Xuất khẩu gạo Việt Nam – nghịch lý về lượng và giá

Bộ Công Thương vừa ban hành Quyết định về việc thành lập Tổ công tác điều hành xuất khẩu (XK) gạo do Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh làm Tổ trưởng. Tổ công tác này gồm đại diện các Bộ, ngành: Văn phòng Chính phủ, Công Thương, NN & PTNN, Tài chính, KH&ĐT, Ngân hàng Nhà nước và Hiệp hội Lương thực Việt Nam. Theo Thứ trưởng Trần Tuấn Anh, với lượng tồn kho và dự trữ lớn, dự báo thị trường gạo thế giới sẽ tiếp tục khó khăn.

Bộ Công Thương vừa ban hành Quyết định về việc thành lập Tổ công tác điều hành xuất khẩu (XK) gạo do Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh làm Tổ trưởng. Tổ công tác này gồm đại diện các Bộ, ngành: Văn phòng Chính phủ, Công Thương, NN & PTNN, Tài chính, KH&ĐT, Ngân hàng Nhà nước và Hiệp hội Lương thực Việt Nam. Theo Thứ trưởng Trần Tuấn Anh, với lượng tồn kho và dự trữ lớn, dự báo thị trường gạo thế giới sẽ tiếp tục khó khăn.

Xuất khẩu gạo Việt Nam
Xuất khẩu gạo Việt Namcđứng nhất nhì thế giới về số lượng. Ảnh: Internet

Thị trường gạo đầy rẫy khó khăn

Theo báo cáo của Bộ NN&PTNT, khối lượng gạo xuất khẩu tháng 8 ước đạt 463 nghìn tấn, với giá trị 202 triệu USD, đưa khối lượng xuất khẩu gạo 8 tháng đầu năm 2013 ước đạt 4,69 triệu tấn và 2,05 tỷ USD, giảm 15,7% về khối lượng và giảm 18,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2012.

Giá gạo xuất khẩu tiếp tục giảm, giá bình quân 7 tháng đầu năm chỉ là 438,49 USD/tấn, giảm 3,2 % so với cùng kỳ năm 2012. Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam. Khối lượng gạo xuất khẩu sang thị trường này trong 7 tháng đầu năm tăng trưởng mạnh, đạt trên 1,47 triệu tấn với giá trị đạt 609,13 triệu USD, chiếm 32,8% tổng kim ngạch xuất khẩu.

So với cùng kỳ năm ngoái, khối lượng và giá trị xuất khẩu gạo sang thị trường Trung Quốc tăng lần lượt là 9,6% và 6,8%. Khối lượng gạo xuất khẩu sang thị trường Singapore, Angola, Gana và Hồng Kông cũng tăng mạnh, tương ứng tăng 62,8%, 23,1%, 28,4% và 17,3%.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn phải đối mặt với một nghịch lý mặc dù đứng nhất nhì thế giới về xuất khẩu gạo nhưng giá bán, giá xuất khẩu lại ở cuối bảng xếp hạng.

Ông Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương nhận định, trong bối cảnh thị trường thế giới đối với mặt hàng gạo có nguồn cung khá dồi dào, nhiều nước tham gia vào hoạt động xuất khẩu gạo không chỉ có riêng Việt Nam và Thái Lan. Trong khi đó, nhu cầu lại đang có xu hướng chững lại, các nước nhập khẩu cũng hạn chế nhập khẩu mặt hàng này.

Tuy nhiên, cũng theo ông Hải, mặc dù có những bối cảnh bất lợi về mặt thị trường, cũng như có tình trạng hủy hợp đồng xuất khẩu gạo, nhưng con số xuất khẩu gạo của Việt Nam cũng đạt được những giá trị lớn.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cũng nhận định, từ đầu năm đến nay thị trường gạo thế giới diễn biến phức tạp, có sự gia tăng nguồn cung và tham gia của một số nước mới đã ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Nhằm đáp ứng yêu cầu đảm bảo đầu ra, duy trì thị phần và bảo vệ thị trường xuất khẩu gạo, cần có sự cải thiện trong định hướng thị trường, tăng cường phối hợp giữa các đơn vị, bảo vệ lợi ích chung.

Đặc biệt, trong những tháng sắp tới, thị trường gạo thế giới dự báo sẽ tiếp tục khó khăn với lượng gạo tồn kho và dự trữ lớn, dẫn đến khả năng các nước xuất khẩu gạo sẽ xả hàng, đẩy hàng tồn kho ra thị trường. Do đó các doanh nghiệp Việt Nam phải khẩn trương xác định và đánh giá nhu cầu thị trường chính xác để tổ chức xuất khẩu phù hợp.

Vất vả tìm hướng đi

Bộ Công Thương cho biết, trước áp lực của thị trường xuất khẩu gạo, Bộ đã và đang nỗ lực tìm đầu ra cho hướng đi của gạo. Cục Xuất nhập khẩu đã ban hành chỉ thị đề ra một số nhiệm vụ, giải pháp nhằm tăng cường công tác tiêu thụ gạo cũng như thủy sản.

Theo đó, Cục Xuất nhập khẩu có giao nhiệm vụ chi tiết cho các đơn vị có liên quan thuộc Bộ Công Thương tổ chức chương trình doanh nghiệp xuất khẩu uy tín, trong đó đẩy mạnh công tác quảng bá, tuyên truyền thương hiệu, nhãn hiệu cho các mặt hàng nói chung trong đó có mặt hàng gạo.

Chương trình xúc tiến thương mại quốc gia cũng tập trung lớn vào mặt hàng gạo cũng như các mặt hàng nông sản - là những mặt hàng đang được ưu tiên để xuất khẩu. Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng tập trung chỉ đạo các cơ quan thương mại Việt Nam tại nước ngoài (thương vụ) tích cực tìm đầu ra cho các sản phẩm gạo.

Bên cạnh đó, các hoạt động liên quan như giới thiệu các doanh nghiệp xuất khẩu gạo trên cổng thông tin điện tử, truyền hình… cũng góp phần tìm đầu ra cho các thương nhân xuất khẩu gạo.

Còn theo số liệu của Hiệp hội lương thực Việt Nam, Châu Phi có thể sẽ là điểm đến tiềm năng của các doanh nghiệp Việt Nam. Trong những năm gần đây, châu Phi đã trở thành một trong những thị trường xuất khẩu gạo chủ lực của Việt Nam, chiếm bình quân 15-20% tổng sản lượng gạo xuất khẩu hằng năm của Việt Nam, đứng thứ ba sau hai thị trường xuất khẩu gạo của chính Việt Nam là châu Á và Trung Đông. Hiện giá gạo xuất sang châu Phi có xu hướng tăng và các nhà nhập khẩu châu Phi đang tìm mua gạo thơm vì giá bán vẫn thấp hơn gạo cùng loại của Thái Lan.

Chấn chỉnh sự bát nháo từ “sân nhà”

Trong khi thị trường gạo thế giới ngày càng nhiều áp lực thì theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Anh Tuấn, qua khảo sát cụ thể về các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, đã có những thời điểm số doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam lên tới gần 300 doanh nghiệp.

Tuy nhiên, có nhiều doanh nghiệp không đủ năng lực về hệ thống hạ tầng như kho bãi, nhà máy xay, xát… không đủ năng lực trong đàm phán hợp đồng. Chính điều này dẫn đến tình trạng nhiều doanh nghiệp làm ăn theo tính chất ngắn hạn, đặc biệt là cạnh tranh không lành mạnh, gây ảnh hưởng rất lớn đến thương hiệu gạo Việt Nam, ảnh hưởng đến giá cả xuất khẩu gạo.

Bởi vậy, trong Quy hoạch Thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo, Bộ Công Thương xác định mục tiêu cụ thể từ nay đến năm 2015 sẽ kiện toàn, ổn định số lượng thương nhân, đảm bảo tối đa 150 đầu mối; gắn địa bàn hoạt động của thương nhân với các vùng sản xuất lúa hàng hóa lớn.

Sau đó, từng bước củng cố, phát triển năng lực sản xuất, kinh doanh của đội ngũ thương nhân theo chiều sâu và hiệu quả xuất khẩu. Từ tháng 9 đến tháng 10/2013, Bộ Công Thương sẽ tiến hành các bước triển khai Quy hoạch mới để cấp phép cho các thương nhân đủ điều kiện.

Sẽ linh hoạt điều hành thị trường thóc gạo

Theo Quyết định về việc thành lập Tổ công tác điều hành xuất khẩu gạo, nhiệm vụ của Tổ công tác là tư vấn về các vấn đề liên quan đến điều hành XK gạo giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành trong điều hành XK gạo, góp phần nâng cao hiệu quả công tác điều hành XK gạo.

Tổ công tác cũng có nhiệm vụ theo dõi diễn biến tình hình thị trường thóc, gạo thế giới và trong nước để tư vấn những biện pháp điều hành XK gạo, báo cáo định kỳ hoặc đột xuất với Thủ tướng Chính phủ về tình hình XK gạo và những vấn đề phát sinh trong hoạt động XK gạo.

Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất biện pháp, cơ chế chính sách liên quan đến sản xuất, tiêu thụ, XK thóc, gạo để đề xuất với Thủ tướng Chính phủ hoặc tham gia với các Bộ, ngành, địa phương liên quan như: điều kiện kinh doanh, quy chuẩn, quy hoạch kho chứa, cơ sở xay, xát, thóc, gạo; vấn đề thu mua, tạm trữ thóc gạo, xây dựng vùng nguyên liệu, điều tiết bình ổn thị trường nội địa, tín dụng đầu tư, tín dụng XK.

Tổ chức nghiên cứu, khảo sát, học tập kinh nghiệm trong nước và ngoài nước trong lĩnh vực sản xuất, điều hành và kinh doanh XNK lương thực, thóc gạo. Về quy chế hoạt động, Tổ công tác hoạt động theo nguyên tắc thảo luận dân chủ, trên cơ sở ý kiến thống nhất của các thành viên, Thường trực Tổ công tác (Bộ Công Thương) tổng hợp tình hình, báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ về những vấn đề liên quan theo nhiệm vụ được giao.

Để hỗ trợ các doanh nghiệp ngành gạo trong điều kiện khó khăn này, Tổ điều hành xuất khẩu gạo đã đề xuất nhiều giải pháp như, nỗ lực liên kết, phối hợp, bám sát các chương trình xúc tiến của quốc gia; đẩy mạnh tìm kiếm, phát triển những thị trường tiềm năng; định hướng chất lượng các hợp đồng xuất khẩu gạo, tránh nguy cơ bị hủy hợp đồng.

Trong đó, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đóng vai trò quan trọng ở khâu theo dõi, bám sát tình hình thị trường; thiết lập liên kết doanh nghiệp xuất khẩu – nông dân – tổ chức tham gia xuất khẩu gạo. Đặc biệt, VFA sẽ phối hợp Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xác định nguồn cung, đảm bảo sản lượng gạo phù hợp cho hoạt động xuất khẩu của năm 2014, góp phần cơ cấu lĩnh vực nông nghiệp.

Lan Phương

Tin cùng chuyên mục

Đọc thêm

Vai trò then chốt của phụ nữ trong thị trường Halal

Vai trò then chốt của phụ nữ trong thị trường Halal
(PLVN) - Thị trường Halal toàn cầu đang bùng nổ, và phụ nữ không chỉ là người tiêu dùng chủ chốt mà còn là lực lượng sản xuất, kinh doanh, tiếp thị và lãnh đạo quan trọng, thúc đẩy sự phát triển vượt bậc của thị trường này.

Dồn sức giải phóng mặt bằng dự án cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng

Thi công cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng.
(PLVN) - Dự án đường bộ cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn nằm trong danh sách các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông vận tải. Xác định rõ tầm quan trọng của dự án, các địa phương có dự án đi qua đang nỗ lực thực hiện công tác giải phóng mặt bằng (GPMB).

Thủ tướng chỉ đạo về điều hành giá điện và xem xét nhập khẩu điện nước ngoài

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các đơn vị căn cứ chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền điều hành giá điện theo lộ trình phù hợp, không "giật cục", phù hợp với tình hình kinh tế xã hội và mức chi trả của người dân. Bên cạnh đó, xem xét khả năng tăng cường nhập khẩu điện từ Trung Quốc để bổ sung điện cho hệ thống nếu cần.

Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines: Bình đẳng giới là một trong những cơ sở cho sự phát triển bền vững của của doanh nghiệp

Ông Lê Đức Cảnh - Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines
(PLVN) - Không chỉ là hãng hàng không quốc gia, Vietnam Airlines còn là đơn vị tiên phong trong thúc đẩy bình đẳng giới với những chuyến bay đặc biệt "Tô cam", "Tô hồng" lan tỏa thông điệp mạnh mẽ đến cộng đồng, chia sẻ về những chương trình hành động mạnh mẽ này, ông Lê Đức Cảnh - Phó Tổng giám đốc Vietnam Airlines – khẳng định đây là một trong những cơ sở cho sự phát triển bền vững của xã hội và của doanh nghiệp.

Cần áp thuế VAT với phân bón để thúc đẩy quá trình nội địa hóa, nông nghiệp bền vững

Ảnh minh họa (https://baochinhphu.vn)
(PLVN) - Nghị trường quốc hội đang bàn về dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi). Một trong những nội dung được các đại biểu quan tâm là quy định thuế VAT đối với phân bón. Nhiều ý kiến cho rằng, cần phải sửa đổi quy định hiện hành, cần áp thuế VAT đối với phân bón để thúc đẩy quá trình nội địa hóa.

Bạc Liêu: Nhân rộng mô hình luân canh tôm - lúa

Từ 2001, Bạc Liêu đã bắt đầu tổ chức sản xuất mô hình tôm - lúa. (Ảnh: Thái Đào)
(PLVN) - Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Bạc Liêu vừa phối hợp với Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới (WWF) tổ chức Hội thảo “Giải pháp nâng cao hiệu quả canh tác nông nghiệp bền vững thích ứng biến đổi khí hậu” với sự tham gia của nhiều chuyên gia nông nghiệp.

Bổ nhiệm 2 Phó Cục trưởng Cục Thủy sản

Bổ nhiệm 2 Phó Cục trưởng Cục Thủy sản
(PLVN) - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) bổ nhiệm ông Vũ Duyên Hải, Trưởng phòng Khai thác thủy sản và ông Phạm Quang Toản, Trưởng phòng Kế hoạch - Tài chính, giữ chức Phó Cục trưởng Cục Thủy sản.

Doanh nghiệp Việt Nam tận dụng FTA, bứt phá tăng doanh thu xuất khẩu

Ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại Đa biên (Bộ Công Thương) phát biểu.
(PLVN) - Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại Đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, Việt Nam đã thực thi 16 hiệp định thương mại tự do (FTA) và tiếp tục đàm phán các hiệp định mới. Điều này mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp trong nước mở rộng hoạt động xuất khẩu, tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.