Xã đảo Long Sơn vươn vai hóa rồng

Vùng đất giàu truyền thống

Trước khi nói về lịch sử đấu tranh gìn giữ quê hương xứ sở của nhân dân xã đảo Long Sơn, xin nhắc lại chuyện về người có công đầu khai hoang mở đất Long Sơn, là Ông Trần.

Trước khi trở thành Ông Trần, người đàn ông này là nghĩa sĩ kháng Pháp Lê Văn Mưu. Sau khi phong trào khởi nghĩa thất bại, trên hành trình trốn chạy sự truy lùng của giặc Pháp, người nghĩa sĩ đưa gia đình rời miệt đất phương Nam đến vùng đất này, để trở thành một phần lịch sử của Long Sơn người ta biết bây giờ.

Đồng thời với quá trình chinh phục vùng đất hoang sơ khắc nghiệt, chiêu mộ dân lập làng dựng ấp, Ông Trần cũng không quên việc ươm mầm tri thức, truyền bá đạo nghĩa, trong đó răn dạy mọi người yêu thương đùm bọc nhau, nêu cao tinh thần dân tộc, lòng yêu nước. Ông Trần thường lấy lời thơ của Nguyễn Đình Chiểu để răn mình và dạy người: “Trai thời trung hiếu làm đầu/ Gái thời tiết hạnh làm câu trau mình”.

Ông vẫn thường nêu gương Lục Vân Tiên, chàng trai không sợ hiểm nguy cứu người hoạn nạn, trung với nước, hiếu với dân để mọi người noi theo. Thế nên, khi cuộc kháng chiến chống giặc Pháp bùng nổ, nhiều người dân theo đạo Ông Trần tham gia vào hàng ngũ chiến đấu, còn vùng đất này trở thành chỗ dựa của nhiều cơ quan kháng chiến Bà Rịa - Vũng Tàu.

Xã đảo Long Sơn nhiều năm qua nổi tiếng với nghề nuôi hàu trên sông.

Núi rừng Long Sơn xanh tốt, những kênh rạch chằng chịt ẩn khuất sau bạt ngàn sú vẹt và đặc biệt là lòng dân luôn hướng về cách mạng, đã trở thành cái nôi nuôi dưỡng, chở che các chiến sĩ yêu nước. Từ năm 1945 đến năm 1959, xã Long Sơn có 3 Chi bộ Đảng, gần 100 đảng viên với số dân lúc đó dưới 3.000 người. Du kích Long Sơn từng tiêu diệt một trung đội lính Pháp (năm 1947), đánh thiệt hại nặng một đại đội đi càn của địch vào năm sau đó.

Thời kháng chiến chống Mỹ, bất chấp bao cuộc càn quét của địch, các đơn vị quân giải phóng được nhân dân Long Sơn che giấu, giúp đỡ hoạt động trong vòng vây quân thù. Đội du kích Long Sơn là đội du kích mạnh của đặc khu rừng Sác, được xây dựng và hoạt động đúng chỉ đạo của Đảng bộ đặc khu: “Không chiến đấu không thành du kích”. Long Sơn cũng trở thành điểm hậu cần của đặc công rừng Sác trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Người dân Long Sơn đã tích cực góp sức người, sức của cho suốt hai cuộc kháng chiến. Nhiều gia đình là cơ sở cách mạng trung kiên, bao con em Long Sơn đã tham gia quân đội giải phóng, hy sinh anh dũng cho thắng lợi chung của đất nước. Long Sơn với chiến khu rừng Sác lừng danh, trở thành căn cứ địa vững chắc của quân dân Bà Rịa - Vũng Tàu.

Nhiều lần càn vào rừng Sác đảo Long Sơn, quân đội Mỹ đã phơi thây trên đám sình lầy, tổn thất nặng nề. Những chiến công oanh liệt ấy ngày nay người dân Long Sơn vẫn còn nhắc nhớ: “Rừng Sác bịt mắt kẻ thù/ Nhưng là lá chắn chiến khu quân mình”. Cũng tại đây, sau khi tiến vào giải phóng Long Sơn vào những ngày cuối tháng 4/1975, quân đội chủ lực củng cố lực lượng, chuẩn bị cho trận đánh quyết định giải phóng Vũng Tàu.

Long Sơn bấy giờ trở thành pháo đài, nơi hỗ trợ cho cuộc tấn công của đại đoàn bộ binh, cũng là nơi xuất phát của lực lượng thủy quân tiến vào thành phố theo đường biển. Hai gọng kìm của quân và dân địa phương Long Sơn cùng đại quân tấn công vào thành phố Vũng Tàu, nhanh chóng giành được thắng lợi quyết định khi giải phóng thành phố trưa ngày 30/4/1975.

Long Sơn vươn mình phát triển

Được bao bọc bởi kênh rạch và sông biển, xã đảo Long Sơn có vị trí đặc biệt quan trọng trong cả lĩnh vực quốc phòng, an ninh lẫn kinh tế xã hội. Xã đảo gồm đảo chính Long Sơn nằm men theo triền núi Nứa và đảo nhỏ Gò Găng, diện tích đất 92 km², chiếm tới 65% diện tích đất toàn TP Vũng Tàu. Long Sơn đầy đủ núi, sông, đồng bằng, biển, trong đó núi Nứa mang dáng hình một con rồng xanh vươn ra biển lớn.

Trước năm 1975, nơi đây còn là một vùng quê hẻo lánh, giao thông với bên ngoài vô cùng khó khăn, đời sống nhân dân nhiều thiếu thốn khi không điện nước, y tế giáo dục vô cùng hạn chế. Sau ngày giải phóng, đời sống kinh tế xã hội của Long Sơn ngày một đi lên, từ năm 1991, xã Long Sơn thuộc TP Vũng Tàu.

Ngày nay dân số trên đảo đã hơn 15.000 người, trong đó phần đông cư dân theo tín ngưỡng Ông Trần. Người dân Long Sơn ban đầu làm kinh tế bằng canh tác nông nghiệp và làm ruộng muối, đánh bắt hải sản, chăn nuôi gia súc. Khoảng 20 năm nay, người dân Long Sơn có nghề mới là nuôi trồng thủy hải sản, đem lại nguồn thu nhập khá hơn.

Du khách tham quan khu di tích Nhà Lớn Long Sơn trong dịp lễ.

Những năm gần đây, Long Sơn được biết đến là nơi nổi tiếng với đặc sản hàu và nghề nuôi hàu xuất khẩu. Nhiều người đã ví xã đảo Long Sơn là “vương quốc hàu”. Nơi đây nhờ vị trí gần biển, nhiệt độ ấm quanh năm và nồng độ muối phù hợp, diện tích rừng ngập mặn lớn với nhiều sinh vật phù du là thức ăn tự nhiên cho hàu, giúp hàu ở đây dày và ngọt thịt, ngon có tiếng.

Hình thành từ những năm 2000, khu nuôi hàu trên sông Chà Và đến nay đã phát triển lên đến gần ngàn hộ với khoảng 3.000 ha nuôi mặt nước. Nhiều năm qua, Long Sơn là một vựa hàu, thủy hải sản cung cấp cho Vũng Tàu và các vùng phụ cận. Xã đảo còn nổi tiếng bởi mô hình nhà hàng lồng bè nổi trên sông Chà Và, thu hút lượng lớn du khách. Nghề nuôi hàu đã giúp nhiều hộ dân ở Long Sơn có cuộc sống khấm khá hơn, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Những năm gần đây, Long Sơn còn được nhiều người biết đến bởi hoạt động du lịch phát triển, thu hút được lượng lớn du khách trong nước và cả nước ngoài. Điều này là nhờ địa phương đã biết đánh thức các tiềm năng, lợi thế của mình. Đó là địa hình đa dạng, kết hợp hài hòa giữa biển, núi, đồi, đất ngập nước, đồng bằng tạo nên nguồn tài nguyên du lịch phong phú gồm hệ sinh thái rừng ngập mặn, nguồn thủy hải sản dồi dào, cảnh quan thơ mộng.

Nơi đây cho du khách nhiều trải nghiệm như leo núi Nứa ngắm toàn cảnh khu vực, lênh đênh sông nước hít thở không khí trong lành, hòa mình vào bức tranh thiên nhiên hữu tình và nhịp sống thư thả, bình dị của một làng biển, trải nghiệm công việc thu hoạch hàu, lưới cá, mò cua, bắt ốc… của cư dân địa phương, thưởng thức ẩm thực đặc trưng nơi đây.

Ngoài ra, trải nghiệm đặc biệt và để lại ấn tượng với du khách là nhịp sống yên ả đậm chất Nam bộ, sự dung dị, hồn hậu của những người theo tín ngưỡng Ông Trần. Đó là hình ảnh những người mặc áo bà ba đen, tóc búi tó củ hành, đầu trần, chân đất ở Nhà Lớn Long Sơn và những sắc thái văn hóa cổ sơ, những tập quán sinh hoạt, lễ tục vô cùng kỳ lạ.

Cùng với đó, vẻ đẹp kiến trúc, văn hóa có một không hai của khu di tích Nhà Lớn cùng với lịch sử hình thành của di tích chính là điểm nhấn trong hoạt động du lịch Long Sơn. Ý thức được tầm quan trọng của du lịch đối với phát triển kinh tế, địa phương thời gian qua đã có nhiều hoạt động thúc đẩy đa dạng hóa, nâng cao chất lượng các sản phẩm, hình thức du lịch gắn liền phát triển bền vững.

Ngoài hoạt động du lịch đang ngày một phát triển, Long Sơn còn có tiềm năng để phát triển nhiều lĩnh vực như chế biến hải sản, cảng biển, xây dựng khu công nghiệp, dịch vụ dầu khí... Trong đó, các dự án lớn đã được triển khai giúp kinh tế xã đảo ngày một phát triển đi lên, đời sống người dân nâng cao từng ngày.