Xem xét thủ tục đặc thù khi đưa người nghiện dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc

Hôm nay (1/3), Ủy ban Tư pháp của Quốc hội tổ chức Phiên họp toàn thể lần thứ 4 theo hình thức trực tuyến để thẩm tra dự án Pháp lệnh Trình tự, thủ tục TAND xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga chủ trì Phiên họp.

Áp dụng đầy đủ các chuẩn mực quốc tế dành cho người dưới 18 tuổi

Trình bày sự cần thiết ban hành Pháp lệnh, Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Văn Du cho biết: Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 có một nội dung mới là quy định về cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi.

Theo đó, người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc khi thuộc một trong các trường hợp: Người nghiện ma túy không đăng ký, không thực hiện hoặc tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện; Người nghiện ma túy trong thời gian cai nghiện ma túy tự nguyện bị phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy; Người nghiện ma túy các chất dạng thuốc phiện không đăng ký, không thực hiện hoặc tự ý chấm dứt điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế hoặc bị chấm dứt điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế do vi phạm quy định về điều trị nghiện.

Cũng theo Luật Phòng, chống ma túy, thẩm quyền quyết định đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc do TAND cấp huyện xem xét, quyết định; Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định trình tự, thủ tục TAND xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Vì vậy, việc ban hành Pháp lệnh là cần thiết nhằm bảo đảm người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi được bảo vệ tốt nhất khi bị đề nghị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, chủ yếu giúp đỡ, giáo dục họ phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội; bảo đảm áp dụng đầy đủ các chuẩn mực và quy phạm quốc tế dành cho người dưới 18 tuổi…

Qua lấy ý kiến góp ý, nội dung quy định điều kiện hoãn, miễn chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, tạm đình chỉ, miễn chấp hành phần thời gian đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc còn lại vẫn còn một số quan điểm khác nhau liên quan đến việc có quy định nội dung này trong dự thảo Pháp lệnh hay chỉ cần dẫn chiếu đến Nghị định số 116/2021/NĐ-CP về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy.

Đại diện Nhóm nghiên cứu của Thường trực Ủy ban Tư pháp báo cáo bước đầu về nội dung còn có quan điểm khác nhau nêu trên của dự thảo Pháp lệnh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Hoàng Văn Liên cho biết: Đa số ý kiến trong Nhóm nghiên cứu tán thành việc dự thảo Pháp lệnh quy định nội dung này, phù hợp với đặc điểm của việc đưa người bị đề nghị về cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Bảo đảm thân thiện khi áp dụng cai nghiện bắt buộc đối với người dưới 18 tuổi

Tuy nhiên, Nhóm nghiên cứu đưa ra nhiều vấn đề cụ thể cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện thêm. Chẳng hạn, về thủ tục thân thiện, Nhóm nghiên cứu đề nghị bổ sung nguyên tắc bảo đảm thủ tục thân thiện và bảo đảm lợi ích tốt nhất của người bị đề nghị; bổ sung một số quy định của thủ tục thân thiện vào các điều khoản có liên quan. Hay về thời điểm có hiệu lực quyết định của Tòa án, Nhóm nghiên cứu nhận thấy, quyết định của Tòa án tác động trực tiếp tới người bị đề nghị, quyết định có hiệu lực là phải chấp hành ngay.

Việc quy định thời điểm có hiệu lực đối với từng loại quyết định (với người dưới 18 tuổi) cũng là một loại chính sách. Qua rà soát, thời điểm có hiệu lực của một số quyết định trong dự thảo Pháp lệnh cần được cân nhắc kỹ lưỡng để bảo đảm tốt hơn lợi ích của người bị đề nghị và không làm phát sinh thêm các thủ tục đối với cơ quan, tổ chức (đáng chú ý, quyết định chấp nhận hoãn hoặc miễn mà có hiệu lực kể từ ngày hết thời hiệu khiếu nại… thì người có bệnh nặng hoặc bệnh hiểm nghèo không thể đi chữa bệnh ngay, phải chờ tới khi quyết định có hiệu lực là gây bất lợi cho người bị đề nghị).

Tham gia thẩm tra, Thường trực Hội đồng Dân tộc cho rằng lứa tuổi từ 12 đến 14 tuổi; từ 14 đến 16 tuổi và từ 16 đến 18 tuổi có tâm sinh lý khác nhau nên TAND cần giải trình thêm về nội dung này, đồng thời xem xét quy trình thủ tục đặc thù hơn đối với các lứa tuổi trên cho phù hợp tâm lý trẻ em, nhất là độ tuổi từ 12 đến 14 tuổi. Đây cũng là vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu, xem xét khi quy định về cơ sở cai nghiện bắt buộc có những khu điều trị, chăm sóc riêng biệt, phù hợp tâm sinh lý trẻ em theo lứa tuổi.

Đồng tình, góp ý bằng văn bản, Bộ Công an nhấn mạnh dự thảo Pháp lệnh quy định trình tự, thủ tục TAND xem xét, quyết định đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nhưng nội dung chưa có nhiều quy định đặc thù áp dụng với người ở độ tuổi trên. Từ đó, Bộ Công an đề nghị rà soát, nghiên cứu bổ sung quy định đặc thù với đối tượng này như việc tham gia phiên họp xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.