Vườn quốc gia Cát Bà- chồng chéo địa giới hành chính

Vướng mắc trong quản lý

Căn cứ vào diện tích và địa giới hành chính có thể thấy ngay sự chồng chéo giữa ranh giới của huyện đảo Cát Hải với Vườn quốc gia Cát Bà: đất rừng thuộc phạm vi địa giới hành chính của các xã quá nhiều, trong đó đáng kể là các xã Việt Hải, Gia Luận và khu Khe Sâu của xã Trân Châu. Trước đây, người dân ở các xã trên đảo Cát Bà chủ yếu sống bằng nghề rừng và khai thác những sản vật có sẵn ở trong rừng. Từ khi thành lập Vườn quốc gia Cát Bà, việc làm ăn khai thác rừng của nhân dân ở các xã trong vùng bị ngăn chặn, thậm chí bị ngăn chặn ngay tại địa bàn xã nên thường xảy ra xung đột giữa nhân dân các xã với lực lượng quản lý Vườn quốc gia. Trong khi người dân cho rằng họ chỉ làm ăn trong diện tích của xã, Vườn quốc gia lại có đầy đủ bằng chứng xác nhận diện tích đấy thuộc về vường. Tình trạng này gây nên sự không bằng lòng của nhân dân các xã này đối với Vườn quốc gia và giữa Vườn quốc gia với huyện đảo. Vì thế mấy năm liền, huyện đảo và Vườn quốc gia không có sự phối hợp tổ chức các hoạt động. Khi có những sự việc xấu xảy ra, vấn đề địa giới hành chính giữa Vườn quốc gia Cát Bà và huyện Cát Hải lại 'bùng' lên. Ngoài những vấn đề về phát triển dân sinh, những vướng mắc của sự chồng chéo này còn gây những hậu quả không tốt trong lĩnh vực phát triển chung của đảo.

Lãnh đạo Vườn quốc gia Cát Bà cho biết, trong những năm qua, việc kiểm lâm của vườn bị hành hung cũng xuất phát từ địa giới hành chính. Trên đảo Cát Bà, các trạm kiểm lâm được xây dựng chủ yếu ở phía ven rừng để quản lý, ngăn chặn tình trạng săn bắn chim thú và khai thác lâm sản trái phép. Nhưng một số trạm kiểm lâm được xây dựng tại các xã lân cận (tuy thuộc Vườn quốc gia), điển hình như trạm Kiểm lâm ở các xã Gia Luận, Trân Châu. Một số kiểm lâm viên cho biết, trạm kiểm lâm được xây dựng tại những vị trí này gây không ít khó khăn khi làm nhiệm vụ, bởi họ sống gần dân. Trước những bất cập trong việc quản lý chồng chéo giữa Vườn quốc gia Cát Bà và huyện Cát Hải, những năm trước huyện đảo có nhiều nỗ lực để cải thiện mối quan hệ với Vườn quốc gia nhưng hiệu quả chưa đem lại như mong muốn.

Cần sự phối hợp đồng bộ

Trước những bất cập trong việc quản lý đất rừng và mặt nước biển, cả Vườn quốc gia Cát Bà và huyện Cát Hải đều mong muốn có ranh giới rõ ràng để thuận tiện hơn trong việc quản lý. Chủ tịch UBND huyện Cát Hải Phạm Từ Hiến cho biết, lâu nay, vấn đề về ranh giới giữa huyện với Vườn quốc gia Cát Bà không được giải quyết dứt điểm nên nảy sinh nhiều điều phiền toái, huyện cũng mong muốn thành phố phân chia ranh giới cụ thể hơn để dễ cho việc quản lý. Lãnh đạo Vườn quốc gia cũng mong muốn có ranh giới rõ ràng để kiểm tra, quản lý tốt hơn. Rõ ràng, phân chia ranh giới rạch ròi là điều cả Vườn quốc gia và huyện Cát Hải đều mong muốn. Huyện đảo từng có tờ trình về việc điều chỉnh ranh giới Vườn quốc gia Cát Bà để tránh tình trạng quản lý chồng chéo. Theo đó, khoảng hơn 2000 ha trước đây của Vườn sẽ được tách ra do đây chủ yếu là đất nông nghiệp và một phần diện tích của xã Việt Hải, thôn Hải Sơn xã Trân Châu...Ranh giới của Vườn quốc gia Cát Bà cũng được đề xuất điều chỉnh phù hợp hơn trước. Tuy nhiên đề nghị này của huyện đảo Cát Hải đến nay vẫn chưa được thành phố chấp nhận. Những rắc rối chung quanh vấn đề địa giới hành chính giữa huyện đảo và Vườn quốc gia vẫn cứ tiếp diễn, không biết đến bao giờ(?!).

Một phần diện tích của đảo Cát Bà vừa được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới, trong đó Vườn quốc gia Cát Bà và huyện Cát Hải có trách nhiệm bảo vệ chung, bởi khu dự trữ sinh quyển thế giới bao gồm cả diện tích của Vườn quốc gia Cát Bà và huyện Cát Hải. Như vậy có thể thấy, bảo vệ khu dự trữ sinh quyển và các địa bàn khác thuộc Vườn quốc gia, không phải trách nhiệm của đồng bộ. Riêng huyện hoặc Vườn, mà cần có sự phối hợp đồng bộ. Để làm được việc này, huyện đảo và Vườn quốc gia cần bàn phương án phối hợp sao cho hiệu quả và tuyệt đối không được cát cứ 'lãnh thổ' quản lý của mình. Vườn quốc gia Cát Bà phải xác định rõ là Vườn trong địa giới hành chính của huyện, mọi vấn đề xảy ra trong Vườn một phần cũng phải liên quan đến huyện đảo. Nếu có sự phối hợp tốt, chắc chắn tình trạng lấn chiếm đất rừng, hành hung kiểm lâm sẽ chấm dứt. Điều cần thiết lúc này là thành phố và các ban, ngành liên quan có sự xác định ranh giới rõ ràng giữa huyện đảo và Vườn quốc gia. Nếu cần có thể cắm mốc để phân biệt, như vậy sẽ thuận lợi hơn trong công tác quản lý của cả hai bên. Trong khi chờ đợi thành phố có sự điều chỉnh về ranh giới, các ngành chức năng của huyện đảo cần tạo điều kiện giúp Vườn quốc gia ngày một phát triển hơn; Vườn quốc gia cũng cần có sự hợp tác để cùng với huyện đảo phát triển du lịch sinh thái rừng- biển- đảo, sớm đưa Cát Bà trở thành khu du lịch sinh thái cấp quốc gia, quốc tế hấp dẫn và độc đáo./.