Nâng cao hơn nữa chất lượng công tác xây dựng pháp luật
ĐB Trần Thị Hằng (đoàn Bắc Ninh) bày tỏ tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật ban hành VBQPPL để đáp ứng yêu cầu thực tiễn nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác xây dựng pháp luật, góp phần xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi, hiệu lực, hiệu quả.
ĐB Hằng đánh giá cao cơ quan soạn thảo đã nghiên cứu, xây dựng dự thảo Luật trên cơ sở đánh giá kết quả thực tiễn thời gian qua. Theo ĐB, dự thảo Luật đã bổ sung các quy định liên quan nội dung bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Vẫn theo ĐB Hằng, việc lập chương trình xây dựng luật, pháp lệnh thời gian qua đã có chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn tình trạng xin rút, xin lùi, dẫn đến phải điều chỉnh chương trình xây dựng luật, ảnh hưởng đến chất lượng làm luật.
Do đó, ĐB cho rằng Ủy ban pháp luật đề nghị đưa nội dung này vào sửa đổi, bổ sung dự thảo luật là cần thiết nhằm khắc phục các hạn chế trên.
Tại phiên họp, các ĐB cho ý kiến nhiều về quy định về trách nhiệm và sự phối hợp của các cơ quan trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự án luật, pháp lệnh. Dự thảo Luật xây dựng 2 phương án, trong đó phương án 1 đề xuất quy định cơ quan, tổ chức, đại biểu Quốc hội trình dự án luật, pháp lệnh, dự thảo nghị quyết chủ trì việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết còn theo phương án 2, cơ quan chủ trì thẩm tra chủ trì việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết.
Về quy định này, ĐB Trần Thị Hằng nhất trí với phương án 2, tức cơ quan chủ trì thẩm tra chủ trì việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh, nghị quyết.
Bởi, theo ĐB, theo Hiến pháp năm 2013, QH là cơ quan thực hiện quyền lập pháp và thông qua hoạt động làm luật, sửa đổi luật. Do đó, phải giữ nguyên như quy định hiện hành để nâng cao trách nhiệm, quyền hạn của QH trong lĩnh vực lập pháp.
Đồng thời, theo ĐB, quy định này đã được thực hiện ổn định từ nhiều năm nay và vẫn đang phát huy tốt, hiệu quả.
“Thực tiễn áp dụng các quy định hiện hành về giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án luật thời gian qua cho thấy các cơ quan thẩm tra về cơ bản phối hợp chặt chẽ với cơ quan soạn thảo trong quá trình chỉnh lý dự án luật, bảo đảm chất lượng, đúng tiến độ”, ĐB nói.
“Tờ trình của Chính phủ cũng đã nêu từ khi Luật Ban hành VBQPPL 2015 có hiệu lực đến nay đã có 44 dự án luật và 1 pháp lệnh được ban hành theo quy định của luật. Nhiều văn bản quy phạm pháp luật theo tờ trình ngày càng có chất lượng cao hơn nên trong việc sửa đổi lần này chỉ cần sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành theo hướng tăng cường trách nhiệm và nâng cao hiệu quả phối hợp giữa cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, pháp lệnh”, ĐB nói thêm.
Các "vai" khó tròn nếu đổi?
Đồng quan điểm, ĐB Nguyễn Thị Mai Hoa (đoàn Đồng Tháp) cũng chỉ ra rằng, ở bước trình luật, quy định cơ quan trình luật xây dựng tờ trình và báo cáo trước QH là hoàn toàn đúng vai.
Nếu quy định cơ quan trình dự án luật vào vai chủ trì xây dựng và tiếp thu giải trình chỉnh lý luật để trình UBTV QH xem xét quyết định; sau đó, trong kỳ họp, cơ quan trình luật vào vai chủ thể báo cáo trước QH việc tiếp thu, giải trình thì sẽ không ổn và các vai hầu như “khó tròn”.
Theo phân tích của ĐB này, với cơ quan trình luật là thành viên của Chính phủ, việc hài hòa giữa trách nhiệm bảo vệ đến cùng các chính sách mà Chính phủ đã trình trước QH với nhiệm vụ tiếp thu ý kiến ĐBQH và ý kiến của cơ quan thẩm tra dưới sự chỉ đạo của UBTV QH là vấn đề không hề đơn giản, nhất là đối với trường hợp giữa chỉ đạo của Chính phủ và chỉ đạo của UBTV QH có thể sẽ có khác nhau.
Về phía cơ quan thẩm tra, dù là cơ quan của QH, là thành viên của UBTV QH nhưng chỉ đóng vai phản biện, về phía UBTV QH chỉ có trách nhiệm tổ chức việc nghiên cứu, giải trình, tiếp thu chỉnh lý dự thảo trên cơ sở ý kiến thảo luận của ĐBQH với nhiệm vụ xem xét quyết định đối với báo cáo của cơ quan trình và báo cáo phản biện của cơ quan thẩm tra.
“Khi chủ thể giải trình không phải là UBTV QH như khoản 7 của dự thảo Luật thì sẽ rất khó định lượng được sự ủng hộ của QH để thông qua luật, nhất là khi việc tiếp thu, giải trình ý kiến của ĐBQH không thỏa đáng”, ĐB nói.
Từ những phân tích trên, ĐB đề nghị không nên đặt ra phương án đổi vai đồng thời bổ sung quy định để bảo đảm quy trình phối hợp giữa cơ quan thẩm tra và cơ quan trình luật để bảo đảm tính chặt chẽ và rõ trách nhiệm của từng bên.
Về lâu dài, có thể tham khảo cách làm của QH một số nước là bên cạnh Ủy ban pháp luật nên chăng QH có một cơ quan xây dựng pháp luật gồm các chuyên gia giỏi về các lĩnh vực để giúp QH có thể thiết kế, hoàn thiện dự thảo luật, vừa bảo đảm tính chuyên nghiệp và bảo đảm hiệu quả trong công tác lập pháp.
ĐB Nguyễn Mai Bộ (đoàn An Giang) cho rằng, việc luật vừa qua có bất cập, yếu kém có 2 nguyên nhân. Nguyên nhân thứ nhất là yếu tố con người và nguyên nhân thứ 2 là một số Ủy ban không mạnh dạn thực hiện kết luận của Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu là kiên quyết trả lại luật không đảm bảo chất lượng.
ĐB Bộ cũng cho rằng qua thực tiễn vừa rồi, nếu chọn phương án 1 thì không nhân danh QH nữa. Do đó, ĐB đề nghị chọn phương án 2, thực chất là phương án hiện hành.
