Vui, buồn nghề bán báo rao

Nhọc nhằn nhưng dễ kiếm sống

Ngày nào cũng vậy, từ 6 giờ30 phút đến hơn 7 giờ, khu vực trước cổng chợ Sắt, phía đầu hồ Tam Bạc trở nên nhộn nhịp hơn bởi cảnh giao báo cho những người bán báo rong. Hàng chục xe đạp, xe đẩy tay hành nghề của những người bán báo rao xếp ven đường. Chủ nhân của những chiếc xe đó tất tả chạy ngược, chạy xuôi nhận các loại báo phù hợp với bán rong như pháp luật và đời sống, An ninh Hải Phòng, An ninh thủ đô, Công an nhân dân, bóng đá… với giá cả  đã thỏa thuận trước thông qua các chủ thầu đại lý báo chí.  

Mất ít phút để ngồi xếp lại từng đầu báo cho gọn gàng vào xe, khoảng 8 giờ sáng, những người bán báo rao tỏa ra khắp các hè phố bắt đầu hành trình một ngày bán báo, nắng cũng như mưa. Nghề bán báo rao trở thành nghề kiếm sống cho khá nhiều người, nhất là những người từ nông thôn ra thành phố tìm việc làm. Mặc dù không thân, nhưng hầu như những người bán báo rao đều khá quen mặt nhau, bởi ngày nào họ cũng lấy báo, lấy băng rao bán báo tại cùng một nơi.

18 giờ tối, chiếc xe đẩy bán báo của chị Quyên ngày nào cũng dừng ở khu vực cầu Niệm để chủ nhân nghỉ ngơi, hưởng chút gió trời từ sông thổi lên sau một ngày đi bộ vất vả. Lúc đó, chị Quyên cũng tranh thủ bán thêm được  vài tờ báo cho những khách hàng đi làm về muộn. Chị  tâm sự: Tôi gắn bó với nghề bán báo ở thành phố Cảng này khá lâu rồi. Từ Hưng Yên ra đây kiếm việc làm, ban đầu chỉ rong ruổi với chiếc xe đẩy để bán vài thứ đồ dùng lặt vặt, nhưng sau đó thấy một vài người bạn kiếm sống khá nhờ bán báo, tôi kết hợp lấy báo và băng rao bán báo để bán trên các tuyến đường từ trung tâm thành phố sang quận Kiến An. Nghề bán báo vất vả vì đi suốt ngày, buổi trưa dừng lại ăn qua loa cho xong bữa rồi lại tiếp tục đi đến chiều tối. Tuy nhiên, thu nhập cũng khá hơn so với nhiều nghề khác.

Theo lời chị Quyên, người mới vào nghề bán báo rong, chưa quen việc mỗi ngày cũng bán được 50 – 70 tờ báo  trung bình mỗi tờ lãi 500-700 đồng kiếm được 30 – 40 nghìn đồng/ ngày. Người lâu năm trong nghề có thể  kiếm được 70 - 100 nghìn đồng/ngày. Những người bán báo rao cũng luôn biết chớp thời cơ “làm ăn” vào những dịp đặc biệt như Worldcup, Euro hoặc có những sự kiện nóng bỏng được nhiều người quan tâm…

Nguồn gốc bí ẩn của những lời rao bán báo

Bí quyết để những người bán rao báo có thể dễ  dàng “tác nghiệp” chính là những chiếc loa phát thanh với những thông tin giật gân  hút khách bằng những giọng nam ồm ồm hoặc lanh lảnh…Vậy nguồn gốc những lời rao bán báo ấy ở đâu ra?

Cuối giờ chiều, theo chân những người bán báo rao, tôi len lỏi trong dòng người đông đúc để đến khu vực Miếu Hai Xã (quận Lê Chân). Theo nhiều người bán báo rao khẳng định, khu vực này là “trung tâm phát hành” những lời rao, quảng cáo báo. Để làm nghề này cũng khá đơn giản, chỉ cần bộ âm li và giàn thu chất lượng, một giọng nam khỏe và ít vốn để thầu kinh doanh đại lý phát hành báo. Có vài “nhà sản xuát” lời rao báo, nhưng những người bán báo rao thường chọn “hàng” có chất lượng âm thanh và nội dung “tốt” nhất. Người đạt trình độ chuyên môn trong việc tạo ra các lời rao bán báo giật gân nhất mà nhiều người bán báo rao “hâm mộ”, phải kể đến anh P ở ngõ 160, Miếu Hai Xã.

Không khó khăn gì để sở hữu một băng rao bán báo với những lời giật gân, câu khách được phát hành hằng ngày. Bác H, bán báo rao từ 10 năm nay kể: Sau một ngày bán hàng, đến cuối giờ chiều mang băng đến gửi ở các điểm thu phát lời rao báo ở khu vực Miếu Hai Xã,  sáng hôm sau lấy báo xong là có kèm băng  mới để rong ruổi đi bán. Thông thường, những người làm băng rao báo có sẵn thông tin tóm tắt từ các báo từ tối và bắt đầu ghi băng từ lúc 9, 10 giờ tối, để sáng sớm hôm sau có băng phát cho đội bán báo rong. Những người bán báo rao không phải trả tiền mua băng rao báo hằng ngày, mà chỉ cần cam kết lấy các đầu báo do người phát hành băng với giá thỏa thuận giữa hai bên. Những người làm nghề phát hành băng rao báo ở khu vực Miếu Hai Xã đều là người tỉnh khác như Hưng Yên, Hải Dương đến Hải Phòng “làm ăn”. Họ đồng thời là các chủ đại lý phát hành báo chí cho những người bán báo rao. Những người trong giới này đều biết rất rõ vợ chồng chị Phương, quê ở Hưng Yên, làm ăn khá giả nhờ nghề phát hành băng rao bán báo và đại lý bán báo cho những người bán rong. Hai vợ chồng đưa con cái ra lập nghiệp tại Hải Phòng, đồng thời giúp đỡ khá nhiều người cùng quê dễ dàng tiếp cận nghề này bằng cách giới thiệu nhà trọ giá rẻ để họ có nơi ở ổn định, hướng dẫn cách bán báo rao...

Quản lý việc rao bán báo còn lỏng lẻo

Bán báo rao là nghề kiếm thu nhập chính đáng. Tuy nhiên, cách thức hành nghề dựa vào những băng rao bán  báo chứa  nhiều thông tin giật gân, câu khách làm nhiều người khó chịu, ảnh hưởng đến văn minh, văn hóa đô thị. Đặc biệt, có  không ít lời rao xuyên tạc, làm sai lệch bản chất sự kiện, thông tin chính được đề cập đến trong các tờ báo, hoặc thông tin lệch lạc do người lắp thông tin ở báo này với báo khác…

Chị Trần Thị Hiệp ở phố Trần Nhân Tông (quận Kiến An) phản ánh: Những lời rao bán báo xuyên tạc bản chất sự kiện làm người nghe khó chịu. Chẳng hạn như hàng xóm tôi vừa xảy ra vụ việc đau lòng là một gia đình bộ đội chết chưa rõ nguyên nhân khi về thăm bố mẹ chồng ở Hải Dương, người vợ đang mang thai bé trai tháng thứ 5. Ngay ngày hôm sau, các băng rao bán báo đã ra rả những thông tin giật gân làm người thân của gia đình bị nạn vừa đau lòng, vừa bức xúc khi nghe được. Anh Trần Long, ở số 641 phố Nguyên Hồng, bức xúc nói: Quanh khu vực Bệnh viện Việt -Tiệp, cứ mỗi buổi sáng đều có nhiều hàng bán báo rao phát loa với âm thanh lớn và thông tin giật gân tập trung  vào các tệ nạn xã hội như mại dâm, cướp của, giết người…,làm ảnh hưởng nhiều đến tâm lý người bệnh và các y, bác sĩ, tại bệnh viện.

Đã có giai đoạn các ngành chức năng quản lý khá chặt chẽ việc rao bán báo buộc họ có cách bán báo văn minh hơn. Tuy nhiên, gần đây, việc quản lý  rao báo bị buông lỏng. Theo thông tin của những người bán báo rao, hiện thành phố có gần 100 người bán báo rao ở khắp các nẻo đường. Các nội dung thông tin được rao trên loa bán báo không được kiểm soát, làm ảnh hưởng đến trật tự  đô thị. Thậm chí trên một đoạn đường chưa đầy 500 m có đến 3 người bán báo rao đi gần nhau phát loa rao bán báo với nội dung khác nhau làm ầm ĩ một góc phố. Nên chăng, các ban, ngành chức năng thành phố tiếp tục có biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời những người bán báo rao có sử dụng nội dung băng thông tin giật gân, câu khách, để hạn chế những mặt tiêu cực trên.

Hải An