Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Ninh chuyển đổi mạnh mẽ để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện

Cơ sở pháp lý và thực tiễn triển khai

Sau khi sáp nhập tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang, cùng với việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Ninh đã được tổ chức và vận hành dựa trên hệ thống pháp luật mới nhất, bao gồm Luật Tổ chức chính quyền địa phương (ngày 16/6/2025), Luật Nhà giáo (ngày 16/6/2025), các nghị định số 142, 143, 150/2025/NĐ-CP của Chính phủ và Thông tư số 15/2025/TT-BGDĐT của Bộ GDĐT.

Căn cứ pháp lý vững chắc này tạo nền tảng cho Sở GDĐT phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành trong tỉnh để rà soát, tham mưu UBND tỉnh thực hiện phân cấp, phân quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp. Việc này nhằm đảm bảo sự vận hành đồng bộ, linh hoạt của toàn hệ thống giáo dục, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Kiện toàn tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu quả là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Sở. Việc tăng cường phân cấp, ủy quyền giúp giảm tải cho các cấp quản lý, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở giáo dục phát huy tính chủ động, sáng tạo trong hoạt động chuyên môn.

Thuận lợi nổi bật của mô hình chính quyền hai cấp là khả năng tập trung, huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực giáo dục. Mô hình này nâng cao năng lực điều phối, quản lý của Sở GDĐT, đồng thời tạo điều kiện phát triển đội ngũ nhà giáo đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, vững vàng về chất lượng, đáp ứng yêu cầu của xã hội học tập và xã hội số.

Tuy nhiên, khó khăn, vướng mắc vẫn còn hiện hữu do một số quy định liên quan chưa thực sự đồng bộ với yêu cầu tổ chức mô hình hai cấp... Việc phân định thẩm quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục theo Nghị định số 142/2025/NĐ-CP cũng còn nhiều điểm chưa rõ ràng, gây khó khăn cho Sở trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước một cách hiệu quả.

Thách thức và giải pháp trong quản lý giáo dục

Việc bỏ cấp quản lý trung gian như huyện và phòng GDĐT là một bước đổi mới quan trọng trong mô hình chính quyền hai cấp, nhằm tinh giản bộ máy, giảm đầu mối trung gian. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra nhiều thách thức lớn cho công tác quản lý giáo dục.

Ảnh hưởng trực tiếp là giảm lực lượng hỗ trợ trong công tác quản lý và sử dụng đội ngũ nhà giáo. Hiện có 99 đầu mối cấp xã, phường điều hành trực tiếp hơn 1.200 trường học trên toàn tỉnh dẫn đến áp lực không nhỏ cho Sở GDĐT trong việc quản lý.

Nhân lực chuyên môn tại cấp xã, phường cũng là một vấn đề đáng lưu ý. Nhiều xã, phường không có cán bộ am hiểu sâu về giáo dục, đặc biệt là trong phòng Văn hóa – Xã hội, khiến công tác quản lý các hoạt động giáo dục và sử dụng viên chức gặp nhiều trở ngại. Thống kê cho thấy, có tới 60/99 đơn vị hành chính cấp xã không có lãnh đạo hoặc cán bộ từng công tác trong ngành giáo dục để đảm nhiệm công tác quản lý nhà nước về giáo dục.

Để khắc phục những khó khăn này, Sở GDĐT đã đề ra giải pháp thành lập các Tổ giáo viên cốt cán cấp tỉnh theo cụm xã, phường thuộc địa bàn huyện cũ. Các tổ này sẽ đóng vai trò là “cánh tay nối dài” của Sở trong việc triển khai nhiệm vụ năm học, hỗ trợ, tư vấn chuyên môn cho các nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong toàn tỉnh. Đây là một bước đi quan trọng nhằm bù đắp khoảng trống do thiếu lực lượng trung gian hỗ trợ chuyên môn sau khi bỏ cấp huyện.

Về công tác phân công, điều động và giám sát cán bộ quản lý giáo dục cấp cơ sở, Sở GDĐT đang phối hợp với các cấp chính quyền để phân cấp rõ ràng theo các nghị định của Chính phủ. Để công tác này thực sự hiệu quả, rất cần "gỡ vướng" các quy định liên quan. Ví dụ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương giao cho chính quyền cấp xã quyền quản lý, tuyển dụng, sử dụng, bổ nhiệm, điều động, miễn nhiệm công chức, viên chức và người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp xã, trong khi Nghị định số 142/2025/NĐ-CP lại giao cho Sở GDĐT thực hiện chức năng quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục.

Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa Sở GDĐT và chính quyền cấp xã, đồng thời cần có phân định rõ thẩm quyền tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý.

Về phân bổ giáo viên hợp lý, tránh tình trạng thừa, thiếu cục bộ giữa các vùng sau sáp nhập, Sở GDĐT đang chờ UBND tỉnh Bắc Ninh ban hành văn bản phân cấp, phân quyền chính thức theo các nghị định và thông tư mới. Khi có văn bản chính thức, Sở sẽ chỉ đạo các phòng, đơn vị liên quan triển khai các nhiệm vụ trọng tâm như:

Hướng dẫn các cơ sở giáo dục trực thuộc cấp xã và các đơn vị trực thuộc Sở xây dựng đề án vị trí việc làm, số lượng người làm việc, cơ cấu chức danh nghề nghiệp phù hợp với thực tế địa phương;

Rà soát, xây dựng kế hoạch phát triển quy mô trường, lớp, dự báo nhu cầu đội ngũ giai đoạn 2025–2030, đồng thời phát triển đội ngũ nhà giáo bảo đảm đủ số lượng, đồng bộ về cơ cấu, chuẩn trình độ, có tâm huyết, trách nhiệm và yêu nghề;

Phối hợp với Sở Nội vụ tham mưu UBND tỉnh báo cáo Chính phủ bổ sung chỉ tiêu biên chế viên chức giáo viên, nhân viên hành chính theo định mức của Bộ GDĐT.

Trong khi chờ bổ sung biên chế, Sở GD&ĐT Bắc Ninh sẽ phối hợp với Sở Nội vụ tham mưu UBND tỉnh trình Tỉnh ủy, HĐND tỉnh ban hành nghị quyết về hợp đồng lao động và hỗ trợ kinh phí chi trả cho giáo viên, nhân viên hành chính tại các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập và nhân viên nấu ăn tại cơ sở giáo dục mầm non công lập, đáp ứng yêu cầu triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Những chính sách này nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của tỉnh Bắc Ninh.

Với sự quyết tâm và phối hợp đồng bộ của các cấp, ngành, ngành giáo dục tỉnh Bắc Ninh kỳ vọng sẽ tiếp tục phát triển bền vững, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong giai đoạn mới, góp phần xây dựng nền giáo dục hiện đại, chất lượng cao, phục vụ sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và đất nước.