Nhà ngoại giao Nguyễn Hồng Thao: Tình yêu và nghĩa vụ với Tổ quốc, biển đảo, biên giới

Nhà ngoại giao kỳ cựu

Đại sứ Nguyễn Hồng Thao là nhà ngoại giao kỳ cựu của Việt Nam với 40 năm hoạt động, đồng thời là chuyên gia trong lĩnh vực Luật Quốc tế, gồm Luật Biển, Luật Môi trường, Luật Tổ chức, công pháp quốc tế.

Ông tốt nghiệp Tiến sỹ Luật tại Trường Paris I, ĐH Sorbonne, Pháp. Với kiến thức rộng lớn về Luật Quốc tế và kỹ năng xuất sắc của một nhà ngoại giao nhiều kinh nghiệm, thành thạo tiếng Anh tiếng Pháp, ông từng đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng khác nhau và được đánh giá là một trong những nhân vật đóng vai trò chủ chốt trong việc nghiên cứu, giảng dạy và phổ biến luật pháp quốc tế tại Việt Nam. Ông từng giữ cương vị Phó Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia, Trưởng đoàn đàm phán các hiệp định biên giới với các nước láng giềng của Việt Nam.

Ông Thao còn giữ vai trò cố vấn pháp lý cho các dự án luật quan trọng như Luật Biển, Luật Môi trường; là thành viên sáng lập Hội Luật quốc tế Việt Nam (VSIL), Hội Luật quốc tế châu Á (AsianSIL). Ông đảm nhiệm cương vị Đại sứ Việt Nam tại Malaysia từ 2011-2014 và tại Kuwait từ 2014-2017. Hiện ông nghiên cứu và giảng dạy Luật quốc tế tại Học viện Ngoại giao. Từ năm 2020, ông cũng là Trọng tài viên Công ước của Liên Hợp quốc (LHQ) về Luật biển 1982 (UNCLOS).

Nói cái tên Nguyễn Hồng Thao, phải nhắc đến việc năm 2016, ông trở thành người Việt Nam đầu tiên trúng cử thành viên Ủy ban Luật pháp quốc tế (ILC). Đây là một bước ngoặt quan trọng, góp phần vào nỗ lực khẳng định vị thế quốc tế của Việt Nam trong định hình luật pháp quốc tế, cũng là bước đà để cộng đồng nghiên cứu, thực hành luật quốc tế ở Việt Nam phát triển lớn mạnh hơn nữa, tăng cường cơ hội tham gia đóng góp tại các diễn đàn pháp lý đa phương.

ILC được thành lập theo Nghị quyết 174 (II) ngày 21/11/1947 của Đại hội đồng LHQ, có nhiệm vụ thúc đẩy quá trình pháp điển hóa và phát triển tiến bộ pháp luật quốc tế, thông qua việc nghiên cứu, thảo luận và đưa ra khuyến nghị. ILC là nơi sản sinh nhiều điều ước quốc tế có ý nghĩa quan trọng, trong đó tiêu biểu là Công ước Vienna 1969 về Điều ước quốc tế. 34 thành viên của ILC do Đại Hội đồng LHQ bầu ra, được công nhận có thẩm quyền về Luật quốc tế, đại diện cho các trường phái luật trên thế giới.

Là người có kiến thức, lại mạnh về thực tiễn ngoại giao, giải quyết các tranh chấp, nhiều năm là Trưởng đoàn và cố vấn đàm phán chuyên viên về biên giới lãnh thổ, đại diện cho các nước đang phát triển, trên cương vị thành viên ILC, ông Thao luôn tích cực tham dự, chủ động đóng góp vào tất cả các hoạt động của ILC trong nhiệm kỳ 2017-2022, được đánh giá cao.

Việc tham gia ILC cho ông cơ hội để đưa các thực tiễn Việt Nam vào các báo cáo của ILC về các vấn đề luật pháp như Bảo vệ môi trường trong xung đột vũ trang, Tội ác chống lại loài người, Áp dụng tạm thời điều ước quốc tế, Kế thừa quốc gia về trách nhiệm pháp lý quốc tế...

“Các báo cáo hàng năm nay của ILC đều là tài liệu được các cơ quan tài phán quốc tế như Tòa án quốc tế, trọng tài quốc tế, các tòa án quốc gia và thực tiễn quốc gia trích dẫn nên rất có giá trị khi thực tiễn Việt Nam và khu vực được phổ biến. Ví dụ tôi đã trao đổi và đấu tranh để đưa vấn đề bộ đội tình nguyện Việt Nam vào Campuchia để cứu giúp nhân dân Campuchia khỏi nạn diệt chủng, góp phần bảo đảm an ninh hòa bình khu vực và thế giới. Tôi đã tranh luận để trong báo cáo đưa vào kết luận 002/02 của Tòa án hình sự Campuchia về tội ác diệt chủng của các lãnh đạo Campuchia Dân chủ chống lại người Campuchia, người Chăm, người Việt và Đạo Phật. Khi đưa được vào tài liệu dự thảo Công ước chống tội ác diệt chủng có thể được thông qua trong tương lai, ý nghĩa của nó rất lớn vì đó là tài liệu tổng kết thực tiễn và lý luận của cả thế giới, đóng góp vào khẳng định các cống hiến của các nước, trong đó có Việt Nam, đối với hòa bình và an ninh quốc tế”, ông Thao cho biết.

Với vai trò đoàn kết, hòa đồng và đóng góp tích cực cho công việc của ILC nên năm 2018, kỷ niệm 70 năm thành lập Ủy ban, ông Thao đã được các đồng nghiệp bầu vào vị trí Phó Chủ tịch thứ hai của Ủy ban, một vị trí không phải ai ở nhiệm kỳ đầu tiên cũng có được. Đó là niềm tự hào góp phần đưa Việt Nam sánh vai với các cường quốc năm châu như Bác Hồ căn dặn.

Say mê, sáng tạo, tự tin

Chia sẻ về lý do quyết định chọn và gắn bó với lĩnh vực pháp lý, ông Thao cho hay, như bao thanh niên khác thời chống Mỹ, ông sinh ra trong thời chiến nên ước mong duy nhất là đi bộ đội góp phần vào cuộc kháng chiến giành độc lập.

“Trong quá trình tham gia quân đội, tôi trưởng thành từ Lữ đoàn 125 vận tải quân sự Trường Sa với truyền thống Đoàn tàu không số. Tình yêu biển cả và nghĩa vụ công dân bảo vệ Tổ quốc giúp tôi hiểu rằng đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo và các quyền tài phán trên biển của đất nước rất cần đến lĩnh vực pháp lý nhất là khi chúng ta tuân thủ Hiến chương LHQ không sử dụng vũ lực để giải quyết các tranh chấp quốc tế”, ông Thao nói.

Chính vì vậy, khi có cơ hội học tập ở Pháp, ông đã quyết định gắn bó với luật quốc tế. Ông đã bảo vệ luận án tiến sỹ về luật biển tại ĐH Paris I Pantheon – Sorbone và tự hào là người có tác phẩm duy nhất đến nay về các vấn đề của Luật Biển Việt Nam được giải thưởng quốc tế. “Tôi có cơ hội cùng đồng nghiệp vận dụng Luật Quốc tế để giải quyết các tranh chấp của Việt Nam, không chỉ trên biển mà còn trên đất liền, trên vùng trời, trong hoạt động thương mại, môi trường, y tế, quyền con người… Có lẽ chính cuộc sống chọn nghề cho tôi và tôi có quyết tâm gắn bó, đồng cam cộng khổ với nghề để vươn tới các mục tiêu”, ông nhấn mạnh.

Ông chia sẻ phương châm làm việc rất đơn giản: “Say mê, sáng tạo và tự tin trong công việc của bạn rồi cuộc đời sẽ trả công bạn bằng cơ hội và may mắn”. Với phương châm như vậy, khi được giao bất cứ nhiệm vụ gì, ông đều cố gắng hoàn thành. “Tôi tự đặt cho mình các đích tiến lên để đi đến mục tiêu cao nhất. Không kiêu ngạo, không nản chí, chỉ có các tiêu chí và vẻ đẹp lấp lánh của luật pháp, của công lý vẫy gọi. Trong lĩnh vực pháp luật, chỉ có sự phấn đấu, sáng tạo, hợp tác tốt với các đồng nghiệp, với bạn bè quốc tế, trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và vì một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ mới có thể đưa chúng ta đến những thành công không ngờ đến nhất”, ông Thao nói.

Với quyết tâm cống hiến nhiều hơn nữa cho công cuộc pháp điển hóa và phát triển tiến bộ luật pháp quốc tế, ông Thao đã được tiếp tục tín nhiệm giới thiệu vào Ủy ban Luật pháp quốc tế nhiệm kỳ 2023-2027, là một trong 10 ứng cử viên hiện nay thuộc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Ông Thao hiện là một trong 10 ứng cử viên thuộc khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Bầu cử ILC dự kiến diễn ra tháng 11/2021 tại New York, Mỹ.