Xe tăng tham chiến chống ma túy tại Brasil

Để giành được quyền đăng cai tổ chức Olimpic mùa hè năm 2016, TP Rio de Janeiro của CHLB Brasil đang phải thực hiện nhiều nhiệm vụ đặc biệt để vượt lên trên Tokyo (Nhật Bản), Madrid (Tây Ban Nha) và Chicago (Mỹ). Trước hết, đó là việc sửa chữa nâng cấp và xây mới nhiều công trình thể thao, chuẩn bị các điều kiện để đón rất đông khách du lịch, chọn biểu tượng và bảo đảm an ninh.

Sức ép về trật tự, anh ninh

Rio de Janeiro là thành phố lớn thứ hai ở CHLB Brasil với dân số khoảng 7 triệu người (năm 2006), ở đó phần lớn là các khu phố nghèo, được gọi là “Favela” (tương đương với phường). Tại đất nước  Nam Mỹ này có hàng trăm băng nhóm lớn nhỏ chuyên kinh doanh ma túy. Mỗi băng nhóm cát cứ một số favela, ai cũng muốn bành trướng thôn tính lẫn nhau, bởi vậy chuyện bắn giết nhau, tranh giành ảnh hưởng, phân chia lại thị trường xảy ra thường xuyên. Trong tình trạng như vậy, cảnh sát Brasil phải “trang bị đến tận răng” cũng là điều dễ hiểu.

Theo các nguồn tin báo chí, bình thường hàng năm Chính phủ Brasil phải chi hàng chục triệu USD để tiến hành cuộc đấu tranh chống ma túy ở Rio de Janeiro. Để biến một thành phố tình hình trật tự, an ninh phức tạp như vậy  thành thủ đô của Olimpic, nghĩa là các cuộc thi đấu phải an toàn, người dân và khách du lịch đi lại, vui chơi thoải mái, thì đó là công việc hết sức nặng nề và khó khăn. 

Xe tăng tham chiến chống ma túy

Chính phủ Brasil đặt ra nhiệm vụ ngay từ bây giờ đã phải ráo riết tiến hành cuộc đấu tranh thanh trừng các loại tội phạm, đặc biệt tiêu diệt và xóa sổ các băng nhóm sản xuất, vận chuyển và buôn bán ma túy ở Rio de Janeiro. Thời gian gần đây, cảnh sát có sự hỗ trợ của quân đội đã mở những chiến dịch đặc biệt chống ma túy.

Các băng nhóm ma túy không ngoan ngoãn chịu cúi đầu, mà phản công rất quyết liệt. Trong hai ngày nghỉ cuối tuần 20 và 21/11, chúng đã đốt cháy hàng chục xe ô tô của cảnh sát, nã đạn vào nhiều đồn bốt và xe ô tô tuần tra của cảnh sát.

Phát biểu trên các phương tiện truyền thông, Thống đốc bang Rio de Janeiro, ông Sergio Cabral cho rằng đây không phải chỉ là những phản ứng lẻ tẻ, manh tính chất tự phát của một vài phần tử kinh doanh ma túy, mà rõ ràng đó là sự phản công có tính toán, có sự phối hợp giữa thủ lĩnh các băng nhóm ma túy.

Ngày 25/11 vừa qua, lần đầu tiên sau nhiều năm chính quyền Rio de Janeiro đã cho phép mở cuộc tấn công rầm rộ vào favela Villa Cruzeiro. Cả một Trung đoàn cảnh sát cơ động gồm 250 sĩ quan và chiến sĩ với hàng trăm xe mô tô, được vũ trang các loại súng máy tối tân nhất, từ nhiều phía lao ầm ầm vào khu phố Villa Cruzeiro.

Tưởng như vậy sẽ nhanh chóng đè bẹp được và quét sạch các lực lượng ma túy ở khu vực này. Hóa ra, họ đã gặp phải sức kháng cự quyết liệt, bị chững lại, nhiều tốp cảnh sát còn lâm vào giữa vòng vây mà các băng nhóm ma túy đã giăng sẵn.

Bộ Quốc phòng phải nhanh chóng điều 800 lính thủy đánh bộ với hàng chục xe thiết giáp và cả xe tăng, rồi trên bầu trời huy động thêm hai trực thăng chiến đấu tới ứng cứu và yểm trợ cho cuộc chiến chống ma túy của cảnh sát.

Cảnh sát chốt giữ ở một góc phố

Chiến dịch đột kích hôm đó còn lan sang cả các favela ven biển là Ipanema và Copacabana. Trên các đường phố và bãi tắm dọc bờ biển, mà khách du lịch cả trong nước lẫn người nước ngoài đều rất yêu thích, người ta phát hiện nhiều hộp cac-tông đáng nghi ngờ. Cảnh sát hoàn toàn có sơ sở để cho rằng trong đó là những khối thuốc nổ, những quả bom tự tạo…

Và do đó họ có trách nhiệm phải tiến vào để hóa giải những hiểm họa. Nhưng cuối cùng hóa ra bên trong những chiếc hộp đó không có gì nguy hiểm. Người ta cho rằng rất có thể đây cũng là một màn kịch của các băng nhóm ma túy đánh lừa cảnh sát!

Biện pháp vũ lực tỏ ra kém hiệu quả

Theo nguồn báo chí Brasil, trong các trận chiến đấu chống ma túy ở Rio de Janeiro những ngày hạ tuần tháng 11 đã có hơn 30 người tử trận, trong đó hơn nửa là cảnh sát. Một vài thường dân bị tên rơi đạn lạc chết oan, trong đó có một em gái 14 tuổi. Hơn 60 ô tô của cảnh sát đã bị đốt cháy, rất nhiều cửa hàng buôn bán bị đập phá, nhiều nhà dân cũng thiệt hại nặng nề. Mãi đến ngày 26/11, cảnh sát mới có thể kiểm soát được tình hình ở khu phố ổ chuột Villa Cruzeiro.

Các phóng sự trên đài truyền hình Brasil cho thấy người dân Rio de Janeiro phản ứng về sự kiện này rất khác nhau. Có người cho rằng sự có mặt của cảnh sát và quân đội sẽ làm cho các favela tạm thời trở nên yên ổn hơn; nhưng rõ ràng lực lượng hùng hậu của cảnh sát và quân đội không thể nghiêm căn mãi mãi ở các favela. Một khi sự kiểm soát của cảnh sát yếu đi, thì các băng nhóm ma túy sẽ quay trở lại những “vùng lãnh thổ quen thuộc” của chúng – Đó là điều không có gì phải nghi ngờ.

Một góc favela ở TP Rio de Janeiro.

Một số người thì cho rằng, tốt nhất là chính quyền đừng can thiệp vào “sinh hoạt nội bộ của các khu phố nghèo”. Họ cho rằng từ nay đến Olimpic 2016, hay World cup bóng đá 2014 ở Brasil cũng sẽ không có điều gì đáng lo ngại, người Brasil yêu bóng đá, yêu thể thao và cũng rất thân thiện, biết trân trọng du khách, bởi vậy đừng ai lo ngại gì khi những sự kiện thể thao toàn cầu được tổ chức ở nước họ.

Đa số người dân khu phố nghèo Villa Cruzeiro cho rằng họ đã quen với môi trường tội phạm. Sinh ra ở đó và ngay từ tuổi thơ họ đã biết, đã thích nghi với môi trường và hoàn cảnh ở đó. Đĩ điếm, ma túy, những cuộc xung đột đường phố tồn tại ngay bên cạnh họ. Họ đã quen với những hiện tượng tiêu cực này đến mức “chẳng thấy có điều gì đáng nói!”. Những băng nhóm vũ trang đó có thể đe dọa cảnh sát, làm cho cảnh sát lo ngại, nhưng chúng “chẳng thèm đe dọa gì người dân nơi đây!”.

Không thể nói rằng Chính phủ Brasil chỉ biết sử dụng vũ lực để làm giảm mức độ tội phạm ở nước này. Ở những khu phố nghèo nhất của Rio de Janeiro đã giải phóng khỏi các băng nhóm ma túy hiện đang có chương trình nhằm thiết lập những mối quan hệ tin cậy giữa người dân với cảnh sát. Trong khuôn khổ chương trình đó, nhân viên các đội cảnh sát đặc biệt dạy cho người dân những bài học về thể dục, thể thao, âm nhạc, tiếng Anh…; còn tại các nhà trẻ, trường tiểu học và trung tâm vui chơi giải trí có những chương trình phổ cập tin học.

Chính quyền Brasil cho rằng thế hệ trẻ em 4 – 5 tuổi trở xuống đã quên những hành động bạo lực trên đường phố và được giáo dục theo tinh thần hợp tác với cảnh sát. Trước khi bắt đầu tiếp xúc với trẻ em, nhân viên cảnh sát được qua khóa đào tạo đặc biệt, học về những nguyên lý hoạt động bảo vệ trẻ em và tâm lý học.

Đương nhiên, các băng nhóm ma túy không phải là hiểm họa duy nhất ở các khu phố nghèo của Rio de Janeiro. Trong thời gian gần đây, người ta còn phải đặc biệt lưu ý tới một loại hình tội phạm khác, chúng được hình thành chủ yếu từ những cựu cảnh sát, lính cứu hỏa và cai ngục. Những phần tử này được đào tạo rất bài bản về thể lực, thông thường không quan hệ gì với các băng nhóm ma túy, cũng như đội ngũ chuyên dẫn dắt và bảo kê đĩ điếm. Họ chuyên nghề bảo kê các doanh nghiệp hợp pháp.

Theo số liệu của AFP, những người này kiểm soát hàng trăm favela ở Rio de Janeiro, trong khi đó tập đoàn ma túy lớn nhất Brasil cũng chỉ có thể nắm được 55 favela. Đấu tranh với những thế lực này rất phức tạp, bởi  họ không chỉ biết rõ những phương pháp hoạt động của cảnh sát, mà còn có rất nhiều mối quan hệ với các cơ cấu chính quyền.

Linh Vũ