Xử lý, tái sử dụng nước thải mỏ: Góp phần đảm bảo an ninh nguồn nước

Xử lý triệt để nguồn nước thải mỏ

Là tập đoàn sản xuất lớn tại Quảng Ninh, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) những năm qua luôn thể hiện quyết tâm đồng hành cùng địa phương trong lộ trình chuyển đổi kinh tế từ “nâu” sang “xanh”.

Đi đôi với hoạt động sản xuất, TKV đầu tư mạnh mẽ và triển khai toàn diện các giải pháp bảo vệ môi trường, như: trồng cây xanh, xử lý nước thải mỏ, xử lý chất thải nguy hại, phun tưới nước dập bụi, cải tạo cảnh quan môi trường... 

Nổi bật trong số đó là việc xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung tại tất cả các đơn vị khai thác than, áp dụng công nghệ ngày càng hiện đại và hiệu quả.

Vừa qua, tại cuộc trao đổi với giới chuyên môn và báo giới do Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức (GIZ) chủ trì, TKV nhấn mạnh, 100% nước thải mỏ của tập đoàn được xử lý triệt để trước khi xả ra môi trường.

Ông Nguyễn Mạnh Chuyền – Phó Trưởng ban Môi trường TKV thông tin, hằng năm, tập đoàn xử lý khoảng 150 triệu m³ nước thải mỏ, quản lý và vận hành 47 trạm xử lý. Công tác xử lý nước thải mỏ tuân thủ đầy đủ theo các quy trình nghiêm ngặt với hệ thống máy móc được đầu tư đồng bộ.

Đơn cử tại Công ty CP Than Núi Béo - Vinacomin, theo ông Nguyễn Xuân Toàn – Phó Trưởng phòng Đầu tư và Môi trường, công ty đã xây dựng kế hoạch phòng ngừa, kiểm soát nguồn nước thải mỏ trước và trong quá trình khai thác.

Ví dụ, hệ thống mương thoát nước được bố trí dọc tuyến đường vận chuyển tại bãi thải mỏ có nhiệm vụ dẫn toàn bộ lượng nước bề mặt bãi thải mỏ về hồ lắng tập trung. Từ đây, nước thải mỏ được thu gom, bơm lên hệ thống xử lý nước thải với công suất: 1.200 m³/h, công nghệ xử lý: lắng lamela, lọc mangan. Và chỉ xả ra môi trường sau khi đã đạt quy chuẩn áp dụng QCVN 40:2011/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải công nghiệp, cột B.

Mục tiêu tái sử dụng nguồn tài nguyên “khủng”

Bên cạnh công tác xử lý, TKV còn đẩy mạnh việc tái sử dụng nước thải mỏ nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, hưởng ứng Đề án “Đảm bảo an ninh nguồn nước trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030” được UBND tỉnh Quảng Ninh phê duyệt tại Quyết định số 888/QĐ-UBND ngày 6/4/2023.

Theo báo cáo, nước thải mỏ của TKV được xử lý đều đạt loại A, loại B theo quy chuẩn về môi trường và được quản lý nghiêm ngặt thông qua hệ thống quan trắc môi trường tự động. Sau khi xử lý, nước thải mỏ được TKV tái sử dụng phục vụ sản xuất như phun tưới nước dập bụi hoặc nếu đảm bảo quy chuẩn có thể đem tưới cây. Song, hiện nay tỷ lệ tái sử dụng nước thải mỏ của TKV vẫn còn khiêm tốn, phần lớn vẫn phải xả ra môi trường.

Theo ông Nguyễn Mạnh Chuyền, do các điểm xả nước thải nằm trong các mỏ ở vị trí xa khu dân cư, nên hiện TKV mới chỉ tái sử dụng nước thải mỏ cho sản xuất nội bộ, với tỷ lệ dao động 20 – 40%, chưa thể đạt 100% vì còn vướng yếu tố kinh tế.

Thêm nữa, việc xử lý nước thải mỏ để đạt tiêu chuẩn nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt là nhiệm vụ còn nhiều khó khăn đối với TKV, cần có thêm thời gian nghiên cứu cũng như sự phối hợp, hỗ trợ từ các Bộ ngành, UBND tỉnh, Công ty CP Nước sạch Quảng Ninh và người dân.

Thực tế, đây là tình trạng chung của toàn ngành than, không chỉ gây lãng phí nguồn tài nguyên nước tình trạng này còn đặt ra nhiều thách thức đối với bài toán an ninh nguồn nước. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, trước mắt, việc tái sử dụng nước thải mỏ phục vụ cho sản xuất sẽ giúp ngành than chủ động nguồn nước, giảm chi phí sản xuất. Nhưng về lâu dài, cần có định hướng nghiên cứu tận dụng phần nước thải mỏ dư thừa sau xử lý nhằm bổ sung cho hệ thống nước sạch, góp phần đảm bảo an ninh nguồn nước.

Để có thể nâng cao khả năng tái sử dụng nguồn nước thải mỏ, tránh lãng phí và tiết kiệm tài nguyên nước, ngành than cần nghiên cứu xử lý, nâng cao chất lượng nước thải đã đạt quy chuẩn loại A, loại B nhằm đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt QCVN 01-1:2024/BYT. Xây dựng thêm hệ thống xử lý nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt mà nguồn nước đầu vào đã đạt quy chuẩn áp dụng QCVN 40:2011/BTNMT.

Song song, cần quy hoạch cấp nước theo địa bàn, tận dụng các moong than lộ thiên đã kết thúc khai thác làm hồ chứa nước để tiếp tục xử lý, cung cấp cho các nhu cầu dùng nước. Giải pháp này góp phần quan trọng vào mục tiêu dự trữ và đảm bảo an ninh nguồn nước trong tương lai, cũng như giúp ngành than và các địa phương tiết kiệm được những khoản đầu tư khổng lồ.

Đây cũng là mục tiêu trong chiến lược dài hạn của TKV, gắn với việc nghiên cứu nâng dần tỷ lệ tái sử dụng nước thải mỏ. Hiện, moong khai thác than lộ thiên 917 của Công ty Than Hòn Gai - TKV được kỳ vọng sẽ trở thành hồ chứa khoảng 20 triệu m³ nước, vừa tạo cảnh quan sinh thái, vừa đảm bảo nguồn nước sau này. Tiếp nối, các moong khai thác than lộ thiên quy mô lớn của Công ty CP Than Hà Tu - Vinacomin và Công ty CP Than Cao Sơn - TKV dự kiến sẽ được giữ lại sau năm 2035 để hình thành hồ chứa có dung tích từ 25 – 30 triệu m³ nước.