Văn hóa & Pháp luật

Trăn trở sự xuống cấp của các thiết chế Văn hóa TP HCM: Cần có quy định mới để khuyến khích nguồn lực xã hội

Bảo tàng Chứng tích chiến tranh là một trong những bảo tàng hiếm hoi ở TP HCM có cơ sở vật chất mới, đi vào hoạt động hiệu quả.
Bảo tàng Chứng tích chiến tranh là một trong những bảo tàng hiếm hoi ở TP HCM có cơ sở vật chất mới, đi vào hoạt động hiệu quả.
0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) -  Từ rất nhiều năm nay, vấn đề xuống cấp các cơ sở văn hóa, thiếu các thiết chế văn hóa xứng tầm đã là trăn trở của các lãnh đạo TP HCM. Để thay đổi, có lẽ cần sự vào cuộc của các nguồn lực xã hội mà sự thay đổi của quy định pháp luật là yếu tố cần quan tâm đến hàng đầu.

Nỗi buồn xuống cấp cơ sở văn hóa

Một thực trạng diễn ra từ nhiều năm nay, tuy TP HCM là một trung tâm kinh tế - văn hóa của cả nước, nhưng hệ thống các thiết chế văn hóa ở tình trạng hết sức “thê thảm”: Không chỉ thiếu mà còn xuống cấp nghiêm trọng, khiến cho người dân thành phố chưa được thực sự thụ hưởng đầy đủ nhiều giá trị văn hóa cần có. Để xảy ra tình trạng này là bởi cái “yếu” trong khâu đầu tư phát triển thiết chế văn hóa.

Ghi nhận thực tế cho thấy, trên địa bàn TP HCM hiện nay hệ thống thiết chế văn hóa các cấp đang dần xuống cấp, đa số đều sử dụng cơ sở vật chất cũ đã có từ trước 1975, nhiều đơn vị nghệ thuật không có rạp hát đúng chuẩn để phát huy hiệu quả hoạt động, thiếu trang thiết bị và thiếu đội ngũ cán bộ có năng lực.

Thống kê cho thấy, hiện TP HCM có trên 11 sân khấu kịch và khoảng 20 địa điểm có thể phục vụ tốt biểu diễn nghệ thuật đang hoạt động trên địa bàn. Trong số này, 5 nhà hát có thể đáp ứng được yêu cầu của hoạt động biểu diễn là Nhà hát Hòa Bình, Nhà hát Bến Thành, Nhà hát Quân đội, Nhà hát Thành phố và Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang. Riêng lĩnh vực Múa, TP HCM có khoảng 50 đoàn múa với khoảng 46 vũ đoàn tư nhân, nhưng cho đến nay vẫn chưa có một địa điểm nào dành riêng cho loại hình này.

Trong lĩnh vực sân khấu, ngoài các đơn vị công lập, nhiều đơn vị làm nghệ thuật tư nhân cũng rơi vào khó khăn khi không có được một nơi biểu diễn ổn định. Nhiều sân khấu lớn, đóng góp nhiều cho ngành sân khấu TP HCM như sân khấu Hồng Vân, Hoàng Thái Thanh, Sân khấu Nhỏ... phải chịu cảnh di dời, ngưng hoạt động vì thiếu cơ sở vật chất và nhiều yếu tố khác, dẫn đến sự suy yếu của ngành sân khấu TP trong những năm gần đây.

Bên cạnh công tác biểu diễn nghệ thuật, các thiết chế văn hóa đọc, trưng bày... cũng đa phần xuống cấp. Ví dụ, Thư viện Khoa học tổng hợp TP HCM xây từ trước 1975 nay đã cũ kỹ, lạc hậu. Hệ thống bảo tàng trên địa bàn TP HCM hầu hết tận dụng cơ sở vật chất cũ từ trước 1975 và không phát triển được nhiều, không mấy phát huy được vai trò của mình mà chỉ hoạt động cầm cự. Trong số các bảo tàng ở TP HCM hầu như chỉ có Bảo tàng Chứng tích chiến tranh được xây mới và có nhiều hoạt động hiệu quả, thu hút du khách.

Là điểm để phát triển đời sống văn hóa cho người dân ở cơ sở, nhưng hệ thống các nhà văn hóa quận, huyện TP HCM nhiều nơi cũng đã xuống cấp nghiêm trọng hoặc chưa phát huy hết vai trò của mình. Trung tâm văn hóa TP HCM nhiều năm qua chỉ đáp ứng chức năng hướng dẫn nghiệp vụ cho cơ sở, cơ sở vật chất không đáp ứng được nhu cầu hoạt động tại chỗ cho người dân. Đây đáng ra là nơi diễn ra nhiều hoạt động văn hóa của TP nhưng nay đã xuống cấp, trang thiết bị lạc hậu, thiếu thốn, chưa được đầu tư đồng bộ, không thể đáp đáp ứng nhu cầu để tổ chức các hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

Con người cũng là một trong những vấn đề không nhỏ trong các thiết chế văn hóa của thành phố. Hiện nay trình độ quản lý nghệ thuật của TP HCM nói riêng và cả nước nói chung vẫn chưa bắt kịp được sự phát triển sôi động của ngành nghệ thuật biểu diễn theo hướng thị trường hóa. Thời đại 4.0 nhưng nhiều tiêu chuẩn quản lý đã lỗi thời, năng lực giám sát và điều chỉnh của người làm công tác quản lý chưa được đào tạo, cập nhật đầy đủ. Nhiều trường hợp, các chính sách, quy định ban hành chậm hơn cả thực tiễn và phải liên tục điều chỉnh cho phù hợp.

Hoạt động biểu diễn nghệ thuật tại TP HCM vẫn chưa có đột phá trong 10 năm trở lại đây.

Hoạt động biểu diễn nghệ thuật tại TP HCM vẫn chưa có đột phá trong 10 năm trở lại đây.

Thiếu các thiết chế văn hóa xứng tầm

Nhiều năm qua, thiết chế văn hóa dành cho những ngành nghệ thuật chuyên nghiệp, nhất là nghệ thuật dân tộc và nghệ thuật hàn lâm chưa được quan tâm đúng mức, thậm chí không mấy phát triển. Cho đến nay, ngay cả giới nghệ sĩ và các lãnh đạo thành phố vẫn phải thừa nhận rằng, TP HCM thiếu những công trình lớn, xứng tầm để tổ chức những chương trình biểu diễn hàn lâm, đẳng cấp ở tầm quốc gia và quốc tế. Rất nhiều chương trình quy mô, những lễ kỉ niệm thiêng liêng của thành phố hiện nay hầu như được tổ chức biểu diễn ở sân khấu là... phố đi bộ Nguyễn Huệ vì chỉ có địa điểm này mới đủ sức chứa đáp ứng nhu cầu.

Số liệu từ Cục Thống kê TP HCM cho thấy, doanh thu ngành nghệ thuật biểu diễn tăng qua các năm, trong đó năm 2010 đạt 532 tỉ đồng, đến năm 2015 tăng lên 799 tỉ đồng và năm 2019 trên 1.000 tỉ đồng. Phần lớn là doanh thu từ các đơn vị ngoài nhà nước, doanh thu từ các đơn vị nhà nước chiếm tỉ trọng rất thấp. Tỉ lệ đóng góp của ngành nghệ thuật biểu diễn vào sự phát triển kinh tế của TP còn khiêm tốn, chưa tương xứng với vị trí vai trò của ngành. Năm 2010, ngành nghệ thuật biểu diễn chỉ đóng góp 0,07% cho GRDP và từ năm 2011-2018 vẫn giữ tỉ lệ 0,06% GRDP toàn TP, đến năm 2019 tăng lên bằng năm 2010 với 0,07%. Thống kê này cho thấy ngành nghệ thuật biểu diễn chưa có sự đột phá trong gần 10 năm gần đây, trong đó, sự thiếu thốn cơ sở vật chất, thiếu các thiết chế văn hóa phục vụ hoạt động nghệ thuật cũng là một trong các nguyên nhân quan trọng. Số liệu cũng cho thấy sự chênh lệch đáng kể giữa hoạt động nghệ thuật công lập và ngoài công lập và để phát triển hoạt động nghệ thuật của TP HCM, không thể thiếu sự đóng góp của các đơn vị hoạt động nghệ thuật tư nhân.

Mới đây, khi tiếp đoàn kiểm tra, khảo sát của Ban Tuyên giáo Trung ương về công tác triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị, kết luận, văn bản của Đảng trên lĩnh vực văn hóa, văn nghệ năm 2022, Phó Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Hồ Hải đã thẳng thắn thừa nhận việc thiếu các thiết chế văn hóa xứng tầm đang là điều trăn trở lớn của TP. Lãnh đạo TP HCM vẫn rất quyết tâm và nỗ lực tháo gỡ khó khăn trong đầu tư xây dựng thiết chế văn hóa đáp ứng nhu cầu thụ hưởng văn hóa không chỉ của nhân dân TP HCM mà còn của người dân cả nước và du khách, tuy nhiên, TP HCM cần được hỗ trợ các chính sách đặc thù để tăng cường xã hội hóa hoạt động văn hóa.

Thực tế, vấn đề yếu và thiếu các thiết chế văn hóa đã được đặt ra từ nhiều năm nay, được đem ra mổ xẻ trong nhiều hội thảo khoa học, ghi nhận nhiều đóng góp xác đáng của các nhà nghiên cứu, nhưng đến nay, tình hình vẫn chưa mấy khởi sắc.

Có lẽ, thời gian tới, thành phố cần huy động mạnh mẽ các nguồn lực xã hội tham gia vào hoạt động văn hóa, cùng chung tay vào xây dựng các thiết chế văn hóa mới có thể đem lại sự thay đổi mạnh mẽ như mong muốn.

Về điều này, Phó Bí thư Nguyễn Hồ Hải cũng đưa ra nhận định, với các quy định quản lý tài sản công, các hình thức liên danh, liên kết khai thác hoạt động văn hóa hiện nay là rất khó. Chính vì vậy, vấn đề rất cần thiết hiện nay là nên có những quy định pháp luật mới để khuyến khích nguồn lực xã hội làm văn hóa.

TP HCM đã xây dựng Đề án “Chiến lược phát triển ngành văn hóa thành phố đến năm 2030” với mục tiêu cụ thể: Đến năm 2030, xây dựng TP HCM trở thành thành phố văn hóa. Để trở thành một thành phố văn hóa, nhất định không thể tiếp diễn tình trạng thiếu, yếu, xuống cấp của các thiết chế văn hóa và thiếu các thiết chế xứng tầm với nhu cầu thụ hưởng văn hóa của người dân. Chỉ có những quyết sách mạnh mẽ, những thay đổi phù hợp về quy định pháp luật mới mong đem đến sự đổi thay toàn diện cho không gian văn hóa thành phố mang tên Bác trong thời gian tới.

Tin cùng chuyên mục

Liên hoan phim sẽ trình chiếu 117 bộ phim của 51 quốc gia và vùng lãnh thổ (ảnh Thùy Dương)

117 bộ phim trình chiếu Liên hoan phim quốc tế Hà Nội

(PLVN) - Với khẩu hiệu: “Điện ảnh: Sáng tạo - Cất cánh”, Liên hoan phim quốc tế Hà Nội 2024 hứa hẹn là sự kiện quan trọng không chỉ của điện ảnh mà còn góp phần quan trọng quảng bá hình ảnh Thủ đô Hà Nội, đất nước Việt Nam đến bạn bè trong nước và quốc tế. Liên hoan phim sẽ trình chiếu 117 bộ phim của 51 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Đọc thêm

'Culture in you - Điểm tựa văn hoá, cầu nối nghệ thuật'- đề cao sự đa dạng văn hóa

BTC mong muốn chương trình trang bị cho thế hệ trẻ hành trang văn hóa vững chắc thông qua các hoạt động nghệ thuật. (Ảnh: Hà An)
(PLVN) - “Culture in you - Điểm tựa văn hoá, cầu nối nghệ thuật” mong muốn trang bị cho thế hệ trẻ hành trang văn hóa vững chắc thông qua các hoạt động nghệ thuật sáng tạo, để từ đó các bạn hiểu rõ về cội nguồn, trân trọng giá trị văn hóa truyền thống của Việt Nam, đề cao sự hội nhập và đa dạng văn hóa, đồng thời khơi dậy niềm đam mê sáng tạo.

Biểu tượng con tôm Cà Mau và cây đàn kìm Bạc Liêu - điểm “check in” lý tưởng

Biểu tượng con tôm Cà Mau và cây đàn kìm Bạc Liêu - điểm “check in” lý tưởng
(PLVN) - Biểu tượng con tôm Cà Mau và biểu tượng cây đàn kìm Bạc Liêu, không chỉ tạo sự khác biệt về sản phẩm du lịch mà còn trở thành điểm check in lý tưởng của vùng đồng bằng sông Cửu Long - là địa phương được đánh giá có nhiều tiềm năng, thế mạnh về phát triển du lịch sinh thái và du lịch văn hóa tín ngưỡng.

Trình diễn trang phục dân tộc thiểu số trên ruộng bậc thang

Trình diễn trang phục DTTS người Dao Thanh Phán, Dao Thanh Y tại ruộng bậc thang.
(PLVN) - Trong khuôn khổ Tuần Văn hóa - Du lịch, Hội Mùa vàng Bình Liêu năm 2024, ngày 03/11, tại thôn Cao Thắng, xã Lục Hồn, huyện Bình Liêu (Quảng Ninh) gần 100 diễn viên không chuyên là người đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) đã tham gia trình diễn trang phục dân tộc trên ruộng bậc thang.

Quốc tế ca ngợi cách bảo tồn và phát triển hệ sinh thái Cù Lao Chàm

Cù Lao Chàm được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới.
(PLVN) - Cách Hội An khoảng 20km, Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm đang trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách bởi hệ động thực vật phong phú và những di tích lịch sử hàng trăm năm trước. Qua 15 năm bảo tồn và phát triển, hệ sinh thái Cù Lao Chàm không chỉ được phục hồi tương đối nguyên vẹn mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch cả nước. Nơi này còn được báo chí quốc tế khen ngợi về công tác bảo tồn hệ sinh thái.

Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024: Khám phá nhiều câu chuyện lịch sử còn ẩn giấu

Vòm trần đậm chất kiến trúc - mỹ thuật Đông Dương sẽ được sống lại bằng những sắp đặt ánh sáng kỳ ảo và hiện đại. (Ảnh: Mai Thương)
(PLVN) - Việc trải nghiệm “Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024” không những giúp tạo hành trang kiến thức mà còn khơi gợi niềm tự hào, cảm giác gắn bó và giúp định hướng sự nghiệp tương lai, để những bạn trẻ có thể gia nhập và trở thành những chủ nhân của công nghiệp văn hóa - sáng tạo trong tương lai. “Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024” còn là dịp để các bậc phụ huynh cùng các con khám phá nhiều di sản kiến trúc, nhiều câu chuyện lịch sử còn ẩn giấu.

Bay lên từ nước

Bay lên từ nước
(PLVN) - Màn đen hun hút, gió thổi rát mặt đêm. Bà Nhường cảm nhận chuyện chẳng lành với đàn cò nên đã gọi con trai dậy, cầm đèn pin ra vườn.

Vượt qua 'vết thương' để sống và yêu

Cuốn sách “Phá vỡ khuôn mẫu”.
(PLVN) - Vienna Pharaon là một nhà trị liệu hôn nhân và gia đình được cấp phép và là một trong những chuyên gia được săn đón nhiều nhất ở New York trong lĩnh vực này. Vienna đã sáng lập nhóm thực hành Mindful Marriage and Family Therapy, với tài khoản @mindfulMFT trên Instagram, giúp hơn 600 nghìn người trên khắp thế giới chữa lành vết thương.

Sài Gòn trong cơn mưa…

Những cơn mưa Sài Gòn thường chọn cho mình giờ rơi khắc nghiệt nhất, ấy là buổi tan tầm.
(PLVN) - Nhiều người hay bảo thích ngắm mưa rơi. Vì nhìn mưa rơi sao mà tươi mát, mà dịu dàng đến thế, như một bản nhạc của đất trời.

Trình diễn văn hóa các dân tộc huyện Bình Liêu, Quảng Ninh

Chương trình trình diễn giới thiệu văn hoá dân gian đặc sắc của các dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Ninh.
(PLVN) -  Nhằm tôn vinh, quảng bá những giá trị văn hoá đặc sắc của các dân tộc thiểu số (DTTS) tỉnh Quảng Ninh, từ tối 2/11 đến hết tháng 12/2024 tại Quảng Trường 25/12 huyện Bình Liêu sẽ tổ chức Trình diễn và giới thiệu văn hoá dân gian vào các ngày cuối tuần.