Doanh nghiệp fintech: Không thể “mất bò mới lo làm chuồng”

Khoảng 50 DN fintech đang “dò đường” 

Là viết tắt của từ financial technology (công nghệ trong tài chính), fintech được sử dụng chung cho tất cả các Cty sử dụng internet, điện thoại di động, công nghệ điện toán đám mây và các phần mềm mã nguồn mở nhằm mục đích nâng cao hiệu quả của hoạt động ngân hàng và đầu tư.

Việc các Cty công nghệ bắt đầu dấn thân vào thị trường cung cấp dịch vụ tài chính, vốn thuần túy là của riêng ngân hàng, để cung cấp sản phẩm dựa trên nền tảng công nghệ, là xu thế của thị trường hiện tại. Tại Việt Nam cũng đã có khoảng 50 Cty fintech cung cấp các sản phẩm công nghệ phục vụ các hoạt động thanh toán, cho vay, Blockchain, kêu gọi vốn cộng đồng, tài chính cá nhân và các công cụ phân tích, quản lý dữ liệu..., trong đó, hoạt động thanh toán vẫn là chủ yếu. 

Một trong những điểm nổi bật của fintech là khả năng tăng cường tiếp cận dịch vụ tài chính cho khách hàng, mang dịch vụ tài chính đến gần hơn tới những đối tượng vùng sâu, vùng xa chưa có khả năng tiếp cận hoặc chưa được ngân hàng phục vụ, nhờ vào tính đột phá và sự đổi mới của công nghệ như thanh toán di động, cho vay ngang hàng, góp phần rất lớn trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế bền vững.

Đồng thời, việc ứng dụng công nghệ sáng tạo trong lĩnh vực fintech mang lại hiệu quả cao hơn trong các hoạt động tài chính, đặc biệt đối với các dịch vụ tài chính như tư vấn, cho vay, nhận diện khách hàng, an toàn bảo mật…, góp phần nâng cao hiệu quả tổng thể trong hệ thống tài chính và nền kinh tế.

Theo dự đoán của các chuyên gia, thời gian tới đây, lĩnh vực fintech ở Việt Nam sẽ phát triển mạnh mẽ. Thế nhưng, hiện nay, khuôn khổ pháp lý cho fintech ở Việt Nam mới chỉ đáp ứng cho lĩnh vực thanh toán, các nhánh hoạt động khác của fintech chưa có khung pháp lý điều chỉnh, do vậy hoạt động của các DN fintech hiện tại đang diễn ra “tự phát” mà không có sự can thiệp hay quản lý từ các cơ quan chức năng (ví dụ như việc kinh doanh các sàn giao dịch tiền ảo, cung ứng ví tiền ảo…).

Mảnh đất màu mỡ của nhà đầu tư nước ngoài

Cũng giống như du lịch, thị trường thanh toán điện tử, thị trường fintech Việt Nam đang vô cùng tiềm năng. Theo các báo cáo của Liên Hợp quốc và Banknet, thị trường Việt Nam có tới 35 tỷ USD với những khoản chuyển tiền nhỏ hơn 5 triệu đồng/năm, và đây thực sự là mảnh đất màu mỡ của fintech.

Hiện nhiều đại gia công nghệ cung cấp dịch vụ xuyên biên giới như Ali Pay, Wechat Pay (Trung Quốc), Google Payment, Grab Pay… đang tìm mọi cách vào Việt Nam để “chia phần”. Và nhiều thông tin cho rằng, trong chuyến đi tới Việt Nam dự Diễn đàn Thanh toán điện tử Việt Nam 2017 vào đầu tháng 11 này, tỷ phú Jack Ma - Chủ tịch điều hành Tập đoàn Alibaba, đơn vị chủ của Alipay - dịch vụ thanh toán di động chiếm tới 53,7% thị phần thanh toán di động ở Trung Quốc, chắc chắn sẽ “ngắm nghía” cẩn thận thị trường Việt Nam.

“Thực tế, các công ty fintech không hề thiếu vốn đầu tư, bởi một khi ý tưởng đủ hấp dẫn, lượng vốn họ kêu gọi được là rất lớn. Chẳng hạn với Uber, họ kêu gọi được số vốn đầu tư rất lớn và sẵn sàng chấp nhận chịu lỗ trong những năm đầu hoạt động để đạt mục tiêu thâu tóm thị trường” – ông Trần Công Quỳnh Lân, Phó Tổng Giám đốc VietinBank, chia sẻ.

Tuy nhiên, đến nay chưa có quy định về giới hạn mức trần cho nhà trung gian thanh toán nước ngoài khi đầu tư vào các DN thanh toán Việt Nam. Nhiều ý kiến cho rằng, trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động fintech ở Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước cân nhắc quy định mức trần phù hợp cho nhà đầu tư nước ngoài vào DN thanh toán Việt. Theo dõi các quy định đầu tư liên quan đến ngân hàng, chứng khoán, các chuyên gia cho rằng, mức trần đó không thể quá 30%.

Xây dựng khung pháp lý rõ ràng, minh bạch 

Bên cạnh những cơ hội mà fintech mang lại cho thị trường tài chính, sự phát triển của lĩnh vực này cũng đặt ra không ít thách thức cho các cơ quan quản lý. Ngoài việc còn thiếu hụt quy định pháp luật như đã nói ở trên, thì hoạt động của fintech là đổi mới, sáng tạo nên việc xây dựng, ban hành các quy định pháp lý có xu hướng chậm hơn so với sự vận động của thị trường. Bởi vậy, việc thiếu chắc chắn về trách nhiệm pháp lý đối với những tổn thất mà fintech gây ra có thể làm tổn hại về niềm tin vào hệ thống tài chính.

Nhận thức được tầm quan trọng của fintech và tương lai phát triển của lĩnh vực này ở Việt Nam, cùng với chủ trương hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp theo Quyết định 844/QĐ-TTg ngày 18/4/2016 của Thủ tướng Chính phủ, tháng 3/2017, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã thành lập Ban chỉ đạo về lĩnh vực fintech, với mục tiêu hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, cũng như tạo một hệ sinh thái lành mạnh cho các Cty fintech cung ứng các dịch vụ, giải pháp trong lĩnh vực ngân hàng ở Việt Nam.

Trao đổi với báo chí, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Kim Anh cho biết, trong thời gian tới, với định hướng của Ngân hàng Nhà nước, khuôn khổ pháp lý sẽ được sửa đổi, bổ sung một cách rõ ràng và minh bạch cho hoạt động của các Cty fintech. Bên cạnh fintech trong lĩnh vực thanh toán (chiếm khoảng 60% các Cty Fintech hoạt động tại Việt Nam) đã hoạt động ổn định, những lĩnh vực fintech mới (như huy động và cho vay ngang hàng, tài chính cá nhân, hỗ trợ định danh khách hàng điện tử…) cũng sẽ phát triển khi khung pháp lý điều chỉnh cho các hoạt động này được hoàn thiện. 

Còn nhiều DN bày tỏ, fintech quốc tế với điều kiện tốt về kỹ thuật, vốn, và được hỗ trợ về chính sách phát triển đang “tiến quân” mạnh mẽ vào Việt Nam, vì vậy, Ngân hàng Nhà nước cần có cơ chế tạo điều kiện tối đa về chính sách, pháp luật, cho phép áp dụng cơ chế tiên tiến để fintech Việt Nam có thể kịp thời bắt kịp sự phát triển của fintech thế giới.