Xem xét, thông qua theo quy trình 4 kỳ họp
Dự án Luật Đất đai (sửa đổi) là dự án luật lớn, có ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt trong đời sống chính trị, kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường của đất nước; có tác động sâu rộng đến các tầng lớp Nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp; đồng thời, cũng là dự án Luật rất khó và phức tạp. Dự án Luật đã được Quốc hội (QH), Ủy ban Thường vụ (UBTV) QH, Chính phủ và các cơ quan, tổ chức hữu quan chuẩn bị rất trách nhiệm, kỹ lưỡng, công phu qua nhiều vòng, nhiều bước; được trình QH tại 4 kỳ họp, 2 Hội nghị đại biểu (ĐB) QH hoạt động chuyên trách, 8 phiên họp chính thức của UBTVQH (trong đó có 1 phiên cho ý kiến về Kế hoạch lấy ý kiến Nhân dân) và được chỉnh lý, tiếp thu ý kiến của các cơ quan, tổ chức, chuyên gia, nhà khoa học, đối tượng chịu sự tác động và hơn 12 triệu lượt ý kiến của Nhân dân.
QH xem xét dự thảo Luật tại Kỳ họp bất thường thứ 5 theo quy trình đặc biệt và tất cả ý kiến ĐBQH đã được tiếp thu, giải trình, không còn ĐBQH nào phát biểu thêm. Bên cạnh đó, việc dự án Luật Đất đai (sửa đổi) được xem xét, thông qua tại 4 kỳ họp là sự kiện chưa từng có trong lịch sử QH. Tất cả điều đó cho thấy tinh thần cẩn trọng của QH và các cơ quan trong hoạt động lập pháp, luôn đề cao chất lượng và hiệu quả.
Luật Đất đai (sửa đổi) được thông qua gồm 16 chương và 260 điều; đã quán triệt và thể chế hóa theo đúng tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, phù hợp với Hiến pháp, đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật. Việc hoàn thiện các nội dung cụ thể và các vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau phù hợp với điều kiện thực tế của đất nước và thực hiện theo đúng quan điểm đã xác định tại Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9/11/2022 của Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII.
Trong phát biểu bế mạc Kỳ họp bất thường lần thứ 5, Chủ tịch QH Vương Đình Huệ nhấn mạnh, QH đã thông qua Luật Đất đai (sửa đổi), hoàn thành một trong những nhiệm vụ lập pháp quan trọng hàng đầu của nhiệm kỳ QH khóa XV theo đúng Hiến pháp năm 2013, đúng chủ trương, đường lối của Đảng, mà trực tiếp là Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII.
Việc thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) tại Kỳ họp này, cùng với Luật Nhà ở (sửa đổi), Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 6 vừa qua và có hiệu lực đồng thời từ 1/1/2025 đã đáp ứng yêu cầu hoàn thiện đồng bộ chính sách, pháp luật về quản lý và sử dụng đất phù hợp với thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, để nguồn lực đất đai được quản lý, khai thác, sử dụng tiết kiệm, bền vững, hiệu quả cao nhất; đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, công bằng và ổn định xã hội; bảo đảm quốc phòng, an ninh; bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu; tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao.
Chủ tịch QH đề nghị Chính phủ bố trí nguồn lực, chuẩn bị ngay các điều kiện bảo đảm, ban hành và triển khai kế hoạch cụ thể để nhanh chóng đưa Luật vào cuộc sống. Khẩn trương xây dựng, ban hành theo thẩm quyền và chỉ đạo các Bộ, cơ quan ngang Bộ ban hành các văn bản quy định chi tiết; hướng dẫn việc chuyển tiếp đúng quy định, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp; tập trung đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính về đất đai, hoàn thành xây dựng cơ sở dữ liệu số và hệ thống thông tin quốc gia về đất đai tập trung, thống nhất, đa mục tiêu và kết nối liên thông; kiện toàn bộ máy quản lý nhà nước về đất đai bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; loại bỏ khâu trung gian, thực hiện phân cấp, phân quyền theo quy định của Luật, đồng thời tăng cường kiểm tra, thanh tra và kiểm soát quyền lực; giải quyết hiệu quả trên thực tế những tồn tại, vướng mắc có liên quan đến quản lý và sử dụng đất, thị trường quyền sử dụng đất và thị trường bất động sản nói chung.
Có hàng trăm nội dung mới trong Luật Đất đai 2024
Trao đổi tại buổi họp báo về kết quả Kỳ họp bất thường lần thứ 5, QH khóa XV ngay sau khi phiên bế mạc Kỳ họp kết thúc, Tổng Thư ký QH, Chủ nhiệm Văn phòng QH Bùi Văn Cường một lần nữa nhấn mạnh, Luật Đất đai là một đạo luật lớn, có ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt trong đời sống chính trị, kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường của đất nước; có tác động sâu rộng đến các tầng lớp nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp. Những nội dung đã chín, đã rõ, được đồng thuận thì không có lý do gì là không thông qua, nếu tiếp tục để lại đến Kỳ họp QH tháng 5 tới đây sẽ làm chậm sự phát triển, nhất là quản trị quốc gia liên quan đến lĩnh vực này. Luật được bấm nút thông qua cũng đã quán triệt yêu cầu của Tổng Bí thư tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ nhất, QH khóa XV rằng những vấn đề đã rõ, đã chín thì đưa vào Luật, còn những vấn đề chưa đạt đồng thuận, vẫn có nhiều ý kiến khác nhau thì có thể làm thí điểm.
Thông tin thêm về quá trình làm luật, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của QH Phan Đức Hiếu cho biết, từ góc độ cơ quan thẩm tra, quá trình thẩm tra, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự án Luật Đất đai (sửa đổi) phải đối mặt với nhiều thách thức đan xen.
Một là, yêu cầu, đòi hỏi của QH, của cử tri. Đó là yêu cầu về chất lượng cao của dự luật; yêu cầu về việc phải tiếp thu, giải trình kỹ lưỡng tất cả các ý kiến của cử tri nhưng thời gian vật lý lại rất hạn chế là thách thức đặt ra với các cơ quan, nhất là đối với một đạo luật khổng lồ như Luật Đất đai gồm 260 điều. Để hóa giải thách thức này, Ủy ban Kinh tế đã phải tăng cường nhân lực và làm việc tăng cường thêm thời gian với sự nỗ lực và quyết tâm lớn hơn rất nhiều lần vì mục tiêu có được một đạo luật có chất lượng tốt nhất, đáp ứng tốt nhất những kỳ vọng của cử tri và Nhân dân.
Hai là, quan hệ pháp luật đất đai có tính chất rất đặc biệt so với các quan hệ kinh tế - xã hội khác. Bởi nó luôn tồn tại lợi ích của 3 bên, Nhà nước, người sử dụng đất và người muốn tiếp cận đất và đôi khi lợi ích này không đồng nhất. Từ phía người muốn tiếp cận đất đai như doanh nghiệp luôn mong muốn giá hợp lý nhưng người sử dụng đất phải nhường đất luôn mong muốn một giá rất cao, ngoài ra còn có vai trò của Nhà nước. Vì vậy, nếu như trong một quy định lại đặt lợi ích của một nhóm đối tượng này thì các đối tượng khác sẽ bị thiệt hại…
“Từ kinh nghiệm của người tham gia rất nhiều đạo luật, tôi cho rằng Luật Đất đai là đạo luật khó nhất và giải quyết câu chuyện cân bằng lợi ích của các bên là điều rất khó. Do đó, nỗ lực của cơ quan làm luật là làm cho tất cả các bên đều cảm thấy hài lòng ở mức cao nhất”, vị Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế bày tỏ.
ĐBQH Phan Đức Hiếu cũng cho biết: “Nếu liệt kê chi tiết sẽ có hàng trăm điểm mới trong Luật Đất đai (sửa đổi). Cá nhân tôi cho rằng có thể phân 5 nhóm vấn đề mới: Các quy định nhằm bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích của người sử dụng đất; các quy định tiếp cận đất đai của người dân và doanh nghiệp; các quy định nâng cao hiệu quả sử dụng đất; các quy định về tài chính đất đai và các quy định nâng cao hiệu quả hiệu lực quản lý nhà nước về sử dụng đất đai”.
Ông Hiếu cho hay, thống kê sơ bộ có khoảng 65 điều khoản giao Chính phủ quy định chi tiết, do đó, Chính phủ sẽ ban hành các nghị định để hướng dẫn thi hành 65 điều khoản này. Ông Phan Đức Hiếu mong muốn Chính phủ cần sớm có kế hoạch triển khai thi hành Luật, trong đó, xác định việc soạn thảo, ban hành sớm các nghị định hướng dẫn thi hành, bảo đảm Luật sớm đi vào cuộc sống.
“Đây là thành quả của quá trình phối hợp chặt chẽ, chuẩn bị thận trọng, kỹ lưỡng, khoa học, từ sớm, từ xa, với nỗ lực và quyết tâm rất cao của UBTVQH, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cơ quan của QH, ĐBQH, các cơ quan, tổ chức hữu quan; huy động mọi nguồn lực với tinh thần thực sự cầu thị, lắng nghe, dân chủ; tranh thủ tối đa trí tuệ, đóng góp của các chuyên gia, các nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp, cử tri và Nhân dân cả nước; là bài học kinh nghiệm quý về đổi mới tư duy, phương pháp làm việc, quyết liệt hành động để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác lập pháp cũng như các quyết sách khác của QH”, Chủ tịch QH Vương Đình Huệ khẳng định.
