Chấn động về dòng tiền nghìn tỷ đô và nguy cơ rửa tiền qua các ông lớn ngân hàng

Một số ngân hàng lớn nhất thế giới, bao gồm Ngân hàng HSBC, JPMorgan Chase và Standard Chartered đã chuyển hàng nghìn tỷ đô la được xác định là có khả năng liên quan đến rửa tiền hoặc các tội phạm khác, theo thông tin bị tiết lộ trên các phương tiện truyền thông quốc tế hôm 20/9.

Các tiết lộ một lần nữa đặt ra câu hỏi về hiệu quả các nỗ lực của chính phủ nhằm ngăn chặn dòng tiền bất hợp pháp trên toàn cầu và tính hiệu quả của hệ thống tuân thủ chống rửa tiền nội bộ mà các ngân hàng toàn cầu đã chi hàng chục tỷ đô la để hoàn thiện.

Báo cáo dựa trên hơn 2.100 tài liệu được gọi là báo cáo hoạt động đáng ngờ (SAR) do các ngân hàng và tổ chức tài chính gửi từ năm 1999 đến năm 2017 cho Mạng lưới thực thi tội phạm tài chính của Bộ Tài chính Hoa Kỳ (FinCEN) đã được Buzzfeed News thu thập và chia sẻ với Hiệp hội các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ).

Trong số các SAR do BuzzFeed thu được, các ngân hàng đã “gắn cờ” đối với các khoản tiền hơn 2 nghìn tỷ đô la Mỹ trong các giao dịch cho rằng tiềm ẩn nguy cơ hoạt động tội phạm, bao gồm rửa tiền và vi phạm lệnh trừng phạt. Trong một số trường hợp, các ngân hàng vẫn tiếp tục hoạt động kinh doanh với các cá nhân sau khi nhận được cảnh báo từ các quan chức Mỹ, ICIJ đưa tin.

Một số ngân hàng được trích dẫn trong tài liệu, bao gồm HSBC và Standard Chartered, trước đây đã nộp hàng tỷ đô la tiền phạt và được đồng ý hoãn các thỏa thuận truy tố trong thập kỷ qua vì những thất bại trong chương trình chống rửa tiền của họ. HSBC và Standard Chartered đều từ chối bình luận về các khách hàng cá nhân, nhưng cho biết họ đã chi một số tiền đáng kể trong những năm gần đây để cải thiện các chương trình tuân thủ của mình.

FinCEN cho biết vào đầu tháng này rằng việc tiết lộ trái phép các SAR là một "hành vi phạm tội có thể ảnh hưởng đến an ninh quốc gia của Hoa Kỳ, làm tổn hại đến các cuộc điều tra của cơ quan pháp luật và đe dọa sự an toàn và bảo mật của các tổ chức và cá nhân nộp các báo cáo đó" - FinCEN cho biết trong thông báo ngày 1/9 rằng cơ quan này đã chuyển vấn đề lên Bộ Tư pháp Hoa Kỳ và tổng thanh tra của Bộ Ngân khố.

Tuần trước, FinCEN đã thông báo rằng đang xem xét những thay đổi  để tăng cường hiệu quả của chương trình chống rửa tiền.

Deutsche Bank có số lượng giao dịch lớn nhất bị gắn cờ trong các báo cáo hoạt động đáng ngờ được ICIJ xem xét, với tổng giá trị giao dịch hơn 1,3 nghìn tỷ USD. Ảnh: EPA-EFE

Các tổ chức tài chính truy cập vào hệ thống tài chính của Mỹ phải nộp báo cáo về các giao dịch tiền mặt của khách hàng vượt quá 10.000 đô la Mỹ và báo cáo hoạt động đáng ngờ có thể liên quan đến hoạt động tội phạm, chẳng hạn như rửa tiền hoặc trốn thuế.

Việc nộp báo cáo không có nghĩa là có hành vi vi phạm, và chỉ một số ít các báo cáo được nộp hàng năm dẫn đến việc có hành vi vi phạm được cơ quan thực thi pháp luật xử lý. Trên thực tế, khoảng 2 triệu SAR được nộp mỗi năm.

Trong số 640.000 SAR do 19 tổ chức nộp vào năm 2017, chỉ khoảng 4% dẫn đến các cuộc điều tra theo dõi của cơ quan thực thi pháp luật.

Deutsche Bank có số lượng giao dịch lớn nhất được gắn cờ trong SAR được ICIJ xem xét, với tổng số giao dịch hơn 1,3 nghìn tỷ đô la Mỹ. JPMorgan lớn thứ hai với 514 tỷ USD giao dịch được xác định là đáng ngờ.

Các tổ chức tài chính khác mà BuzzFeed thu thập được tài liệu này bao gồm Bank of New York Mellon, China Investment Corporation, Citigroup và Societe Generale .

Những nỗ lực tích cực của Hoa Kỳ và các chính phủ khác nhằm truy quét rửa tiền, tài trợ khủng bố và trốn thuế trong những năm gần đây đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể trong các giao dịch bị coi là đáng ngờ.

“Thực tế là sẽ luôn có những nỗ lực rửa tiền và trốn tránh các lệnh trừng phạt. Trách nhiệm của các ngân hàng là xây dựng các chương trình sàng lọc và giám sát hiệu quả để bảo vệ hệ thống tài chính toàn cầu”, tờ South China Morning Post dẫn lời phát ngôn viên của Standard Chartered cho biết, “Chúng tôi cực kỳ coi trọng trách nhiệm chống tội phạm tài chính và đã đầu tư đáng kể vào các chương trình tuân thủ của mình”.