Địa phương ít quan tâm hỗ trợ về vốn
Một thống kê của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho thấy có tới gần 70% DN tư nhân kinh doanh không có lãi, trong đó có 96% DN nhỏ và siêu nhỏ, mà một trong những nguyên nhân chính là DN gặp nhiều khó khăn để tiếp cận được nguồn vốn vay. Về tình hình tiếp cận vốn vay, chỉ 30% số DN nhỏ và vừa trong cả nước tiếp cận được vốn ngân hàng, 70% còn lại phải tiếp tục sử dụng nguồn vốn tự có hoặc vay từ nguồn vốn khác với chi phí rất cao.
Đánh giá chung về thực trạng hỗ trợ về vốn đối với DN tại các địa phương, ý kiến của nhiều hiệp hội, DN cho rằng, chính quyền ở không ít địa phương vẫn thờ ơ với nhu cầu của DN nên chỉ đạo chưa quyết liệt, chậm ban hành chương trình hành động. Tiêu biểu như hoạt động của các quỹ bảo lãnh tín dụng cho DN nhỏ và vừa, cả nước hiện có 27 quỹ nhưng hoạt động khá “èo uột” khiến nhiều DN tuy biết nhưng không nắm được phương thức thực hiện hoặc thậm chí không biết tới có quỹ này tại địa phương.
Đơn cử như tại TP HCM, Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho DN nhỏ và vừa ra đời từ năm 2006 nhưng số lượng DN nhỏ tiếp cận và được bảo lãnh rất ít. Hay như Quỹ Bảo lãnh tín dụng DN nhỏ và vừa TP Đà Nẵng, do gặp nhiều vướng mắc nên công tác cho vay vốn chưa thực sự đạt hiệu quả mà Quỹ đã đặt ra mục tiêu từ khi thành lập. Sở dĩ có tình trạng này là vì bảo lãnh nhưng lại sợ mất vốn, xét duyệt còn chặt hơn cả hồ sơ tín dụng gửi cho ngân hàng. Nếu chặt chẽ hơn ngân hàng thì DN thà đến gõ cửa ngân hàng chứ không cần các quỹ này.
Đặc biệt, sự hỗ trợ về vốn tại địa phương chưa có nhiều, chủ yếu mới chỉ là kết nối cho DN đến ngân hàng và ngược lại. Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Bắc Giang Hà Ngọc Hoa cho hay, tại địa phương, hiện mới chỉ có việc liên kết giữa hiệp hội, DN với ngân hàng. Theo đó, DN có nhu cầu về vốn thì hiệp hội, địa phương sẽ giúp liên kết với ngân hàng, nhờ vậy, thủ tục vay vốn sẽ thuận lợi hơn. “Tuy nhiên, việc này mới dừng ở sự liên kết, trong khi sự hỗ trợ DN cần hơn là hạ lãi suất cho vay thì vẫn chưa được thực hiện”, ông Hoa chia sẻ.
Phải chấp nhận rủi ro để doanh nghiệp khởi nghiệp vay được vốn
Để hỗ trợ một lượng lớn DN nhỏ và vừa phát triển, hồi đầu tháng 4/2017, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có công văn yêu cầu NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố cần bám sát chủ trương, chỉ đạo của Chính phủ,
NHNN, UBND các tỉnh, thành phố trong việc hỗ trợ DN, tiếp tục tổ chức thực hiện có hiệu quả chương trình kết nối ngân hàng - DN trên địa bàn. Do đó, chương trình này đã được nhiều địa phương đẩy mạnh và bước đầu đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tiêu biểu như tại TP HCM, đến nay đã cho vay được 281.216 tỷ đồng cho 21.914 khách hàng, lãi suất cho vay theo Chương trình kết nối được áp dụng ở mức 7%/năm bằng tiền đồng đối với khoản vay ngắn hạn, 8-10%/năm đối với cho vay trung - dài hạn.
Không chỉ có những chương trình kết nối nêu trên, nhiều địa phương và hiệp hội tại địa phương đã thành lập quỹ hỗ trợ cho DN nhỏ và vừa hoặc quỹ bảo lãnh tín dụng cho DN nhỏ và vừa, nhằm giúp DN thiếu vốn, nhưng chưa đủ điều kiện để vay vốn tại ngân hàng. Theo kinh nghiệm của Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội DN nhỏ và vừa TP Hà Nội Mạc Quốc Anh, Hiệp hội đã ký kết thỏa thuận hợp tác với nhiều tổ chức tín dụng, công ty tài chính và các quỹ như Quỹ đổi mới DN, Quỹ hỗ trợ DN nhỏ và vừa, Quỹ bảo lãnh tín dụng... Không những thế, Quỹ hỗ trợ khởi nghiệp cũng sắp đi vào triển khai tại TP Hà Nội, để DN khởi nghiệp vay được vốn, cơ quan quản lý quỹ phải chấp nhận rủi ro, cho vay vốn tín chấp với những phương án kinh doanh khả thi cao hoặc DN lớn góp vốn vào nguồn quỹ nên trở thành “sân sau” tiêu thụ sản phẩm cho DN khởi nghiệp.
Một chuyên gia tài chính khuyến nghị, Quỹ Phát triển DN nhỏ và vừa hay Quỹ Bảo lãnh tín dụng DN nhỏ và vừa hoặc các ngân hàng cần sớm ngồi lại với các DN để cùng tháo gỡ những vướng mắc trong vấn đề vốn vay. Tuy nhiên, điều cốt lõi là cần có chính sách ưu đãi tín dụng thực sự nếu những DN này chứng minh được các nguồn thu để trả nợ. Mặt khác, cần xúc tiến cho vay thông qua tín chấp, đánh giá hiệu quả và lợi nhuận của các dự án đầu tư để cấp vốn.
Bên cạnh đó, để khơi thông những điểm nghẽn vốn vay, các ngân hàng hay các quỹ hỗ trợ DN nhỏ và vừa nên tạo ra những sản phẩm riêng dành cho DN và huy động các nguồn vốn dài hạn dành cho khu vực này. Ngoài ra, Nhà nước cũng cần có chính sách khuyến khích ngân hàng thương mại có tỷ lệ dư nợ tín dụng cho DN vừa và nhỏ ở mức cao.
