Kinh nghiệm phát triển khu tái định cư từ Tu Thó, Long Nang

Làng du lịch - tái định cư

Đến khu TĐC Tu Thó, xã Tê Xăng, huyện Tu Mơ Rông (tỉnh Kon Tum), du khách không khỏi bất ngờ trước những đặc trưng thiên nhiên, văn hóa tại đây.

Với phương châm xây dựng Tu Thó trở thành một trong những điểm du lịch của huyện, những năm gần đây UBND huyện Tu Mơ Rông đã có những phương án giúp người dân cải thiện đời sống vật chất, phát huy giá trị tinh thần, văn hoá bản địa; tạo ra một thôn Tu Thó du lịch với màu sắc đa dạng vừa gần gũi thiên nhiên, vừa đậm đà bản sắc văn hoá cộng đồng các đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS).

Ngoài cảnh đẹp thiên nhiên với những thác nước, cánh rừng, Tu Thó còn có các món ăn độc đáo chế biến từ sâm dây Ngọc Linh, một đặc sản vùng miền, thu hút du khách. Hàng năm, Tú Thó thường được UBND huyện chọn làm điểm tổ chức một số hoạt động văn hoá, lễ hội tiêu biểu của huyện. Cuối năm 2024, Tu Thó được UBND huyện và UBND tỉnh Kon Tum chọn làm nơi tổ chức hội thảo sâm Ngọc Linh, một trong những hoạt động quan trọng nằm trong chuỗi sự kiện hưởng ứng Tuần Văn hoá - Du lịch lần thứ V và Liên hoan cồng chiêng, xoang các DTTS tỉnh Kon Tum lần thứ II. Số lượng du khách đến với làng du lịch TĐC này lên tới hàng ngàn lượt khách mỗi năm và con số đó vẫn không ngừng tăng lên theo thời gian.

Nhìn khung cảnh làng du lịch Tu Thó khang trang, tươi đẹp, đông vui như hôm nay, ít ai biết chỉ cách đây ít năm, người dân nơi đây từng phải khổ sở khi năm lần bảy lượt phải chuyển nơi ở vì các khu TĐC được bố trí đều bị sạt lở. Cuộc sống khi ấy vừa mất an toàn, vừa bấp bênh, vừa thiếu thốn.

Một góc khu du lịch TĐC thôn Tu Thó.

Trưởng thôn A Bù cho biết, năm 2021 khi chuyển về địa điểm hiện tại thì cuộc sống của bà con mới thật sự ổn định và dần bước sang một trang mới. Ở khu TĐC Tú Thó, không còn sợ bị lũ lụt, sạt lở; gần trường học, trạm xá nên thuận tiện cho khám, chữa bệnh, học hành. Những năm gần đây, nhờ sự quan tâm của xã, huyện đầu tư xây dựng khu du lịch tại làng nên bà con hăng hái học làm du lịch, buôn bán… cuộc sống ngày càng đổi thay.

Ông Võ Trung Mạnh, Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông cho biết, để xây dựng được một làng Tu Thó như ngày hôm nay, cần kết hợp, làm tốt nhiều yếu tố khác nhau. Một điều quan trọng bậc nhất là UBND huyện đã kịp thời nắm bắt và đi đúng hướng chỉ đạo của Chính phủ là xây dựng các điểm TĐC phải kết hợp khôi phục văn hoá, hướng tới du lịch.

Vừa làm nông dân, vừa làm công nhân

Tại Kon Tum, một khu TĐC thành công khác là khu TĐC làng Long Nang, thị trấn Đăk Glei, huyện Đăk Glei. Tại đây san sát những ngôi nhà khang trang, rộng rãi, những con đường bê tông hoá sạch sẽ, với hàng cờ đỏ trải dài hai bên.

Trước khi chuyển tới đây sinh sống, các hộ dân thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo, cuộc sống rất khó khăn, không có nhà ở kiên cố, thiếu đất sản xuất. Toàn bộ khu TĐC Long Nang có hơn 100 hộ dân. Những năm gần đây nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước cùng những chính sách hỗ trợ đúng đắn, kịp thời của các cấp chính quyền địa phương, rất nhiều hộ đã vươn lên thoát nghèo thành công, góp phần xây dựng khu TĐC Long Nang ngày càng khang trang, sạch đẹp.

Còn có thể kể đến khu TĐC thôn Ia Dơr, xã Ia Tơi, huyện Ia Hdrai, được thành lập theo Đề án 285 ngày 23/3/2018 của UBND tỉnh về việc di dân, sắp xếp, bố trí dân cư tại huyện. Tại khu TĐC Ia Dơr, hiện có 100 hộ dân đã được di cư từ các địa phương khác nhau trên toàn tỉnh Kon Tum đến để định canh, định cư. Tất cả đã dựng nhà để sinh sống, sản xuất, làm việc ổn định.

Điều đặc biệt ở khu TĐC Ia Dơr là có nhiều dân tộc cùng sinh sống đoàn kết. Phần lớn họ trước đây đều có cuộc sống rất khó khăn, không có nhà cửa ổn định, không có đất canh tác, hoặc nơi ở bị thiên tai đe dọa…Vì vậy, khi được Nhà nước bố trí đất, hỗ trợ tiền di dời nhà, tạo công ăn việc làm thì mọi người ai cũng phấn khởi và cố gắng làm ăn, bám trụ để có cuộc sống ngày một tốt hơn.

Các công trình công cộng tại một khu TĐC.

Người dân tại khu TĐC Ia Dơr được Nhà nước hỗ trợ mỗi hộ khoảng 1.000m2 đất (trong đó 200m2 - 400m2 đất thổ cư và từ 600m2 - 800m2 đất vườn liền kề lô đất ở); từ 2.000m2 - 3.000m2 ruộng lúa nước để canh tác; được đào tạo nghề trồng, chăm sóc, khai thác, chế biến cao su; được Cty chế biến mủ cao su gần đó ký hợp đồng lao động làm công nhân. Mỗi hộ gia đình được nhận khoán từ 3 - 5ha cao su để chăm sóc, cạo mủ; được DN tạo điều kiện tận dụng quỹ đất của DN chưa sử dụng để trồng trọt cây ngắn ngày và chăn nuôi; được hưởng các chế độ khác theo quy chế, quy định của DN.

Ông Lê Văn Quân, Phó Chủ tịch xã Ia Tơi chia sẻ, mục đích Đề án 285 của UBND tỉnh nhằm di dân, bố trí lại dân cư các khu vực tại huyện Ia Hdrai nhằm hình thành các điểm dân cư tại các vùng giáp biên giới, tạo nguồn nhân công cho các nông trường cao su, các Cty cao su đóng trên địa bàn huyện. Đề án còn có mục đích tạo điều kiện để các hộ dân có cuộc sống khó khăn ở các địa phương trong tỉnh, các khu có nguy cơ thiên tai có thể ổn định cuộc sống, nâng cao đời sống khi chuyển đến khu TĐC.