Bộ KH&CN thực hiện Nghị quyết 57: “Không chỉ giao việc, mà giao cả quyền, nguồn lực”

Hoàn thiện thể chế và những đột phá chưa từng có

Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương, việc hoàn thiện thể chế được xem là ưu tiên hàng đầu trong quá trình thực hiện Nghị quyết 57. Ông chia sẻ tại buổi họp báo thường kỳ ngày 31/10: “Trước đây, nhiều công việc không thể triển khai vì vướng thể chế. Nay, Bộ KH&CN xác định đây là nhiệm vụ số một, quyết tâm làm nhanh, làm chắc và làm đến cùng”.

Trong gần một năm qua, Bộ KH&CN đã chủ trì xây dựng 10 dự án luật và khoảng 30 nghị định, chưa kể hệ thống thông tư hướng dẫn. Điểm khác biệt quan trọng là cách thức làm luật mới: các văn bản được ban hành theo tinh thần “triển khai ngay”, không cần chờ thông tư hướng dẫn. Điều này giúp pháp luật đi vào cuộc sống nhanh hơn, đồng thời giảm đáng kể độ trễ thể chế - một trong những điểm nghẽn lâu nay của hệ thống quản lý KH&CN.

Tinh thần đổi mới này bám sát chỉ đạo trong Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024, trong đó yêu cầu “tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách, tạo môi trường thuận lợi để KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực then chốt phát triển đất nước”.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cho biết, khác với giai đoạn trước, việc triển khai Nghị quyết 57 lần này được giao nhiệm vụ kèm theo nguồn lực rõ ràng. Cụ thể, năm 2025, Chính phủ đã bổ sung 25.000 tỷ đồng cho chương trình triển khai Nghị quyết; trong đó, các bộ, ngành và địa phương đã đăng ký hơn 16.000 tỷ đồng cho các dự án cụ thể.

Đặc biệt, cơ chế “mở” cũng được áp dụng: các địa phương, bộ ngành nếu gặp khó khăn trong thực hiện có thể đề xuất hỗ trợ từ trung ương. Bên cạnh đó, các tập đoàn công nghệ lớn của Việt Nam như Viettel, VNPT, FPT cũng đang đồng hành, cung cấp nền tảng kỹ thuật và giải pháp công nghệ, bảo đảm tiến độ triển khai đồng bộ từ trung ương tới cơ sở.

Theo Thứ trưởng, “không khí triển khai hiện nay là vô cùng quyết liệt”, thể hiện qua các cuộc họp, giao ban hàng tuần của Ban Chỉ đạo Trung ương để xử lý hàng trăm đầu việc, tháo gỡ vướng mắc kịp thời. “Chúng ta không chỉ giao việc, mà giao cả quyền và nguồn lực - đó là điều chưa từng có trước đây”, ông nói.   `        

Tại buổi họp báo, đại diện Bộ KH&CN cho biết, việc triển khai Nghị quyết 57 đang đi đôi với hoàn thiện hành lang pháp lý, phân cấp, phân quyền rõ ràng hơn giữa trung ương và địa phương. Thứ nhất, đối với các tổ chức KH&CN nước ngoài hoạt động tại Việt Nam, theo quy định mới, Chủ tịch UBND cấp tỉnh là người có thẩm quyền cấp phép. Cách tiếp cận này vừa bảo đảm quản lý thống nhất, vừa tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hợp tác quốc tế trong nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.

Thứ hai, trong đánh giá và thẩm định công nghệ, Bộ KH&CN đã ban hành các quy định mới, cụ thể hóa trách nhiệm từng cơ quan, đơn vị. Việc ủy quyền và rút ngắn quy trình giúp địa phương chủ động hơn, đồng thời khuyến khích sáng kiến, sáng tạo trong các tổ chức KH&CN.

Đây là bước tiến lớn, bởi trước đây, nhiều dự án KH&CN địa phương bị “ách tắc” do phải chờ thẩm định từ Trung ương.

Giao doanh nghiệp công nghệ giải quyết “bài toán lớn” của đất nước

Một trụ cột quan trọng khác trong thực hiện Nghị quyết 57 là phát triển doanh nghiệp công nghệ chiến lược của Việt Nam. Bộ KH&CN đang thúc đẩy các doanh nghiệp tập trung vào các lĩnh vực như an ninh mạng, an toàn thông tin, công nghệ lõi, chuyển giao và thương mại hóa công nghệ, hình thành đội ngũ doanh nghiệp có năng lực tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương khẳng định, chủ trương của Bộ là “giao cho doanh nghiệp trong nước giải quyết những bài toán lớn của Nhà nước”. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực tự chủ công nghệ, mà còn tạo đầu ra cho sản phẩm, dịch vụ “Make in Vietnam”.

Chính sách đột phá thu hút nhân tài, nhà khoa học

Bên cạnh tổ chức và quản lý, Bộ KH&CN cũng đang triển khai hàng loạt chính sách tài chính và nhân lực mang tính đột phá.

Nghị định số 263/2025 mở rộng quyền tự chủ cho các tổ chức KH&CN trong tuyển dụng, trả lương, ký hợp đồng với chuyên gia trong và ngoài nước. Theo đó, nhà khoa học được hưởng mức lương thỏa thuận, được bố trí vị trí lãnh đạo theo năng lực, không bắt buộc đáp ứng toàn bộ tiêu chuẩn hành chính như trước.

Các chế độ về thưởng, đào tạo, bảo hiểm, an sinh xã hội cũng được quy định cụ thể, tạo môi trường làm việc hấp dẫn, khuyến khích trí thức trẻ, Việt kiều và chuyên gia quốc tế gắn bó lâu dài với Việt Nam.

Bên cạnh đó, Nghị định 264/2025 về đầu tư mạo hiểm là một dấu ấn lớn. Cơ chế mới này cho phép huy động vốn tư nhân vào các dự án nghiên cứu - phát triển có rủi ro cao nhưng tiềm năng lớn, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách Nhà nước.

Theo quy định, Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia có quy mô tối thiểu 2.000 tỷ đồng trong 5 năm đầu, Nhà nước góp tối đa 30% vốn điều lệ, còn lại do khu vực tư nhân đảm nhận - thể hiện tư duy “vốn mồi - thị trường hóa”. Ở cấp địa phương, ngân sách tỉnh có thể góp tối đa 49% vốn điều lệ, bảo đảm tính linh hoạt trong phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.

Đặc biệt, Nghị định này lần đầu tiên luật hóa nguyên tắc “chấp nhận rủi ro có kiểm soát”, mở đường cho quỹ đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cao, chuyển đổi số, kinh tế xanh - những lĩnh vực mang tính dẫn dắt của nền kinh tế tương lai.

Một điểm sáng khác trong quá trình triển khai Nghị quyết 57 là việc ban hành Nghị định 262/2025/NĐ-CP, đánh dấu bước chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy kiến tạo trong KH&CN. Theo đó, các tổ chức KH&CN được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, giúp hợp pháp hóa hoạt động thương mại hóa kết quả nghiên cứu, tăng tính tự chủ và khả năng tái đầu tư. Nghị định cũng quy định rõ yêu cầu về cơ sở vật chất, tài sản trí tuệ, đạo đức nghiên cứu, đồng thời bổ sung cơ chế chuyển đổi số, đánh giá định kỳ để nâng cao trách nhiệm giải trình và hiệu quả hoạt động.

Đây là bước đi quan trọng nhằm khắc phục tình trạng “nghiên cứu xong để trong ngăn kéo”, đồng thời thúc đẩy kết nối viện - trường - doanh nghiệp theo chuỗi đổi mới sáng tạo.

Cơ chế sandbox - tạo môi trường thử nghiệm cho công nghệ mới

Trong thời gian tới, Bộ KH&CN sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan để hoàn thiện cơ chế sandbox (thử nghiệm có kiểm soát) trong lĩnh vực công nghiệp và công nghệ số. Cơ chế này cho phép các doanh nghiệp thử nghiệm công nghệ mới trong phạm vi được giám sát, qua đó đánh giá, hoàn thiện sản phẩm trước khi triển khai trên diện rộng. Khi hành lang pháp lý này được ban hành, Việt Nam sẽ có môi trường đổi mới sáng tạo an toàn, linh hoạt và thực tiễn, giúp các ý tưởng, mô hình công nghệ nhanh chóng được thương mại hóa.

Theo kế hoạch, trong tháng 11/2025, Bộ KH&CN sẽ tiếp tục đẩy nhanh tiến độ xây dựng các nghị định và thông tư hướng dẫn thi hành các luật mới được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 9. Cụ thể, Bộ đang hoàn thiện dự thảo các nghị định về: Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, Quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa, Phát triển công nghiệp công nghệ số và khu công nghệ số tập trung, Quản lý chất lượng sản phẩm, dịch vụ Halal, Cùng các quy định sửa đổi điều kiện hoạt động của tổ chức kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo.

Song song, Bộ KH&CN sẽ triển khai nhiều đề án trọng điểm quốc gia, gồm: Đề án đẩy mạnh công tác sở hữu trí tuệ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, Đề án thống kê, đánh giá tỷ trọng đóng góp của công nghệ sinh học, Chiến lược phát triển và ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình đến năm 2035, tầm nhìn 2050, Đề án đào tạo và phát triển nguồn nhân lực năng lượng nguyên tử.

Nhìn tổng thể, các chính sách mới đang tạo ra bước đột phá trong quản lý, thu hút nhân tài và phát triển doanh nghiệp công nghệ Việt Nam. Nghị quyết 57 không chỉ là định hướng, mà đã trở thành hành động cụ thể, có nguồn lực và cơ chế triển khai đồng bộ.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương khẳng định: “Mục tiêu cuối cùng của Nghị quyết 57 là hình thành nền kinh tế dựa trên tri thức, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, trong đó doanh nghiệp, nhà khoa học và người dân đều là chủ thể trung tâm. Bộ KH&CN sẽ tiếp tục quyết liệt, bám sát thực tiễn, tháo gỡ từng nút thắt để đưa Nghị quyết vào cuộc sống”.

Với tinh thần quyết liệt, hành động và đổi mới, việc triển khai Nghị quyết 57 đang mở ra một giai đoạn phát triển mới - nơi khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự trở thành động lực dẫn dắt tăng trưởng, kiến tạo tương lai số của Việt Nam.