WB dự báo kinh tế Việt Nam tiếp đà tăng trưởng nếu củng cố tài khoá

Đây là một nội dung trong Báo cáo cập nhật Kinh tế Đông Á - Thái Bình Dương của Ngân hàng Thế giới (WB) công bố ngày 4/10. WB cho rằng, mức độ gắn kết cao của kinh tế Việt Nam vào ngoại thương cũng làm cho Việt Nam dễ bị tác động khi xu thế tăng cầu hiện nay trên thế giới bị suy giảm, cần thúc đẩy quá trình tái cơ cấu kinh tế sẽ giúp cải thiện tiềm lực tăng trưởng. Mặc dù có suy giảm nhẹ, nhất là trong quý 1 năm 2017, kinh tế Việt Nam vẫn tiếp tục thể hiện đà tăng trưởng khá vững chắc. Các lực đẩy như cầu nội địa và công nghiệp chế biến, chế tạo lại tăng trưởng tốt. Ngành dịch vụ tăng trưởng tốt nhờ bán lẻ tăng mạnh do tiêu dùng trong nước tăng.

Sản xuất công nghiệp, trừ khai khoáng, tăng trưởng mạnh, trong đó công nghiệp chế tạo là điểm sáng phần lớn nhờ khu vực đầu tư nước ngoài hướng về xuất khẩu. Nông nghiệp cũng hồi phục dần sau tình trạng hạn hán và xâm mặn năm ngoái tuy tiến trình hồi phục này vẫn còn thực sự chắc chắn.

WB cho biết, hầu hết việc làm mới được tạo ra trong khu vực FDI, nhất là tại các doanh nghiệp công nghiệp chế tạo đặt tại các vùng nông thôn. Các lao động tay nghề thấp tại địa bàn nông thôn được hưởng lợi nhiều nhất, điều này góp phần giảm tỉ lệ nghèo xuống, nhất là tại các khu vực nông thôn.

Báo cáo nhấn mạnh triển vọng kinh tế trong trung hạn của Việt Nam vẫn được đánh giá là tích cực. Trong trung hạn, tốc độ tăng trưởng sẽ ổn định quanh mức 6,4% trong giai đoạn 2018-2019 đi kèm với ổn định kinh tế vĩ mô nói chung.

Đưa ra những khuyến nghị đối với Việt Nam, Báo cáo cập nhật tình hình kinh tế khu vực Đông Á - Thái Bình Dương cho rằng, các rủi ro trong nước và bên ngoài đòi hỏi phải liên tục áp dụng các biện pháp kinh tế vĩ mô cẩn trọng. Nếu muốn duy trì đà tăng trưởng, Việt Nam cần củng cố ổn định kinh tế vĩ mô, tái tạo khoảng đệm chính sách và coi đây là ưu tiên hàng đầu; giảm thâm hụt tài khóa sẽ giúp kiềm chế rủi ro về bền vững tài khóa và tạo khoảng đệm tài khóa nhằm đối phó với các cú sốc có thể xảy ra trong tương lai; tiếp tục tăng cường các nghiệp vụ giám sát và quản lý thận trọng nhằm giảm thiểu rủi ro cho khu vực ngân hàng trong bối cảnh tín dụng tăng nhanh.

Báo cáo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng cần phát triển du lịch và tăng cường hội nhập theo chiều sâu trong khu vực nhằm giảm nhẹ rủi ro do chủ nghĩa bảo hộ mang lại. Nếu quản lý tốt, tăng trưởng du lịch sẽ mở ra cơ hội lớn cho các nước trong khu vực, kể cả các quốc đảo Thái Bình Dương. Cộng đồng kinh tế ASEAN cũng sẽ góp phần tăng cường hội nhập khu vực nhờ tự do hóa thương mại dịch vụ, cắt giảm hàng rào phi thuế quan. 

Trong Báo cáo đánh giá phối hợp của WB và Bộ Tài chính có tựa đề: “Đánh giá chi tiêu công Việt Nam: Chính sách tài khóa hướng đến bền vững, hiệu quả và công bằng” đã nêu 68 khuyến nghị để chính sách tài khoá Việt Nam hướng đến phát triển bền vững.

Theo đó, Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng dư địa tài khóa bị thu hẹp. Bội chi ngân sách kéo dài ở mức cao có ảnh hưởng lớn đến khả năng bền vững tài khóa trong trung hạn. Mức động viên thu ngân sách nhà nước (NSNN) so GDP đang có xu hướng giảm, nhất là tỷ trọng thu từ thuế và phí, trong khi nhu cầu chi ngân sách tăng nhanh.

Tốc độ tăng thu trong giai đoạn 2011-2015 (sau khi loại trừ yếu tố tăng giá), tuy vẫn tích cực, nhưng đã chậm hơn tốc độ tăng trưởng kinh tế. Tỷ lệ thu từ NSNN so GDP đã giảm từ 26,4% trong giai đoạn 2006 - 2010 xuống 23,4% trong giai đoạn 2011 - 2015. Nguyên nhân chủ yếu là do giảm thu từ dầu thô (từ 4,8% xuống 3%), từ hoạt động xuất nhập khẩu (5,5% xuống 4,2%) và các khoản thu về đất (2,5% xuống còn 1,7%).

Chi tiêu của Chính phủ so với GDP vẫn duy trì ở mức cao. Tổng chi NSNN (bao gồm cả chi từ nguồn trái phiếu) bình quân chiếm 29,2% GDP trong giai đoạn 2011 - 2015 (giai đoạn trước con số này là 28,9%) - là mức cao so với khu vực và các quốc gia có mức phát triển tương đương. Cơ cấu chi thay đổi theo hướng chi thường xuyên chiếm tỷ trọng ngày càng lớn. Tỷ lệ so sánh giữa chi thường xuyên và đầu tư là khoảng 70:30 trong thời kỳ 2011 - 2015, cao hơn so với tỷ lệ 63:37 của thời kỳ 2006 - 2010. Chi thường xuyên tăng chủ yếu là do tăng chi để thực hiện các chính sách mới về an sinh xã hội, chi lương và phụ cấp và chi trả lãi các khoản vay.

Chi đầu tư, mặc dù giảm tỷ trọng trong tổng chi tiêu NSNN, nhưng vẫn được duy trì ở mức cao so với khu vực và thế giới. Nếu so với tổng đầu tư toàn xã hội, chi đầu tư từ NSNN chiếm 29,1% trong giai đoạn 2011 - 2015, tăng nhẹ so với mức 28,4% của thời kỳ 2006 - 2010. Đồng thời báo cáo cũng nhấn mạnh Việt Nam cần nâng cao kỷ luật tài khoá, quản lý đầu tư công chặt chẽ để tiếp tục đà tăng trưởng của mình.