Thách thức đối với cán bộ công đoàn
Công tác khởi kiện được coi là một “công cụ” hữu hiệu trong việc đôn đốc các DN nợ BHXH. Thế nhưng, khi trao quyền này cho Công đoàn thì dường như lại trở thành một thách thức với tổ chức này. Một trong những vướng mắc lớn nhất mà hầu hết các tổ chức công đoàn tại các tỉnh đều kêu khó chính là thủ tục khi khởi kiện. Bởi lẽ, khi cơ quan BHXH kiện DN nợ BHXH chỉ cần dựa vào số nợ, thời gian nợ, còn khi tổ chức công đoàn kiện DN nợ BHXH cần phải được người lao động (NLĐ) ủy quyền. Trong khi đó, việc này rất hãn hữu xảy ra, trừ khi quyền lợi của NLĐ bị ảnh hưởng lớn.
Nói tới việc được trao quyền khởi kiện các doanh nghiệp nợ đọng BHXH, đại diện Công đoàn nhiều địa phương thẳng thắn cho rằng, đây là một nhiệm vụ khá nặng nề và đầy gian khó, bởi Công đoàn không chỉ gặp khó về nguồn nhân lực am hiểu các chính sách pháp luật liên quan đến BHXH liên quan tới khởi kiện mà còn gặp khó về các thủ tục. Điển hình như theo đại diện của LĐLĐ tỉnh Hòa Bình cho biết, đơn vị đã tiếp nhận 5 hồ sơ khởi kiện DN có số nợ BHXH trên 10 tỷ đồng từ cơ quan BHXH của tỉnh.
Tương tự, đại diện Trung tâm Tư vấn pháp luật, LĐLĐ tỉnh Đồng Nai cũng băn khoăn cho biết, khởi kiện BHXH là khởi kiện tranh chấp lao động tập thể về quyền lợi, trước khi chuyển hồ sơ khởi kiện cho TAND cấp tỉnh phải tiến hành hòa giải cơ sở, nếu không hòa giải được phải đưa lên Chủ tịch UBND cấp huyện giải quyết.
Tuy nhiên, khi UBND cấp huyện đã thụ lý hồ sơ, giải quyết theo xử phạt hành chính thì TAND cấp tỉnh sẽ không tiếp nhận hồ sơ này. Vì vậy, đề xuất nên có cơ chế để có thể chuyển trực tiếp hồ sơ lên TAND cấp tỉnh để khởi kiện. Ngoài ra, cho đến thời điểm này, Tổng LĐLĐ Việt Nam vẫn chưa ban hành hướng dẫn cụ thể về chi phí cho khởi kiện về các khoản án phí, chi phí cho người lập hồ sơ, chi phí cho người đi thu thập chứng cứ, chi phí thuê luật sư, nên các đơn vị cũng phải “vừa làm vừa dòm”.
Khó cũng phải thực hiện triệt để
Được biết, để công tác khởi kiện được thuận lợi, BHXH Việt Nam yêu cầu BHXH các tỉnh, thành phố ký quy chế phối hợp với LĐLĐ địa phương để thường xuyên trao đổi thông tin các DN nợ BHXH. Vậy nhưng đến nay vẫn còn 16 tỉnh, thành phố chưa thực hiện điều này.
Đánh giá về việc thực hiện quyền khởi kiện để bảo vệ người lao động, ông Mai Đức Chính - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam cho rằng, khởi kiện DN nợ BHXH là công việc không dễ, nhất là đối với tổ chức công đoàn, song đây là công cụ hữu hiệu để bảo vệ người lao động, chính vì vậy dù khó đến đâu cũng phải làm. “Chúng ta phải mạnh dạn làm và làm tới cùng, trong quá trình làm vướng mắc ở đâu thì gỡ ở đó. Các đơn vị công đoàn cấp cơ sở phải mạnh dạn gửi hồ sơ sang tòa án, khi nào tòa án không thụ lý thì yêu cầu trả lời lý do cụ thể bằng văn bản rồi báo cáo lại BHXH Việt Nam và Tổng LĐLĐ, khi đó chúng tôi sẽ làm việc với Tòa án tối cao để tìm hướng giải quyết” – ông Mai Đức Chính nhấn mạnh.
Cũng theo ông Chính, để nhanh chóng triển khai công tác khởi kiện đơn vị nợ BHXH, LĐLĐ và BHXH các tỉnh phải thống nhất danh sách khởi kiện đơn vị nợ, lựa chọn khởi kiện những đơn vị hoạt động, có khả năng thi hành án. Trong đó, các tỉnh cần chủ động phối hợp với BHXH các tỉnh, thành phố thống nhất danh sách khởi kiện, tập trung chọn những DN còn hoạt động và nợ BHXH từ 3 tháng trở lên với số tiền lớn và có khả năng thi hành án. Đối với những đơn vị phá sản, giải thể sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ xin ý kiến chỉ đạo nhằm bảo vệ quyền lợi an sinh chính đáng của người lao động.
Được biết hiện nay, Tổng LĐLĐ Việt Nam cũng đã lựa chọn 15 tỉnh, thành phố thí điểm thực hiện khởi kiện doanh nghiệp nợ, chậm đóng BHXH.
