Những việc cần làm ngay

Chi phí dịch vụ logistics ở Việt Nam còn cao so với nhiều nước trên thế giới; đặc biệt, chi phí vận tải Việt Nam chiếm tới 59% trong tổng chi phí dịch vụ logistics. Để giảm chi phí trong lĩnh vực này, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu triển khai một loạt giải pháp, với những nhiệm cho ngành Giao thông Vận tải (GTVT).

Trước tiên, trên lĩnh vực đường bộ, người đứng đầu Chính phủ yêu cầu tiếp tục sử dụng hiệu quả các nguồn vốn, từng bước xã hội hóa để đầu tư hình thành mạng đường bộ cao tốc quốc gia, đường chuyên dùng bảo đảm kết nối hiệu quả các khu công nghiệp, trung tâm kinh tế trọng điểm, cửa khẩu chính, đầu mối giao thông quan trọng với các cảng biển, cảng thủy nội địa, ga đường sắt. Tập trung đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam; xây dựng kế hoạch, lộ trình để đẩy nhanh việc áp dụng thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức tự động không dừng, qua đó tạo sự công khai, minh bạch trong thu phí…

Với ngành Hỏa xa, cần triển khai dự án nâng cấp, hiện đại hóa đường sắt Bắc - Nam; nâng cao năng lực, chất lượng vận tải đường sắt và cải tạo nâng cấp, đồng bộ các tuyến đường sắt Hà Nội - Hải Phòng, Hà Nội - Thái Nguyên, Hà Nội - Lạng Sơn, Hà Nội - Hạ Long; nghiên cứu phương án, lộ trình xây dựng tuyến đường sắt nối với cảng cửa ngõ quốc tế Hải Phòng; nghiên cứu, phát triển, hình thành kết nối đường sắt với các khu công nghiệp, cảng biển, cảng cạn.

Xây dựng các ga đầu mối hàng hóa, nâng cấp trang thiết bị xếp dỡ hiện đại cho các ga đầu mối vận chuyển hàng hóa như Yên Viên, Đông Anh, Sóng Thần… theo khả năng cân đối vốn, đồng thời mời gọi các nhà đầu tư cùng hợp tác đầu tư nâng cấp kho, bãi hàng đủ tiêu chuẩn để cung cấp dịch vụ dùng chung cho tất cả các doanh nghiệp vận tải hàng hóa và khách hàng.

Cần đầu tư hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đường thủy nội địa, tiến tới giải quyết dứt điểm các điểm nghẽn trên các hành lang vận tải thủy chính (Quảng Ninh - Hải Phòng - Hà Nội, Hải Phòng - Ninh Bình, TP  Hồ Chí Minh - Cà Mau, vận tải thủy kết nối Campuchia); kết nối với cảng biển và các khu vực bên ngoài.

Ưu tiên phát triển vận tải sông pha biển, ven biển để tận dụng tối đa các cửa sông ra biển nhằm giảm tải cho đường bộ trên trục Bắc - Nam, góp phần giảm chi phí, nâng cao sản lượng vận tải; nghiên cứu, xây dựng cơ chế khuyến khích tư nhân đầu tư vào xây dựng, vận hành, khai thác và bảo trì kết cấu hạ tầng đường thuỷ nội địa, đầu tư đóng mới, hoán cải phương tiện thuỷ nội địa chuyên dụng.

Với lĩnh vực hàng hải, phát triển dịch vụ vận tải biển đồng bộ với hệ thống cảng biển, tập trung khai thác hiệu quả các tuyến vận tải biển nội địa nhằm giảm tải cho đường bộ. Phát huy tối đa lợi thế về vị trí của các cảng biển, đặc biệt là cảng cửa ngõ quốc tế để thu hút các tàu trọng tải lớn vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu đi các tuyến vận tải biển xa…

Đối với hàng không, cần sớm hoàn thành, trình Chính phủ và Quốc hội phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành; chuẩn bị dự án mở rộng Cảng hàng không quốc tế Nội Bài; xây dựng, phát triển các trung tâm logistics hàng không gắn liền với các cảng hàng không quốc tế Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng.

Thứ hạng sẽ tăng lên?

Theo ông Lê Duy Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), ngành dịch vụ này của Việt Nam đang phát triển mạnh với tốc độ từ 15-16%/năm. Theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới, năm 2014 dịch vụ này của Việt Nam đứng thứ 53 và năm 2016 xếp hạng 64/160 nước; đứng thứ 4 trong các nước ASEAN, sau Singapore, Malaysia và Thái Lan.

Trong hoạt động logistics ở Việt Nam, chi phí vận tải chiếm cao nhất với 59% tổng chi phí logistics. Đối với từng mặt hàng khác nhau chi phí vận tải chiếm tỷ lệ khác nhau. Theo tính toán của Bộ GTVT, hàng thủy sản xuất khẩu, chi phí vận tải chiếm 51%, lưu kho chiếm 20%, xếp dỡ 23%, đóng gói 5%, cảng phí 1%; hàng may mặc xuất khẩu chi phí vận tải 61%, lưu kho 9%, xếp dỡ 19%, đóng gói 9% và cảng phí 2%...

Số liệu PLVN có được, giai đoạn 2012 - 2017, thị phần vận tải đường bộ chiếm tới 73%, trong khi vận tải đường sắt chỉ chiếm 0,39%, đường biển 22,12%, đường thủy nội địa 17,3% và hàng không 0,02%. Điều đáng nói, chi phí vận tải đường bộ đắt đỏ hơn so với nhiều loại hình vận tải khác.

Theo lý giải của Bộ GTVT, nguyên nhân chính khiến chi phí vận tải của Việt Nam cao, dịch vụ logistics chưa phát triển bền vững là do hệ thống giao thông còn thiếu đồng bộ, nhất là giữa cảng biển với hệ thống đường bộ, đường sắt và hệ thống dịch vụ hỗ trợ sau cảng biển.

Ngoài ra, việc thiếu những cảng cạn, trung tâm logistics có quy mô và vị trí thuận tiện tại mỗi khu vực kinh tế trọng điểm để làm đầu mối trung chuyển, phân phối hàng hóa cũng là một nguyên nhân khiến chi phí vận tải cũng như chi phí logistics nước ta hiện nay còn cao.