Trần lãi suất 20%/năm có áp dụng với các tổ chức tín dụng?

(PLO) - Quy định trần lãi suất 20%/năm trong Bộ Luật Dân sự sửa đổi sẽ được áp dụng từ ngày 01/01/2017. Tuy nhiên, đến nay vẫn có nhiều ý kiến băn khoăn rằng, liệu các tổ chức tài chính, mà cụ thể là ngân hàng và các công ty tài chính (CTTC) có bị điều chỉnh bởi quy định này?
Trần lãi suất 20%/năm có áp dụng với các tổ chức tín dụng?

Bộ luật Dân sự 2015 sửa đổi vừa được Quốc hội khóa XIII thông qua với 429 phiếu tán thành, chiếm 86,84% tổng số đại biểu Quốc hội và sẽ có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2017. Điều đáng chú ý trong Luật Dân sự 2015, trần lãi suất thỏa thuận đã được chốt “cứng” ở mức 20%.

Chỉ áp dụng với các giao dịch dân sự không chịu sự chi phối của luật khác

 Khoản 1 Điều 468 của Bộ luật Dân sự 2015 nêu rõ: Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác”.

Như vậy, trong quy định trên đưa ra hai mệnh đề rất rõ ràng: Vế thứ nhất, yêu cầu trần lãi suất không được vượt quá 20%; Vế thứ hai là “trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác”. Có thể hiểu rằng: Đối với các hoạt động giao dịch dân sự, lãi suất sẽ không quá 20%/năm, trừ các trường hợp khác mà pháp luật quy định. Cụ thể là các tổ chức tín dụng - TCTD (bao gồm ngân hàng thương mại, CTTC và các tổ chức tài chính vi mô …) sẽ hoạt động theo luật chuyên ngành là Luật Các tổ chức tín dụng .

Theo Luật Các tổ chức tín dụng TCTD và khách hàng có quyền thỏa thuận về lãi suất, phí cấp tín dụng trong hoạt động ngân hàng của TCTD theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp hoạt động ngân hàng có diễn biến bất thường, để đảm bảo an toàn của hệ thống TCTD, Ngân hàng Nhà nước có quyền quy định cơ chế các định phí, lãi suất trong hoạt động kinh doanh của TCTD. Như vậy, Luật Các TCTD đã quy định rõ, lãi suất hợp lý là lãi suất theo thỏa thuận với khách hàng và thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Về nguyên tắc thì hiện nay Ngân hàng Nhà nước cho phép các TCTD thực hiện theo cơ chế cho vay thỏa thuận.

Ủng hộ quan điểm để TCTD hoạt động theo luật chuyên ngành, trước đây, trao đổi với báo chí khi Dự thảo Bộ Luật dân sự (sửa đổi) trình Quốc hội đưa ra hai phương án về lãi suất, nguyên Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cũng từng phân định: Việc Bộ luật Dân sự 2015 bổ sung thêm điều khoản “trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác” và gọi đó là “cái đuôi” của Điều 468 là để chỉ rõ rằng các TCTD được phép hoạt động theo luật chuyên ngành. “Tổ chức tín dụng với chức năng nhiệm vụ chính là huy động tiền gửi và cho vay. Với những dự án đã nhìn thấy lợi nhuận, tính khả thi cao thì có thể lãi suất cho vay rất thấp, nhưng với những dự án tiềm ẩn rủi ro thì lãi suất cần phải cao hơn, để bù đắp”,  nguyên Bộ trưởng Hà Hùng Cường nêu quan điểm.

Để giải thích rõ thêm liệu việc đặt các TCTD ra ngoài phạm gi điều chỉnh của Luật dân sự có khiến cho mức lãi suất khó kiểm soát, nguyên Bộ trưởng Hà Hùng Cường phân tích: “Các tổ chức tín dụng đặt dưới sự kiểm soát chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước và đương nhiên hệ thống ngân hàng thì đã có cơ chế tự kiểm soát lẫn nhau. Do vậy, quy định về trần lãi suất nêu trong Bộ luật Dân sự 2015 chủ yếu là chỉ để khống chế trong quan hệ giữa dân với dân, chứ không áp dụng đối với các tổ chức tín dụng”.

“Hơn nữa, mục đích hướng đến của việc áp trần lãi suất 20% của Luật Dân sự 2015 chính là để kiểm soát và ngăn ngừa tình trạng tín dụng đen đang bùng phát bấy lâu nay trong xã hội”, ông Hà Hùng Cường thông tin thêm.

Bày tỏ quan điểm về vấn đề này, ông Ngô Văn Minh, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cũng phát biểu rằng: “Tôi ủng hộ hướng loại các TCTD ra khỏi quy định áp trần lãi suất cố định. Tín dụng đen sẽ bị khống chế ở Bộ luật Dân sự bằng quy định “cứng”, còn hoạt động của TCTD  cần dựa trên nguyên tắc tự do, tự nguyện thỏa thuận theo luật chuyên ngành”.

 “Quy định trên là nhằm đảm bảo quyền lợi cho người yếu thế, chống cho vay nặng lãi và tạo cơ chế, chế tài xử lý tín dụng đen đang lộng hành trên thị trường tín dụng và gây nhiều phiền nhiễu cho xã hội”, ông Ngô Văn Minh nói.

Công ty tài chính tiêu dùng hoạt động theo Luật nào?

Ngoài mức trần lãi suất “cứng” 20%/năm, một vấn đề nữa cũng thu hút sự quan tâm của dư luận, khi mà thời điểm có hiệu lực của Bộ Luật Dân sự 2015 đang tới gần, đó là hoạt động cho vay tiêu dùng của các CTTC sẽ được áp dụng theo luật nào, Luật Các TCTD hay Luật Dân sự 2015?

Xung quanh vấn đề trên, hiện có 2 luồng ý kiến.

Luồng ý kiến thứ nhất cho rằng, các CTTC cũng là một loại hình TCTD nên sẽ chịu sự chi phối của Luật Các TCTD, chứ không chịu sự chi phối của Điều 468 Bộ Luật Dân sự sửa đổi về mức trần lãi suất 20%/năm.

Tại Điều 91 Luật các tổ chức tín dụng quy định TCTD và khách hàng được quyền thỏa thuận về lãi suất. Theo các chuyên gia kinh tế, điều này là hợp lý, bởi thực tế cho thấy, với các gói cho vay tiêu dùng, mức lãi suất 20%/năm là rất khó khăn. Lãi suất cho vay tiêu dùng thực tế thường lớn hơn và có biên độ dao động khá rộng từ 30% - 40%, thậm chí một số trường hợp có mức lãi suất cao hơn tùy thuộc vào mức độ năng lực hồ sơ rủi ro của khách hàng. Nguyên nhân chủ yếu là do đối tượng khách hàng của CTTC thường ít có năng lực tài chính hoặc tài sản đảm bảo, dẫn đến rủi ro thu hồi nguồn vốn rất cao. Tất nhiên mức lãi suất của hoạt động này đều được định trên nguyên tắc thỏa thuận giữa khách hàng và các CTTC.

Một trong những người theo luồng ý kiến này là ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh TP. Hồ Chí Minh. Ông Minh cho rằng: Theo thông tư hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước, ngân hàng và CTTC được áp dụng lãi suất thoả thuận.

Luồng ý kiến thứ hai cho rằng, nhu cầu vay tiêu dùng ở Việt Nam là rất lớn, do đó các CTTC, các ngân hàng thương mại đang có rất nhiều cơ hội để phát triển. Tuy nhiên, họ đang gặp nhiều bất cập trong quá trình hoạt động bởi chưa có một khuôn khổ pháp lý riêng.

Do vậy, cơ quan chức năng cần sớm ban hành các văn bản hướng dẫn việc thực hiện Bộ luật Dân sự 2015 một cách cụ thể hơn, có như vậy mới giúp người dân hiểu được quy định nêu trong Bộ luật Dân sự 2015 chỉ áp dụng đối với các quan hệ giữa dân với dân; Còn các TCTD thì được phép thực hiện theo quy định của Luật Các TCTD. Cụ thể là được phép thỏa thuận mức lãi suất vay tiêu dùng, khuyến khích hoạt động cho vay tiêu dùng phát triển, phục vụ cải thiện đời sống xã hội và góp phần phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam.

Tuy nhiên, xét về bản chất thì cả hai luồng ý kiến trên đều có chung nhận định, các CTTC hoạt động trong lĩnh vực cho vay tiêu dùng không phải chịu sự chi phối của Điều 468 Bộ Luật Dân sự 2015, vấn đề chỉ là khác nhau trong quan điểm về thủ tục và hành lang pháp lý.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong cho rằng, thị trường vay tiêu dùng thời gian qua đã đóng góp không nhỏ vào việc cải thiện đời sống của người dân, đóng vai trò tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy, phát triển dịch vụ tài chính tiêu dùng sẽ góp phần hạn chế sự hoành hành của nạn “tín dụng đen”, hình thành thị trường tín dụng với đa dạng sản phẩm, đem lại nhiều lựa chọn cho người dân. Đồng thời, góp phần kích cầu tiêu dùng, tiêu thụ sản phẩm cho doanh nghiệp, hỗ trợ sản xuất trong nước, thúc đẩy hoạt động bán lẻ phát triển mạnh mẽ.
Van Phuc City chiến thắng 2 giải thưởng quan trọng tại lễ trao giải PropertyGuru Vietnam Property Awards 2024.

Van Phuc City nhận cú đúp giải thưởng tại lễ trao giải Propertyguru Viet Nam Property Awards 2024

(PLVN) - Mới đây, Van Phuc City đã nhận cú đúp giải thưởng khi được vinh danh ở hai hạng mục là "Best Waterfront Township Development - Dự án phát triển khu đô thị ven sông tốt nhất" và "Best Township Masterplan Design - Dự án Khu đô thị có thiết kế quy hoạch tốt nhất" tại lễ trao giải PropertyGuru Vietnam Property Awards 2024.

Ảnh minh họa

Hà Nội rà soát các dự án tồn đọng, dừng thi công kéo dài, bỏ hoang để chống lãng phí

(PLVN) - Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh mới có Văn bản số 3766/UBND-ĐT ngày 14/11/2024 về việc triển khai thực hiện Công điện số 112/CĐ-TTg ngày 6/11/2024 của Thủ tướng Chính phủ về tập trung giải quyết dứt điểm các dự án tồn đọng, dừng thi công kéo dài; khẩn trương triển khai, hoàn thành, đưa vào sử dụng chống lãng phí, thất thoát.
Cư dân Vinhomes Golden Avenue thăng hạng đặc quyền với siêu tiện ích có 1-0-2

Cư dân Vinhomes Golden Avenue thăng hạng đặc quyền với siêu tiện ích có 1-0-2

(PLVN) -  Tại Vinhomes Golden Avenue, cư dân không chỉ được trải nghiệm sự sôi động của một khu đô thị có quy mô bậc nhất thành phố vùng biên, mà còn sở hữu một cuộc sống đẳng cấp với sự chăm sóc trọn vẹn cả thể chất lẫn tinh thần. Chất sống này càng được nâng tầm khi một siêu tiện ích chăm sóc sức khỏe - vui chơi - ẩm thực vừa được khởi công tại khu đô thị.
Ảnh minh họa.

Bộ Công an đề xuất giải pháp ngăn chặn các hành vi tiêu cực trong xác định giá đất

(PLVN) - Theo Bộ Công an, việc thẩm định giá đất theo phương pháp thặng dư phụ thuộc nhiều các ước tính chủ quan của thẩm định viên về giá và công ty thẩm định giá… có nguy cơ thất thoát cho ngân sách. Do đó, Bộ Công an đề xuất giải pháp ngăn chặn các hành vi tiêu cực trong việc xác định giá đất.
Ảnh minh hoạ.

Giải quyết dứt điểm các dự án tồn đọng

(PLVN) -  “Tập trung giải quyết dứt điểm các dự án tồn đọng, khẩn trương triển khai, hoàn thành, đưa vào sử dụng chống lãng phí, thất thoát”, là yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Công điện 112/CĐ-TTg ngày 6/11/2024.
Giới đầu tư 'soi' giá đất khác biệt của nhà phố Sun Group tại Hà Nam

Giới đầu tư 'soi' giá đất khác biệt của nhà phố Sun Group tại Hà Nam

(PLVN) -  Sun Group vừa chính thức ra mắt phân khu nhà phố, biệt thự Kim Tiền (thuộc Đô thị nghỉ dưỡng Sun Urban City Hà Nam). Không chỉ gây ấn tượng về 469 dáng hình kiến trúc độc bản, các BĐS tại đây còn có giá đất chỉ từ 25-30 triệu đồng/m2, ngang bằng thậm chí rẻ hơn trong khu vực lân cận.
Bên trong một căn hộ tại một dự án NƠXH ở Hải Phòng. (Ảnh: Hải Anh)

Sở Xây dựng Hải Phòng: Phản hồi thông tin mua nhà ở xã hội phải trả tiền “chênh”

(PLVN) - Mới đây, gửi thắc mắc đến Giải đáp chính sách Online - Cổng thông tin điện tử Chính phủ (chinhsachonline.chinhphu.vn), một người dân cho rằng, hiện nay, một số người dân đủ điều kiện mua nhà ở xã hội (NƠXH) tại TP Hải Phòng không thể mua được với giá trị như thông báo công khai mà đều phải mua qua các đại lý bất động sản do chủ đầu tư chỉ định và phải trả thêm số tiền "chênh" 100 - 300 triệu đồng tùy vị trí.
Ảnh minh hoạ.

Tín hiệu đáng mừng từ TP Hồ Chí Minh

(PLVN) -  Báo cáo của UBND TP HCM gửi Bộ Xây dựng về tình hình nhà ở và thị trường bất động sản (BĐS) quý III năm 2024 cho chúng ta thấy nhiều tín hiệu đáng mừng.