Hơn 35 ngàn tỷ đồng tiền nợ thuế không có khả năng thu
Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, số thu hồi nợ đọng thuế tăng dần qua các năm, năm sau luôn cao hơn năm trước, bình quân từ 2011-2017 thu đạt 81% số nợ có khả năng thu hồi, tốc độ tăng bình quân 16,3%/năm.
Tuy nhiên, tình hình nợ đọng thuế vẫn còn cao, tổng số tiền thuế nợ tính đến ngày 31/12/2017 là 78.466 tỷ đồng, giảm 2,8% (2.261 tỷ đồng) so với thời điểm ngày 31/12/2016. Trong đó tiền thuế nợ không có khả năng thu ngân sách là 35.303 tỷ đồng, chiếm gần 44,9% tổng số tiền thuế nợ, bằng 2,75% tổng số thu thuế, phí, lệ phí năm 2017.
Theo ông Dũng, tình hình nợ thuế do nhiều nguyên nhân khác nhau như: Một số người nộp thuế được pháp luật coi là đã chết, mất tích, mất khả năng hành vi dân sự với tổng số tiền thuế nợ là 247,5 tỷ đồng, chiếm 0,3% tổng số nợ đọng.
14.816 doanh nghiệp tự giải thể nhưng không thực hiện thủ tục giải thể doanh nghiệp theo quy định với số tiền nợ đọng là 1.485 tỷ đồng; có 256 doanh nghiệp mất khả năng thanh toán, tự phá sản nhưng không làm thủ tục phá sản theo quy định với số tiền nợ đọng là 688 tỷ đồng; có hơn 620.000 người nộp thuế (cả doanh nghiệp, hộ gia đình và cá nhân) không còn hoạt động kinh doanh, bỏ địa chỉ kinh doanh đã đăng ký với cơ quan thuế với số tiền nợ đọng là 21.846 tỷ đồng.
Cũng theo ông Dũng, Luật Quản lý thuế quy định tiền chậm nộp là 0,03%/ngày trên số tiền chậm nộp, quy định này là chế tài xử lý cần thiết. Tuy nhiên, do người nộp thuế bị coi là chết, mất tích hoặc tự giải thể, phá sản không có khả năng nộp thuế nên số tiền chậm nộp ngày càng tăng qua thời gian. Tổng số tiền chậm nộp trên sổ sách kế toán cơ quan thuế của các đối tượng nêu trên là 10.465 tỷ đồng, song thực tế không có khả năng thu hồi.
Để giải quyết toàn diện nợ đọng, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho rằng Chính phủ cần thiết phải xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về xử lý nợ đọng thuế. Theo đó, không tính tiền chậm nộp thuế đối với số tiền thuế nợ và các khoản thu khác phải nộp ngân sách nhà nước (bao gồm cả khoản thu tiền thuê đất, tiền sử dụng đất) đối với một số đối tượng như: Chủ doanh nghiệp tư nhân, chủ sở hữu công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do cá nhân làm chủ sở hữu và người nộp thuế là cá nhân đã chết hoặc được pháp luật coi là đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự mà không còn tài sản để nộp tiền thuế, tiền phạt; Người nộp thuế đã nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản hoặc bị người có quyền, nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản…
Xóa nợ tiền chậm nộp hoặc tiền phạt chậm nộp còn nợ đến trước ngày 01/01/2019 và không tính tiền chậm nộp phát sinh kể từ ngày 01/01/2019 đến ngày Luật Quản lý thuế (sửa đổi) có hiệu lực thi hành của người nộp thuế gặp thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn bất ngờ, bị bệnh hiểm nghèo hoặc trường hợp bất khả kháng khác.
Xóa nợ tiền thuế, tiền phạt, tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp phát sinh trước ngày 01/01/2019 cho người nộp thuế trong các trường hợp: Doanh nghiệp, tổ chức đã ngừng sản xuất, kinh doanh nhưng không hoàn thành được thủ tục phá sản, giải thể theo quy định của pháp luật và cơ quan quản lý thuế chủ trì, phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức có liên quan kiểm tra, xác minh người nộp thuế không còn tiền trên các tài khoản mở tại ngân hàng, không còn tài sản tại địa điểm đăng ký kinh doanh, không có dấu hiệu tẩu tán tài sản trước thời điểm giải thể, phá sản.
Hoặc doanh nghiệp, tổ chức không còn sản xuất kinh doanh tại địa chỉ đăng ký kinh doanh với cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan quản lý thuế chủ trì, phối hợp với UBND xã, phường, thị trấn hoặc cơ quan Công an trên địa bàn nơi có trụ sở kinh doanh, địa chỉ liên lạc của người nộp thuế kiểm tra, xác minh thông tin người nộp thuế hoặc đại diện theo pháp luật của người nộp thuế không hoạt động tại địa chỉ đã đăng ký kinh doanh, địa chỉ liên lạc đã đăng ký với cơ quan quản lý thuế và đã có văn bản đề nghị cơ quan có thẩm quyền thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc cơ quan có thẩm quyền đã thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.
Tránh lợi dụng “xóa nợ” để trốn thuế?
Thảo luận tại hội trường, đa số các thành viên của UBTVQH cho rằng, đây là vấn đề hệ trọng liên quan trực tiếp đến nguồn thu của Nhà nước. Chính vì thế việc xem xét xóa tiền nộp thuế cho các đối tượng cần cân nhắc thận trọng đảm bảo chặt chẽ, công minh, đúng pháp luật.
Cho rằng cần cẩn trọng đối với đối tượng được xóa nợ tiền thuế, tiền phạt, tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển đặt vấn đề: “Đối tượng nào được xem xét, vì sao được xem xét, việc xem xét có hợp lý không? Xét ở đối tượng nào, trách nhiệm của người nộp thuế, trách nhiệm của người thu thuế, tác động của chính sách, có dẫn tới hành vi trốn thuế sau này hay không?”.
Dẫn báo cáo Chính phủ nêu, hiện nay có khoảng 620 ngàn người nộp thuế không còn hoạt động kinh doanh, ông Phùng Quốc Hiển cho biết việc đăng ký kinh doanh hiện nay rất nhanh nhưng bỏ cũng dễ dàng. Các đối tượng cũng không làm thủ tục bỏ địa chỉ kinh doanh đã đăng ký.
“Vậy những trường hợp này có xóa không? Vì họ không đi đâu cả, vẫn ở đấy, tài sản vẫn có, con người vẫn ở đó vậy tại sao lại xóa? Và số tiền cũng không phải nhỏ (hơn 21 ngàn tỷ, chiếm 70% trên tổng số nợ thuế) nếu ta cứ theo cách này thì sẽ thành tiền lệ”, ông Hiển nói và đề nghị chỉ xem xét đối với đối tượng đã chấp hành nộp thuế nghiêm chỉnh trước đó. “Hiến pháp đã quy định công dân có trách nhiệm nộp thuế, do đó không nộp thuế là vi hiến”, ông Hiển nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết, việc ban hành Nghị quyết này là cần thiết vì QH đã có chủ trương. Tuy nhiên, cần rà soát chặt chẽ không để các đối tượng lợi dụng, không nộp thuế dẫn đến việc xóa nợ, tạo tiền lệ xấu.
Do đó, để thận trọng cần để QH thông qua Luật Quản lý thuế vào Kỳ họp thứ 7 (tháng 5/2019) rồi căn cứ tình hình thực tế Chính phủ rà soát lại, cân nhắc có thể đề nghị bổ sung vào chương trình xây dựng pháp luật vào Kỳ họp thứ 8 tới.
