Xóm "đẻ chui" dưới chân cầu Long Biên

Ngay dưới chân chiếc cầu Long Biên tấp nập người qua lại, bao năm qua, có một nhóm người vô gia cư quần tụ về đây sống ẩn dật, trôi dạt theo con nước. Điều lạ lùng là ở xóm nổi này hầu hết những đứa trẻ được sinh ra đều không có giấy khai sinh...

Túng quá hóa liều

Để đến được với xóm nổi (thuộc tổ 7, cụm 2, phường Phúc Xá, quận Ba Đình) người ta phải đi qua con hẻm ngoằn nghèo ẩm ướt rồi men theo con đường mòn với hai bên là chi chít cỏ lau và rác rưởi nồng nặc mùi xú uế.

Chưa hết khó chịu bởi mùi hôi thối, người ta không khỏi giật mình khi nhìn thấy vô số kim tiêm còn dính máu nằm ngổn ngang trên bãi cỏ. Vậy mà những đứa trẻ nơi đây với bàn chân trần vẫn hồn nhiên chạy nhảy khắp nơi.

Xóm nổi hiện có 17 hộ sinh sống, đa số họ đều là người tứ xứ trôi dạt về đây, người lâu thì đã ngót 20 năm, người mới cũng gần 1 năm. Chỗ ở của họ ở trước kia là bến đỗ cho thuyền bè vào trao đổi hàng hóa với chợ Long Biên. Do cuộc sống khó khăn cộng với giá nhà trọ đắt đỏ, một số người làm nghề cửu vạn trong chợ dạt ra bờ sông tá túc. Họ làm những mảng bè rồi thả xuống sông sống bồng bềnh trên đó. Cứ như thế người này nối đuôi người kia dần dần hình thành cái xóm nổi này.


Ông Nguyễn Đình Minh, Tổ trưởng xóm nổi, trầm ngâm cho biết, trong xóm có hơn 10 đứa trẻ được sinh ra tại đây. Đứa lớn nhất thì đã qua 20 mùa nước nổi, đứa bé thì mới được vài tháng, còn lại là nhít nhít trứng gà trứng vịt. Khi được hỏi tới vấn đề khai sinh của lũ trẻ, thoáng một chút buồn, ông Minh lật đật dẫn khách sang nhà người hàng xóm.

Chị Phạm Thị Lĩnh, một công dân xóm nước nổi, đang bế trên tay một đứa nhỏ là cháu ngoại mới sinh được 7 tháng. Khi tôi hỏi các con và cháu chị có giấy khai sinh không, chị trả lời là có hết rồi. Nghe chị nói vậy, ông Minh quay sang mắng: “Chưa có thì cứ bảo là chưa, xấu hổ gì mà giấu”.

Đến lúc này chị Lĩnh mới ngượng ngùng thú thật: “Âu cũng là do nghèo mà ra cả thôi! Tôi sinh cháu đầu ở bệnh viện C, khi cháu được ba ngày, do không có tiền đóng viện phí nên tôi liều ôm con trốn về. Các cháu sau tôi cũng đành nhắm mắt làm như vậy cả. Đến cả lúc con gái tôi sinh con tôi vẫn phải bất đắc dĩ làm theo cách cũ”.

Do trốn tiền viện phí nên các con chị Lĩnh và đến giờ là cháu chị đều không ai có giấy chứng sinh của bệnh viện. Như vậy, đồng nghĩa với việc làm giấy khai sinh cho con, cháu chị là không thể.

Cũng cảnh đẻ chui như chị Lĩnh, gia đình vợ chồng anh Vũ Minh Tú và chị Nguyễn Bích Hạnh có số phận hẩm hiu hơn. Gia đình anh chị vốn ở phố Thanh Nhàn nhưng do làm ăn thua lỗ phải dạt ra sông sống đắp đổi qua ngày. Năm nay mới 31 tuổi nhưng Hạnh đã kịp sinh được 4 đứa con.

Cũng giống như chị Lĩnh, sau khi sinh con ở nhà hộ sinh B, ngay hôm sau chị đã ôm con “lủi” về nhà. Đứa sau nối tiếp đứa trước, Hạnh đều lợi dụng sự sơ hở của bảo vệ để chốn tiền viện phí. Vừa rồi, phải đến đứa thứ tư, Hạnh mới cắn răng vay mượn được hơn 1 triệu đồng đóng tiền viện phí thì cháu bé mới may mắn có giấy chứng sinh. Đến nay, cháu bé đã được 2 tuổi mà món nợ ấy vợ chồng Hạnh vẫn chưa trả xong.

Mịt mù tương lai

Mang tiếng là xóm nổi trên sông, song người dân ở đây không ai biết đánh cá. Nguồn sống duy nhất của họ là làm nghề nhặt rác và cửu vạn trên chợ Long Biên. Đói nghèo cộng thiếu hiểu biết nên nhưng đứa trẻ nơi đây lớn lên một cách tự nhiên như cỏ dại.

Dù được đi học lớp tình thương, hằng tháng được trợ cấp tiền và gạo nhưng chẳng đứa trẻ nào thích đến lớp cả, chúng chỉ ham mê theo bố mẹ kiếm tiền. Ông Minh cho biết, kỉ lục học cao nhất ở xóm nổi này là chưa hết lớp 9, số còn lại chỉ học hết lớp 4-5 là lao đi kiếm tiền. Không biết có phải do sống cạnh chợ mà bị ảnh hưởng hay không mà trẻ con ở đây nói năng xấc xược, hỗn láo vô cùng.

Chứng kiến hình ảnh những cái miệng còn chúm chím hơi sữa phát ra một chàng lời lẽ thô tục nhiều người không khỏi chạnh lòng.

Nghèo và thất học đã khổ lắm rồi, lại thêm việc không có giấy khai sinh nên mảnh giấy thông hành vào tương lai của con trẻ nơi đây bị khép lại. Chị Nguyễn Thị Oanh, một cư dân thâm niên tại xóm nổi ngậm ngùi kể cho tôi nghe.

Con trai chị là Nguyễn Văn Tùng, vừa rồi xin đi làm công nhân trong Hà Nội đều bị từ chối do không có bất cứ một thứ giấy tờ gì tùy thân nào. Có một nơi người ta chiếu cố cho thì họ bảo chỉ trả một nửa số lương so với người lao động bình thường, nếu không làm thì thôi. Không còn cách nào khác, cuối cùng con chị đành phải chấp nhận.

“Trốn viện tôi cũng xấu hổ và áy náy lắm! Ai không muốn con mình được làm giấy tờ đầy đủ nhưng tiền không có. Mà bây giờ không biết bệnh viện còn giữ lại giấy chứng sinh của các cháu nhà tôi không?”, chị Oanh thở dài rồi lặng lẽ xách hai chiếc xô ra bờ sông gánh nước về dùng.

Nguyên nhân chủ yếu khiến những đứa trẻ ở xóm nổi rơi vào hoàn cảnh không giấy khai sinh là do bố mẹ chúng vì nghèo quá mà phải trốn tiền viện phí đẻ. Một số đứa may mắn có được giấy chứng sinh thì bố mẹ chúng cũng không dám làm giấy khai sinh cho chúng bởi sợ bị phạt vì sinh con thứ 3, 4. “Nói thật, lúc đầu chúng tôi nghĩ giấy khai sinh cũng chẳng để làm gì nên giờ mới khổ thế này chứ! Giờ bảo chúng tôi đi làm giấy khai sinh cho các cháu chúng tôi cũng chẳng biết làm ở đâu, với lại tiền đâu mà làm?”, ông Minh nói.
 
Đúng thật, căng mắt nhìn khắp cái xóm nổi này cũng không kiếm đâu ra thứ gì đáng giá một triệu đồng. Những đồng tiền ít ỏi mà cư dân xóm nổi kiếm được từ nghề bốc vác, nhặt rác hay làm thuê không đủ để chi trả cho cuộc sống hàng ngày. Trong khi đó, nước họ phải đi mua từng xô một, những hôm hết tiền thì nhắm mắt lấy nước sông để dùng, điện phải mua 12.000 đồng mỗi ngày và chỉ được thắp điện và xem ti vi.

Ông Nguyễn Quốc Thành, Quyền chủ tịch Uỷ ban nhân dân phường Phúc Xá, cho biết, những cư dân ở xóm nổi đa số từ nơi khác trôi dạt về đây. Nơi họ sinh sống là một trong những điểm nóng về các tệ nạn xã hội. Chính quyền địa phương luôn cắt cử người giám sát theo dỏi khu vực nhạy cảm này. Trong thời gian tới, phường sẽ xin chỉ đạo của quận giải quyết dứt điểm những vấn đề tồn đọng ở xóm nổi.