Xuất khẩu tìm đường về đích

Nhiều vấn đề lớn được đặt ra, nhiều giải pháp được đề xuất. Giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý đang cùng hiệp sức để xuất khẩu Việt Nam tìm đường về đích.

Lượng tăng, giá giảm

Theo Bộ Công Thương, từ đầu năm tới nay, xác định rõ những tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới,  Chính phủ, các Bộ, ngành có nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn về vốn, thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu. Nhờ vậy, việc xuất khẩu các mặt hàng nông sản, khoáng sản đã huy động  đa về sản lượng, thậm chí tăng cao so với năm 2008 nhưng do giá xuất khẩu bình quân giảm ảnh hưởng mạnh tới kim ngạch chung. Tính đến hết tháng 9, kim ngạch xuất khẩu của cả nước mới đạt 41,7 tỷ USD, giảm 14,3% so với cùng kỳ năm 2008. Trong đó, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 16,7 tỷ USD, giảm 6,3%. Khu vực có vốn đầu tư trong nước đạt 25 tỷ USD, giảm 19%. Một số nhóm hàng chủ yếu như nông sản, thủy sản chỉ đạt hơn 9 tỷ USD, giảm hơn 11% trong khi lượng tăng mạnh như hạt điều tăng 6%, cà phê tăng 14%, chè tăng 21,7%, hạt tiêu tăng 52,1%, gạo tăng 34%, sắn và các sản phẩm từ sắn tăng 194%, cao su tăng 7%... Nhóm nhiên liệu, khoáng sản đạt 6,4 tỷ USD nhưng giảm 41%. Các thị trường xuất khẩu chủ lực như EU, châu Mỹ, châu Á, châu Đại Dương đều giảm mạnh. Tình hình này phản ánh thực tế là nhu cầu tiêu thụ hàng hóa ở các thị trường trọng điểm giảm nhanh, ảnh hưởng trực tiếp tới sản xuất của một số ngành có giá trị xuất khẩu lớn như dệt may, da giày, nhựa, dây và cáp điện… Bên cạnh đó, số các vụ kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp ngày càng tăng lên, các nước nhập khẩu ngày càng quan tâm hơn tới việc giành lại thị trường cho các doanh nghiệp nước họ, xuất khẩu của Việt Nam lại càng khó khăn…

Đối với Hải Phòng, điều đáng mừng là kim ngạch xuất khẩu của thành phố tiếp tục tăng trưởng. Theo Phó chủ tịch Thường trực UBND thành phố Nguyễn Văn Thành, 9 tháng, tổng kim ngạch xuất khẩu trên địa bàn thành phố đạt 1,202 tỷ USD, tăng 9,8% so với cùng kỳ năm trước và đạt 72% mức kế hoạch năm. Trong khi cả nước âm 14,3%; một số thành phố không có tăng trưởng như Hà Nội âm 11,2%; thành phố Hồ Chí Minh âm 21,6%, Đà Nẵng âm 19,9%, Quảng Ninh âm 3,9%, Đồng Nai âm 5,9%; Cần Thơ âm 8,5%..., mức tăng trưởng xuất khẩu của Hải Phòng tuy chưa cao nhưng rất đáng ghi nhận, thể hiện sự nỗ lực duy trì và giữ vững thị trường của các doanh nghiệp Hải Phòng. Tuy nhiên, so với yêu cầu, vị thế  và mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu, Hải Phòng cũng không đứng ngoài các thách thức như cả nước, cần có biện pháp hỗ trợ tốt hơn trong những tháng cuối năm.

Gỡ về cơ chế

Bộ Công Thương đánh giá, những tháng cuối năm, cơ cấu hàng xuất khẩu của cả nước diễn biến theo chiều hướng tích cực, giá một số mặt hàng xuất khẩu có xu hướng tăng  nhưng khó khăn, thách thức còn nhiều. Vì vậy, rất cần có sự chủ động chiếm lĩnh thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu của các doanh nghiệp. Thứ trưởng Bộ Công Thương Bùi Xuân Khu nêu rõ, Bộ sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các hiệp hội ngành hàng, địa phương xây dựng chương trình xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu sang các khu vực ít bị tác động của khủng hoảng tài chính, suy thoái kinh tế. Trong quý 4, Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Tài chính xây dựng đề án thí điểm “ Bảo hiểm tín dụng xuất khẩu”; điều chỉnh linh hoạt thuế suất xuất khẩu, thuế nhập khẩu một số mặt hàng như nguyên liệu thủy sản, gỗ nguyên liệu và tạo thuận lợi hơn nữa về thủ tục hải quan theo hướng hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp xuất khẩu; giải quyết kịp thời các rào cản kỹ thuật đối với hàng xuất khẩu Việt Nam, nhất là hàng thủy sản, vận động các nước EU sớm bỏ thuế chống bán phá giá đối với  mặt hàng giày mũ da của Việt Nam… Theo tinh thần đó, một số kiến nghị cụ thể của doanh nghiệp xuất khẩu đã được Thứ trưởng Bộ Công Thương đề nghị các ngành liên quan như Hải quan, Ngân hàng, Thuế… làm rõ, lưu tâm giải quyết cho doanh nghiệp. Bộ Công Thương cũng sẽ quan tâm theo dõi từng việc doanh nghiệp phản ánh, phối hợp cùng các ngành giải quyết.

Theo Thứ trưởng hơn 10 năm trở lại đây, chưa năm nào xuất khẩu của Việt Nam sụt giảm nhiều như vậy. Điều này ảnh hưởng tới chất lượng tăng trưởng và sự lớn mạnh của các doanh nghiệp. Vì vậy, từ nay tới cuối năm, tình hình có nhiều thuận lợi hơn, các doanh nghiệp 8 tỉnh thành phố đồng bằng sông Hồng, đặc biệt là doanh nghiệp Hải Phòng vốn có lợi thế về mặt hàng, thị trường xuất khẩu, lại gần cảng biển cần phát huy tối đa khả năng của mình, đẩy mạnh xuất khẩu để tiến tới cân bằng cán cân thương mại. Chính phủ, Bộ Công Thương, các Bộ, ngành tiếp tục dành sự ưu tiên cho xuất khẩu cả về vốn, về chi phí xúc tiến thương mại và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thủ tục, cơ chế cho doanh nghiệp. Điều quan trọng là doanh nghiệp và cơ quan quản lý phải thật hiểu nhau, cùng phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng mới mong nâng cao kim ngạch xuất khẩu năm 2009.

Hồng Thanh