế”
Tuy nhiên, từ thực tiễn thi hành, nhiều quy định của Luật còn khó khăn, vướng mắc, cần phải sửa đổi, bổ sung làm rõ. Đó là khó khăn vướng mắc trong việc xác định điều kiện nuôi con nuôi; khó khăn trong việc lập hồ sơ đăng ký nuôi con nuôi; khó khăn trong việc tiến hành thủ tục lấy ý kiến đồng ý của cha, mẹ đẻ trẻ em; khó khăn trong việc không được thay đổi dân tộc của con nuôi theo dân tộc của cha mẹ nuôi…
Cụ thể, tại điểm c, khoản 1, Điều 14 Luật Nuôi con nuôi 2010 quy định, người nhận con nuôi phải có điều kiện về sức khỏe, kinh tế, chỗ ở bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con nuôi. Tuy nhiên pháp luật hiện hành lại chưa có quy định cụ thể như thế nào là có điều kiện về kinh tế, dẫn đến gây khó khăn cho công chức Tư pháp hộ tịch trong việc đánh giá, xác định điều kiện của cha mẹ nuôi.
Ngoài ra, tồn tại một số trường hợp không tiến hành thủ tục đăng ký nuôi con nuôi và có mục đích muốn hợp thức hóa thủ tục để biến con nuôi thành con đẻ nhưng không được cơ quan thẩm quyền giải quyết nên kéo dài thời gian đăng ký khai sinh cho trẻ, gây khó khăn cho công tác quản lý, dẫn đến những rắc rối sau này khi giải quyết cấp các loại giấy tờ về Bảo hiểm y tế, thủ tục nhập học và được hưởng các quyền, lợi ích hợp pháp khác của trẻ...
Để khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về công tác nuôi con nuôi, cần phải tăng cường hơn nữa công tác xây dựng, hoàn thiện các quy định pháp luật về nuôi con nuôi, quy định cụ thể hơn các tiêu chí của người nhận nuôi con nuôi; tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ về kỹ năng giải quyết hồ sơ đăng ký nuôi con nuôi, trong đó chú trọng hướng dẫn kỹ năng xác minh, lấy ý kiến trong quy trình giải quyết đăng ký việc nuôi con nuôi.
Qua đó nâng cao nghiệp vụ, chuyên môn cho công chức tư pháp hộ tịch khi giải quyết các thủ tục hành chính liên quan đến lĩnh vực nuôi con nuôi. Đồng thời, tăng cường hơn nữa sự phối hợp giữa các cơ quan có liên quan trong việc đảm bảo thực hiện giải quyết nuôi con nuôi trong nước và nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài. Trên cơ sở đó, các cơ quan có liên quan cần nhận thức rõ trách nhiệm và nghiêm túc thực hiện các nhiệm vụ được phân công, đảm bảo kịp thời, chính xác, đúng thời hạn theo quy định, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về công tác nuôi con nuôi ngày một tốt hơn…
