Xử phạt VPHC về ATTP: Băn khoăn chồng lấn quy định trong Dự thảo Nghị định mới

Một hành vi có thể xác định mức phạt tiền ở hai khung xử phạt? 

Khoản 3 Điều 8 Dự thảo, nêu về vi phạm quy định về tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm, quy định phạt tiền 10 triệu đồng đến 20 triệu đồng đối với hành vi “thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng không đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hoặc không phù hợp với quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm”. Như vậy, hành vi này đã bao gồm cả hành vi “tăng cường vi chất dinh dưỡng là vitamin, khoáng chất, chất vi lượng vào thực phẩm thuộc danh mục theo quy định nhưng sử dụng với hàm lượng vượt quá mức quy định cho phép” (quy định tại khoản 1 Điều 8 với mức xử phạt từ 3 triệu đồng đến 5 triệu đồng). Thực chất, tăng cường vi chất dinh dưỡng vượt quá mức cho phép cũng tương ứng với hành vi tăng cường vi chất dinh dưỡng không đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật.

Như vậy, cùng một hành vi có thể xác định mức phạt tiền ở hai khung xử phạt là chưa phù hợp với nguyên tắc, mỗi hành vi vi phạm tương ứng với một khung xử phạt. 

Tương tự, hành vi tại khoản 3 Điều 8 cũng đã bao trùm cả hành vi quy định tại khoản 2 Điều 8 “tăng cường vi chất dinh dưỡng là vitamin, khoáng chất, chất vi lượng vào thực phẩm không thuộc danh mục theo quy định” bởi vì đều là hành vi “không phù hợp với quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm”.

Về vi phạm quy định về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm tươi sống có nguồn gốc thực vật tại Điều 18 Dự thảo, khoản 1 quy định xử phạt đối với hành vi “sản xuất, sơ chế, chế biến, kinh doanh thực phẩm tươi sống có nguồn gốc thực vật vi phạm một trong các điều kiện về bảo đảm an toàn thực phẩm theo quy định”. Hành vi này sẽ bao trùm tất cả các hành vi còn lại của Điều 18, bởi vì hành vi vi phạm nào cũng là “vi phạm về điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm theo quy định”.

Khoảng cách khung mức xử phạt quá rộng

Theo nhận định của VCCI trong văn bản gửi Bộ Y tế, Dự thảo có một số quy định về khung mức phạt tiền khá rộng. Điều này sẽ trao khá nhiều quyền cho cán bộ thực thi trong quyết định mức phạt tiền và tạo ra sự bất bình đẳng cho các đối tượng bị xử phạt. 

Ví dụ, khoản 4 Điều 7 Dự thảo quy định phạt tiền từ “70 triệu đồng đến 100 triệu đồng đối với hành vi sử dụng chất, hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật bị cấm sử dụng trong sản xuất, chế biến thực phẩm để sản xuất, chế biến thực phẩm”. Khung xử phạt này có khoảng cách giữa mức sàn và trần lên tới 30 triệu đồng, trong khi đó so sánh với các khung xử phạt khác trong cùng Điều, khoảng cách giữa mức sàn và trần chỉ dao động từ 5 – 15 triệu đồng.

Dự thảo Nghị định còn đưa ra các hành vi không cùng tính chất trong một khung xử phạt. Điểm đ khoản 2 Điều 21 Dự thảo quy định xử phạt đối với hành vi “không có sổ sách ghi chép việc thực hiện chế độ kiểm thực 3 bước theo hướng dẫn của Bộ Y tế hoặc có nhưng không ghi đầy đủ các nội dung theo quy định”. Xét bản chất, hai hành vi “không có sổ sách” và “có nhưng không ghi đầy đủ các nội dung” là khác nhau về tính chất, mức độ vi phạm. Do đó, việc xếp chung vào một khung xử phạt là chưa hợp lý. “Ban soạn thảo tách thành 2 hành vi ở hai khung xử phạt khác nhau, trong đó hành vi “có nhưng không ghi đầy đủ các nội dung theo quy định” ở khung xử phạt nhẹ hơn” – VCCI đề nghị.