‘Đúng vai, thuộc bài’ của cán bộ, yêu cầu cấp thiết bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Trong bài viết “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, yêu cầu cấp bách của giai đoạn cách mạng mới” của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền, đảm bảo Đảng là người cầm lái vĩ đại, đưa dân tộc ta bước vào kỷ nguyên vươn mình cần phải: “Tập trung tinh gọn bộ máy, tổ chức các cơ quan của Đảng, thực sự là hạt nhân trí tuệ, là “bộ tổng tham mưu”, đội tiên phong lãnh đạo cơ quan nhà nước” (1). Trong đó, chú trọng “Đổi mới mạnh mẽ tác phong, lề lối làm việc theo hướng khoa học, chuyên nghiệp, với phương châm “đúng vai, thuộc bài” (2), của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong các tổ chức, cơ quan của Đảng. Để thực hiện thắng lợi mục tiêu mà Đại hội lần thứ XIII của Đảng đặt ra trong chặng đường phát triển đất nước đến giữa thế kỷ XXI, đó là: đến năm 2030, nước ta “là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao” (3) và đến năm 2045 “trở thành nước phát triển, có thu nhập cao” (4). Đó chính là mục tiêu mục tiêu trọng đại và là mệnh lệnh thiêng liêng trong trái tim của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân trước kỷ nguyên vươn mình, kỷ nguyên phồn vinh của dân tộc.

Trước yêu cầu đó, thời gian vừa qua từ Trung ương tới địa phương đã quyết liệt trong việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy nhà nước, cùng với đó là sàng lọc đội ngũ cán bộ thường xuyên có tác phong làm việc: né tránh, đùn đẩy, chây ì trong công việc, lười nghĩ, không dám nói; không dám làm, không dám chịu trách nhiệm, không dám đương đầu với khó khăn thử thách, chỉ lo vun vén cá nhân mà quên đi lợi ích chung của tập thể; có tâm lý đã vào nhà nước là an toàn, là công chức biên chế suốt đời... Để tinh gọn, xắp xếp lại bộ máy nhà nước với đội ngũ cán bộ luôn làm “đúng vai, thuộc bài”, có bản lĩnh, trí tuệ, đủ đức, đủ tài để hết lòng phục vụ Đảng, đất nước và Nhân dân. 

Yêu cầu “đúng vai, thuộc bài” đã không ít lần được Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đề cập bằng cách gián tiếp hoặc trực tiếp như:

Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, viết năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh: “Phải dùng người đúng chỗ, đúng việc” (5). Theo Bác, khi dùng cán bộ phải biết định hướng, phân công cán bộ làm công việc phù hợp với sở trường, điểm mạnh, để từ đó người cán bộ sẽ làm tốt chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn ở lĩnh vực được phân công. Việc làm đó, vừa thuận lợi cho cá nhân, vừa hiệu quả cho tổ chức.

Tại Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương triển khai nhiệm vụ năm 2020, ngày 30/12/2019, cố Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “đúng vai” tức là đúng chức năng, nhiệm vụ, đúng việc làm, đúng vị trí, đừng làm việc của người khác, việc của mình thì bỏ; “thuộc bài” là nắm vững chức năng nhiệm vụ, luật pháp, cơ chế, chính sách, hiểu biết, bất cứ cương vị nào cứ làm đúng vai, thuộc bài thì ít xảy ra va vấp…

Từ những luận giải trên, có thể hiểu: “Đúng vai” là phải làm đúng chức trách, nhiệm vụ, đúng quyền hạn được giao, không được làm thay việc của người khác, không “lấn sân” sang lĩnh vực của người khác mà quên đi chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của mình được phân công.

“Thuộc bài” là phải nắm vững đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật, hiểu rõ từng nội dung công việc, nắm chắc quy trình, cách làm sao cho cụ thể, chi tiết và phải chịu trách nhiệm trước những công việc, vai trò mà tổ chức, cá nhân đang đảm nhận. 

Nhìn một cách bao quát, “đúng vai, thuộc bài” là phải giữ vững các nguyên tắc và thực hiện một cách đúng đắn, “linh hoạt, sáng tạo”. Đồng thời, không được “vận dụng” tùy tiện, vô nguyên tắc, cần phải tuân thủ đúng nguyên tắc tập trung, dân chủ; tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách sao cho đồng bộ và đúng quy định.

Tuy nhiên, từ thực tế những năm qua cho thấy, đã có không ít cán bộ vì chưa thực hiện đúng phương châm “đúng vai, thuộc bài” cho nên đã có những hành vi như: sợ trách nhiệm; né tránh trách nhiệm; đùn đẩy trách nhiệm; cả nể; không dám nói ra chính kiến của bản thân cũng như không dám đấu tranh với cái sai; làm việc qua loa, đại khái; suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống; thực hiện không đúng chức trách, nhiệm vụ dẫn đến mắc khuyết điểm, làm sai, làm trái, vi phạm những điều đảng viên không được làm, vi phạm các quy định pháp luật. Đó chính là những biểu hiện của việc làm chưa tròn vai, chưa thuộc bài.

Nguyên nhân của những hạn chế trên chủ yếu gồm:

Thứ nhất: Do hạn chế về trình độ, năng lực chuyên môn; không nắm được chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn được giao nên thực hiện nhiệm vụ không đến nơi, đến chốn, thậm chí việc của mình không làm nhưng lại làm thay việc người khác.

Thứ hai: Nhận thức được thế nào là “đúng vai, thuộc bài” nhưng cố tình làm sai lệch vì lợi ích nhóm hoặc lợi ích cá nhân.

Thứ ba: Chưa có động lực cơ chế, chính sách tương xứng để cán bộ phấn đấu làm tròn vai của mình; công tác đánh giá cán bộ chưa thực sự khách quan, chính xác; chưa lượng hóa được hết hiệu quả thực hiện nhiệm vụ.

Để mỗi cán bộ thực hiện hiệu quả chức trách, nhiệm vụ được giao theo đúng phương châm “đúng vai, thuộc bài” để tự tin bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Tác giả thiết nghĩ cần thực hiện một số giải pháp sau:

Một là, thống nhất về tư tưởng và hành động trong mỗi cán bộ về phương châm “đúng vai, thuộc bài” trước kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Hiện nay, trước tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, tình hình thế giới biến động không ngừng, ảnh hưởng mạnh mẽ đến an ninh và sự phát triển của tất cả các quốc gia. Việt Nam nằm trong quỹ đạo của thế giới cùng với cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị của dân tộc. Đòi hỏi mỗi cán bộ cần phải có “tư duy mới”, “hành động mới”, tức là phải đổi mới trong nhận thức và quyết liệt trong hành động để có thể bứt phá, thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối của Đảng về “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” và thực hiện hóa khát vọng đất nước hùng cường, bằng việc luôn thực hiện “đúng vai, thuộc bài”; dám đổi mới, đột phá, làm hết việc chứ không làm hết giờ để hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn được giao; không bao biện làm thay, né tránh trách nhiệm, sợ trách nhiệm, khắc phục tình trạng sáng cắp cặp đi, chiều cắp cặp về.

Hai là, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng chất lượng cán bộ đi đôi với công tác đánh giá cán bộ, sàng lọc, lựa chọn được những người có đủ phẩm chất năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Cán bộ và công tác cán bộ là khâu “trọng yếu”, quyết định đến thành bại của cách mạng. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, luôn “đúng vai, thuộc bài”, để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” đang là vấn đề cấp bách hơn bao giờ hết.

Để tạo tính đột phá và hiệu quả, yêu cầu Đảng, Nhà nước cần phải sớm hoàn chỉnh hệ thống giáo dục, đào tạo trên toàn quốc; thường xuyên thanh tra, rà soát những cơ sở đào tạo sai phạm để có biện pháp xử lý kịp thời nhưng phải có tính răn đe. Quyết liệt trong tinh gọn bộ máy nhà nước, lựa chọn những cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín; chú trọng đổi mới mạnh mẽ công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trẻ; xây dựng kế hoạch đề bạt, bổ nhiệm, luân chuyển, điều động và thường xuyên đánh giá cán bộ theo hướng thực chất đúng người, đúng việc. Có cơ chế khuyến khích, bảo vệ cán bộ có năng lực tư duy đổi mới, đột phá, đồng thời bảo vệ những trường hợp đó nếu không may gặp phải nguy cơ rủi ro, sai sót từ sớm, để cán bộ có động lực và không nhụt chí. Cùng với đó, kịp thời phát hiện, rà soát, sàng lọc, đưa ra khỏi vị trí công tác đối với những cán bộ không đủ phẩm chất, năng lực, uy tín theo tiêu chí tuyển dụng. 

Ba là, thường xuyên tổng kết thực tiễn, rà soát hệ thống các văn bản của Đảng, và Nhà nước để phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền sao cho cán bộ không bị “đá nhầm sân”, ngừa khả năng sai phạm ngay từ đầu.

Đây là một nội dung có vai trò hết sức quan trọng không chỉ góp phần siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong công tác cán bộ. Do đó, Sau mỗi giai đoạn, nhiệm kỳ cần phải tiến hành đánh giá, tổng kết thực tiễn công tác cán bộ nhằm phát hiện những điển hình tiên tiến cũng như rà soát chất lượng thực hiện “đúng vai, thuộc bài” của mỗi cán bộ đến đâu để từ đó làm cơ sở để Đảng, Nhà nước đưa ra những chủ trương, chính sách phù hợp, bảo đảm mọi quyền lực phải được kiểm soát chặt chẽ bằng cơ chế, phải được ràng buộc bằng trách nhiệm, quyền lực đến đâu trách nhiệm đến đó, không để cán bộ làm việc “sai vai, trái bài”, nhất là khi đất nước đang bước vào kỷ nguyên vươn mình.

Có thể thấy, thực hiện nghiêm túc phương châm “đúng vai, thuộc bài” một cách khoa học, chuyên nghiệp là một yêu cầu cấp bách trong “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”. Mỗi cán bộ làm tốt chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của mình là góp phần thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu trong kỷ nguyên mới, đưa dân tộc ngày càng hùng cường, hiên ngang sánh vai cùng bạn bè năm châu trong thời kỳ hội nhập./.

 *****

(1), (2). Bài viết “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo, cầm quyền của đảng, yêu cầu cấp bách của giai đoạn cách mạng mới” của Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm

 (3), (4). Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Tập 1, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2021, tr112. 

(5). Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr.318.