Xin lửa đêm Giao thừa – Nét tín ngưỡng độc đáo ở Nam Định

Lễ rước kiệu thiêng – Nghi thức đặc sắc mở đầu lễ xin lửa

Tại đình Cát Đằng, xã Yên Tiến, Nam Định – nơi thờ vị vua Đinh Tiên Hoàng, vào đêm Giao thừa, lễ rước kiệu được xem như một nghi thức trọng đại, mở đầu cho lễ xin lửa.

Theo ông Ngô Văn Thọ, Trưởng ban di tích thôn Cát Đằng: “Mỗi năm, làng sẽ tuyển chọn một người giữ vai trò ‘khai điện’ – nhân vật quan trọng trong nghi lễ mở cửa đình và xin lửa linh thiêng đêm Giao thừa. Việc lựa chọn này tuân theo những tiêu chí khắt khe: đó phải là người song toàn có tài, có đức, gia đình êm ấm, con cái tử tế, không vướng điều tiếng. Trước thời khắc Giao thừa, người khai điện sẽ được rước bằng kiệu từ nhà ra đình làng với cờ rung trống mở, trong sự trang trọng, thành kính của dân làng, sẵn sàng thực hiện nghi lễ mở cửa đình và xin ‘lửa Thánh’.”

Ông Ngô Văn Thọ chia sẻ về nghi thức rước kiệu và xin lửa đầu năm ( Ảnh: Ánh Tuyết)

Hình ảnh đoàn người rước kiệu trong ánh sáng lung linh của đèn lồng và nến, hòa cùng tiếng trống rộn ràng, tạo nên một không khí trang nghiêm mà ấm áp. Tục lệ xin lửa đêm Giao thừa ở Cát Đằng không chỉ là một phong tục mà còn mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc. Theo các cụ cao niên trong làng, lễ xin “lửa Thánh” bắt nguồn từ thời Đinh Tiên Hoàng. Khi ấy, Đinh Tiên Hoàng từng kéo quân về vùng đất này để tập trận và sau đó được dân làng suy tôn làm Thánh, lập đền thờ để tri ân công lao khai mở đất nước.

Ông chia sẻ thêm: "Khi chuông đồng hồ điểm 12h, người khai điện sẽ lấy lửa từ trong cung cấm ra và châm lửa. Lửa được lấy từ vạc dầu tại sân đình, tượng trưng cho ánh sáng của sự sống và thịnh vượng. Ngọn lửa không chỉ là biểu tượng của sự ấm no, may mắn mà còn là cách dân làng Cát Đằng nhớ về công lao của tổ tiên, truyền lại tinh thần đoàn kết và gìn giữ truyền thống cho con cháu."

Ông Trương Đình Hùng chuẩn bị đuốc dầu để đêm giao thừa xin lửa cầu may ( Ảnh: Ánh Tuyết)

Ông Trương Đình Hùng (55 tuổi), một người dân địa phương, chia sẻ: “Đêm Giao thừa, cả làng như chung một nhịp, ai nấy đều háo hức chuẩn bị đuốc, dầu để sẵn sàng xin lửa. Ngọn lửa ấy không chỉ mang lại hơi ấm mà còn tượng trưng cho sự xua tan những điều không may của năm cũ. Chỉ cần thấy ánh lửa bừng sáng trong nhà, lòng đã cảm thấy an yên, tràn đầy hy vọng cho một năm mới bình an, thuận lợi.

Những ngọn đuốc sẽ được tẩm đẫm dầu ( Ảnh: Ánh Tuyết)

Người dân tập trung tại đình làng chuẩn bị cho nghi thức xin lửa ( Ảnh: Ánh Tuyết)

Khoảnh khắc thiêng liêng khi “lửa Thánh” bùng lên

Khi ngọn lửa từ vạc dầu cháy sáng rực sân đình, cả làng cùng hân hoan chúc mừng năm mới. Người dân, từ thanh niên trai tráng đến các cụ già, trẻ nhỏ, đều chuẩn bị sẵn đuốc hoặc bó hương để đón lấy lửa. Những bước chân rộn ràng trên các nẻo đường, ánh đuốc lập lòe soi sáng màn đêm tạo nên khung cảnh ấn tượng, vừa linh thiêng, vừa ấm áp. Người dân tin rằng, ai mang lửa về nhà đầu tiên mà ngọn lửa không bị tắt sẽ gặp nhiều may mắn, thuận lợi trong năm mới.

Người dân cùng nhau châm đuốc khi lửa ở sân đình bùng cháy ( Ảnh: Ánh Tuyết)

Mang lửa về nhà, người dân sẽ khua đuốc khắp các góc nhà, hòa quyện với hương thơm từ bàn thờ tổ tiên, như một lời cầu nguyện cho một năm mới đủ đầy và hạnh phúc. Tục lệ này không chỉ là tín ngưỡng mà còn là cách để người dân Yên Tiến giữ gìn bản sắc văn hóa, truyền lại những giá trị tinh thần cho thế hệ sau.

Người dân dùng ngọn lửa lấy từ đình về để thắp hương cầu một năm mới bình an (Ảnh: Ánh Tuyết)

Gìn giữ truyền thống trong nhịp sống hiện đại

Dù cuộc sống ngày nay có nhiều đổi thay, tục xin lửa đêm Giao thừa vẫn được người dân Yên Tiến gìn giữ như một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tâm linh. Với họ, đây không chỉ là tín ngưỡng mà còn là niềm tự hào về bản sắc quê hương, là cách để thế hệ sau tiếp nối những giá trị truyền thống tốt đẹp. Anh Đình Tiến (28 tuổi), một người con xa quê, chia sẻ: "Dù đi đâu, tôi vẫn cố gắng về quê để tham gia lễ xin lửa. Đó không chỉ là một nghi thức mà còn là ký ức tuổi thơ, là sợi dây gắn kết tôi với quê hương, với tổ tiên."

Những nghi thức như rước kiệu hay xin lửa đã trở thành minh chứng sống động cho sự trân trọng lịch sử của người dân nơi đây. Ngọn lửa thiêng đêm Giao thừa không chỉ thắp sáng màn đêm mà còn giữ ấm lòng người, nối dài truyền thống từ thế hệ này sang thế hệ khác.