Thời gian tới, mục tiêu tổng quát là phải đẩy mạnh tích tụ, tập trung ruộng đất để tạo điều kiện tái cơ cấu sản xuất ngành nông nghiệp, bảo đảm yêu cầu sử dụng có hiệu quả tài nguyên đất đai để phát triển ngành nông nghiệp có năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh cao hơn, góp phần phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống người nông dân.
Tích tụ ruộng đất hình thức sẽ thất bại
Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nêu ra những quan điểm lớn để nghiên cứu, thực hiện tích tụ, tập trung đất đai. Theo đó, tích tụ, tập trung ruộng đất phải dựa trên cơ sở quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất gắn với tái cơ cấu sản xuất ngành nông nghiệp nói riêng, tái cấu trúc nền kinh tế nói chung. Việc tích tụ, tập trung ruộng đất phải tuyệt đối tránh hình thức, phong trào. “Nếu tích tụ, tập trung ruộng đất một cách hình thức, phong trào, không căn cứ vào nhu cầu của thị trường, năng lực của chủ thể thì chắc chắn sẽ thất bại”, Phó Thủ tướng nói.
Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng thống nhất với nhiều ý kiến phát biểu tại hội nghị cho rằng, tích tụ, tập trung ruộng đất phải phù hợp với điều kiện thực tế của từng vùng, từng khu vực, mỗi địa phương; phù hợp với đặc điểm về đất đai, địa hình, khí hậu, văn hoá, tập quán… “Không thể chỗ này cũng như chỗ khác, ở đâu cũng làm giống hệt nhau. Phải căn cứ vào yêu cầu sản xuất để tích tụ, tập trung đất đai. Đồng thời, bảo đảm hài hoà lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp, đặc biệt là lợi ích của người dân trong quá trình tích tụ đất đai”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Tích tụ và tập trung ruộng đất phải lấy doanh nghiệp, các tổ chức hợp tác, chủ trang trại làm động lực. “Họ là người có vốn để hỗ trợ cho người dân, có thể chuyển giao khoa học công nghệ, tổ chức sản xuất, cung ứng những dịch vụ đầu vào, tìm kiếm thị trường để tiêu thụ sản phẩm”, Phó Thủ tướng nói. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng khẳng định, người dân, hộ gia đình, cá nhân là thành viên quyết định thành công của quá trình tính tụ, tập trung đất đai, do đó phải được tham gia một cách bình đẳng trong tập trung, tích tụ đất đai.
Theo Phó Thủ tướng, tích tụ, tập trung ruộng đất phải đi đôi với đẩy mạnh phát triển công nghiệp, dịch vụ nói chung, phát triển kinh tế ngành nghề ở nông thôn nhằm mục đích tạo nhiều việc làm mới, từ đó giảm lao động trong nông nghiệp. “Không thể tích tụ, tập trung đất đai khi có quá nhiều người canh tác trên một đơn vị diện tích. Muốn giảm lao động trong nông nghiệp, phải tăng hàm lượng khoa học, đưa công nghiệp, dịch vụ về nông thôn, phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới”, Phó Thủ tướng phân tích.
Bảo đảm quyền bình đẳng trong việc tích tụ ruộng đất
Thời gian qua, bên cạnh những kết quả quan trọng tạo điều kiện cho người sử dụng đất tích tụ, tập trung với quy mô lớn hơn để đầu tư phát triển sản xuất thì chính sách quản lý đất đai vẫn còn nhiều điểm tồn tại cần tập trung khắc phục.
Đó là quy định hạn mức nhận chuyển quyền đất trồng cây hàng năm, đất nuôi trồng thủy sản đối với hộ gia đình, cá nhân (thông qua nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho, xử lý nợ) chưa khuyến khích tích tụ, tập trung đất đai để phát triển những trang trại sản xuất hàng hóa quy mô lớn; có trường hợp còn gây khó khăn cho doanh nghiệp, người dân.
Việc tiếp cận đất nông nghiệp của các doanh nghiệp còn gặp khó khăn do quy hoạch chưa rõ, kế hoạch sử dụng đất ở nhiều nơi còn chưa phù hợp. Công tác giải phóng mặt bằng còn nhiều khó khăn. Việc góp vốn bằng quyền sử dụng đất; thu hồi đất của các hộ gia đình không có nhu cầu sản xuất nông nghiệp còn nhiều khó khăn. Tình trạng sử dụng đất không hiệu quả vẫn còn nhiều…
Do đó, trong thời gian tới, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng yêu cầu các bộ, ngành liên quan tiếp tục hoàn thiện thể chế liên quan đến đất đai, tập trung vào các vấn đề như giao đất lâu dài, kéo dài thời hạn thuê đất, mở rộng hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp… Phải xây dựng chế tài bảo đảm quyền bình đẳng giữa doanh nghiệp và người dân trong việc tích tụ, tập trung ruộng đất, phát triển sản xuất.
“Phải bình đẳng, không thể nương nhẹ doanh nghiệp hay người dân”, Phó Thủ tướng yêu cầu. Bên cạnh đó, cần xây dựng các chính sách hỗ trợ nông dân trong quá trình tích tụ, tập trung đất đai, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào phát triển nông nghiệp.
Phó Thủ tướng cũng đặt ra yêu cầu tái cấu trúc nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn phải gắn với nhu cầu thị trường, lấy thị trường trong nước làm trọng tâm, thị trường quốc tế làm mục tiêu; việc tái cấu trúc nông nghiệp phải gắn với ứng phó biến đổi khí hậu, phù hợp với đặc điểm của từng địa phương. Ngoài ra, khi tổ chức lại các hình thức sản xuất nông nghiệp, Phó Thủ tướng lưu ý, không coi nhẹ quy mô kinh tế hộ gia đình, các chủ trang trại, các tổ hợp tác xã, doanh nghiệp.
