Theo báo cáo mới đây của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA), sự cạnh tranh trong khai thác nguồn tài nguyên hữu hạn sẽ ngày càng khốc liệt, khi nền kinh tế ngày một phát triển và lượng dân số ngày càng đông hơn. Báo cáo nhấn mạnh, quá trình “biến” những phế liệu trở thành nguồn nguyên liệu có giá trị sẽ tạo mới nhiều việc làm và đóng góp đáng kể cho nền kinh tế.
“Gánh nặng” rác thải
Lấy hãng sản xuất đồ điện tử Samsung làm ví dụ, vụ bê bối cháy nổ điện thoại Galaxy Note 7 hồi năm 2016 đã khiến “ông lớn” đến từ Hàn Quốc này phải “ôm” đến 4,3 triệu chiếc điện thoại chờ xử lý. Vấn đề đặt ra là cho đến bây giờ, Samsung vẫn đang loay hoay với bài toán làm thế nào để đưa ra một phương án xử lý có trách nhiệm, vừa đảm bảo tính an toàn và thân thiện với môi trường.
Trang web chuyên theo dõi số lượng rác thải điện tử trên toàn cầu The World Count cho biết từ đầu năm 2017 đến nay toàn thế giới đã thải ra khoảng 6,4 triệu tấn đồ dùng điện tử và theo những thông tin đã được ghi nhận từ trước đó thì chỉ rất ít trong số này được tái chế đúng cách. Số liệu từ Liên Hợp quốc (LHQ) cho thấy trong năm 2014 có chưa đến 1/6 lượng rác thải điện tử từ khắp nơi trên thế giới được giải quyết một cách đúng đắn.
Thậm chí ở những nước phát triển có cơ sở hạ tầng tiên tiến, tỷ lệ tái chế đồ điện tử vẫn còn rất thấp. Theo EPA, nước Mỹ chỉ tái sử dụng khoảng 29% trong tổng số 3,4 triệu tấn rác thải điện tử được sản xuất vào năm 2012, trong khi số còn lại được gửi tới những bãi chôn lấp hoặc mang đi đốt.
Ông Jim Puckett, Giám đốc điều hành và là người sáng lập ra tổ chức phi chính phủ Mạng lưới Hành động Basel (BAN) đã nói rằng: “Tỷ lệ tái chế đối với các thiết bị điện tử là vô cùng thấp”. Ông Puckett ước tính rằng nhiều nhất chỉ có 5% số kim loại được sử dụng trong các thiết bị điện tử là được tái chế.
 |
| Ở Nhật, mỗi thùng đựng rác đều có dán nhãn hiển thị quá trình tái chế, giúp người dân biết chính xác rác của họ được xử lý như thế nào |
Tái chế rác thải
Theo ước tính của trung tâm nghiên cứu về năng lượng, môi trường và tính bền vững của Trường Đại học Sheffield, doanh thu tiềm năng từ việc tái chế chất thải điện tử tại thị trường châu Âu trong năm 2014 đã có thể lên đến 2 tỷ euro. Chính vì vậy mà ngày càng nhiều các “đại gia” công nghệ như Microsoft hay Dell đã đi tìm những hướng giải quyết khác, như phối hợp với tổ chức thuộc bên thứ ba như Goodwill, một thương hiệu cửa hàng bán đồ cũ giá rẻ nổi tiếng và lớn nhất nước Mỹ.
Theo đó, những thiết bị điện tử không còn sử dụng sẽ được gửi tới chương trình Dell Reconnect (chương trình kết hợp giữa Dell và Goodwill để tái chế và tiêu hủy những thiết bị công nghệ cũ). Tính đến năm 2016, chương trình Dell Reconnect đã tái chế các thiết bị qua sử dụng và mang về giá trị lên tới hơn 427 triệu bảng Anh, qua đó tiến gần hơn đến mục tiêu của Dell là khôi phục lại 2 tỷ bảng Anh từ những thiết bị này đến năm 2020.
Các chuyên gia cho biết, hoạt động tái chế rác thải sẽ góp phần đáng kể bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên, giảm thiểu những tác động tiêu cực đến môi trường. Sử dụng vật liệu tái chế sẽ giúp giảm đáng kể mức độ ô nhiễm so với sử dụng vật liệu mới. Bên cạnh đó, các nhà khoa học còn cảnh báo rằng việc chôn lấp và đốt rác là các phương pháp không chỉ có tác động rất lớn về môi trường mà còn gây thiệt hại về mặt kinh tế; nước từ rác thải chôn lấp lan ngấm xuống làm ô nhiễm đất và mạch nước ngầm. Nếu muốn xử lý triệt để vấn đề này, các quốc gia cần tiêu tốn một nguồn ngân sách rất lớn. Theo các chuyên gia, tái chế rác thải là một bước đi quan trọng trên hành trình bảo vệ “hành tinh Xanh”.
Một nghiên cứu của cơ quan Ellen MacArthur Foundation cho biết hầu hết các túi nilon (làm từ nhựa) chỉ được sử dụng một lần duy nhất sau khi sản xuất và 95% giá trị của các túi nilon, tương đương khoảng 80-120 tỷ USD đang bị lãng phí mỗi năm. EPA ước tính việc tái chế 1 tấn nhựa sẽ giúp tiết kiệm 3,8 thùng dầu thô. Một thống kê khác cho biết tỷ lệ tái chế rác thải hàng năm tại Mỹ là trên 30% (khoảng 90 triệu tấn rác thải mỗi năm). Theo một ước tính, khi tỷ lệ tái chế tại Mỹ đạt 75%, con số này sẽ tương đương với việc giảm được lượng khí thải từ 55 triệu ô tô đi lại trên đường, đồng thời tạo mới 1,5 triệu việc làm cho nền kinh tế.
 |
| Thụy Điển đã có thể tái chế 99% lượng rác thải |
Đãi “vàng” trong rác
Songdo (Hàn Quốc) là thành phố thông minh đầu tiên trên thế giới, phát triển ba mạng lưới nước gồm nước sạch, nước thải và nước đã qua xử lý để cung cấp cho người dân. Thành phố này cũng dùng khí tự nhiên để sưởi ấm, có một hệ thống thu lượm rác thải chạy bằng khí nén.
Còn ở Nhật Bản, sau thảm họa động đất năm 2011, nước này đã đưa ra “Chính sách xanh” nhằm giải quyết những lo ngại về hiệu quả và an ninh năng lượng quốc gia: lắp đặt hệ thống quản lý năng lượng nhà ở (HEMS) trong tất cả các hộ gia đình đến năm 2030; trong dự án thành phố thông minh Yokohama (YSCP), gần 4.200 hệ thống HEMS, và 2.300 phương tiện giao thông chạy bằng điện đã được lắp đặt, qua đó khiến lượng CO2 giảm đến 39.000 tấn. HEMS cho phép các hộ gia đình và tòa nhà ở Yokohama tiết kiệm năng lượng và cắt giảm hóa đơn tiền điện, cắt giảm mạnh lượng khí thải có carbon vốn được coi là “thủ phạm” gây ra tình trạng ấm nóng toàn cầu.
CH Czech là một những quốc gia thuộc Liên minh Châu Âu (EU) thực hiện nghiêm túc việc phân loại rác trước khi đưa đến nhà máy tái chế hay bãi rác tiêu hủy. Từ năm 1992, ở CH Czech cho ra đời trang web www.jaktridit.cz chuyên xử lý rác, hướng dẫn cách phân loại rác rác hữu cơ (đồ thừa khi chế biến thực phẩm hoặc thức ăn thừa) và rác vô cơ ngay trong căn bếp. Nhờ đó, gần 7,15 triệu người, tức 2/3 dân số cả nước, có ý thức phân loại rác tại gia. Tại Hiện nay tại CH Czech có tất cả 270.000 thùng rác các loại dành cho 10,5 triệu dân, trong đó thùng đổ rác hữu cơ có màu đen và rác sẽ bị tiêu hủy tại bãi rác, còn thùng rác vô cơ dược chia làm 6 loại theo màu sắc cho từng loại rác tương ứng như giấy bìa, đồ nhựa, thủy tinh, quần áo, đồ diện và điện tử cỡ nhỏ...
Thụy Điển là một trong những quốc gia đi đầu trên thế giới về tái chế rác thải. Quốc gia này đã áp dụng chính sách tái chế thống nhất trên toàn quốc. Theo tờ Independent cho hay, kể từ năm 2011 chưa đến 1% rác thải từ hộ gia đình của Thụy Điển được chuyển đến bãi đổ rác. Quy trình xử lý rác tại Thụy Điển được tiến hành như sau: rác thải hữu cơ tại các gia đình sẽ được làm nhiên liệu đốt cháy để sản sinh nhiên liệu cho các nhà máy; các loại rác không cháy được, như kim loại, sẽ được tách ra để tái chế; còn các loại rác vô cơ không cháy sẽ dùng để trải đường, làm mái ngói, gạch lót sàn. Điều đặc biệt là dù đã tái chế 99% lượng rác thải, các nhà máy tái chế của Thụy Điển vẫn không đủ nguồn nguyên liệu và hàng năm phải nhập khẩu hàng trăm nghìn tấn rác từ nước ngoài để tái chế. Một quốc gia khác phải đi nhập khẩu rác là Estonia. Năm 2015, quốc gia này đã phải nhập khẩu 56.000 tấn rác để cung cấp cho nhà máy điện chạy bằng rác thải.
Ở châu Mỹ, một nhóm các chuyên gia, chủ doanh nghiệp về công nghệ và giới chức thành phố Ottawa của Canada đã nhóm họp để tìm giải pháp xây dựng Ottawa trở thành một thành phố thông minh nhằm đem lại tiện ích lớn nhất cho người dân, đồng thời giảm chi phí và khí thải từ việc sử dụng ô tô. Theo chuyên gia tư vấn Campbell Patterson của hãng Kingston, trong mùa hè này sẽ có nhiều xe không người lái chạy trên đường phố của vùng Kanata ở ngoại ô Ottawa. Công nghệ thông minh cũng cho phép thu thập dữ liệu để giới chức thành phố quản lý tất cả mọi thứ, từ rác thải, nước sinh hoạt, giao thông... nhằm tiết kiệm tiền bạc và thời gian.
