Sau phiên tòa, bà Toàn, ngân hàng và ông Sơn đều kháng cáo, không đồng ý với phán quyết của TAND quận Hồng Bàng. Bà Toàn cho rằng, diện tích đất mà ông Sơn quản lý, sử dụng có cả phần đất bà không thế chấp, nhưng khi phát mại, ngân hàng lại giao cho ông Sơn quản lý, sử dụng. Còn ông Sơn kháng cáo với lý do mua tài sản phát mại gắn liền với toàn bộ diện tích đất. Phía Ngân hàng khẳng định phần đất mà bà Toàn không thế chấp tạm giao cho ông Sơn quản lý.
Vào tháng 7-1995, Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện An Dương cho bà Trần Thị Toàn vay 100 triệu đồng với thời hạn 6 tháng, lãi suất 2,5%/tháng. Một tháng sau, bà Toàn vay thêm 100 triệu đồng, với thời hạn là 3 tháng, cùng mức lãi suất như lần vay trước đó. Cả hai giao dịch kể trên, hai bên đều lập khế ước, trong đó bà Toàn thế chấp gồm 1 ô-tô vận tải, nhà xây mái bằng và lợp ngói nằm trên diện tích đất là 147 m2 ở xã Hùng Vương (huyện An Hải), nay là phường Hùng Vương (quận Hồng Bàng), có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Cuối năm 1995, do kinh doanh thua lỗ, bị nhiều người chiếm dụng vốn, chồng lại bị ốm, nên bà Toàn không trả được các khoản vay của ngân hàng. Do vậy, tháng 10-1995, ngân hàng lập biên bản niêm phong tài sản thế chấp, nhưng vẫn cho chồng và con bà Toàn mượn nhà để ở tạm thời. Đến ngày 16-11-1995, Ngân hàng có thông báo về việc phát mại tài sản chế chấp của bà Toàn để thu hồi nợ như cam kết giữa hai bên và bán được ô-tô với giá là 68 triệu đồng. Còn hai căn nhà bán cho ông Lê Công Sơn vào cuối năm 1997, với giá là 120 triệu đồng. Trước sự chứng kiến của UBND phường Hùng Vương, Ngân hàng bàn giao tài sản và toàn bộ hồ sơ liên quan cho bên mua. Ông Sơn sử dụng và nộp thuế sử dụng đất cho địa phương từ khi mua được nhà và đất đến nay.
Đến năm 1998, bà Toàn trở về địa phương thấy nhà và đất thế chấp đã bị phát mại, có đề nghị ngân hàng và ông Sơn trả lại diện tích đất không thế chấp vay tiền của ngân hàng. Giải quyết khiếu nại của bà Toàn, chính quyền địa phương tiến hành hòa giải nhiều lần, nhưng không đạt kết quả. Sau đó bà Toàn làm đơn khởi kiện đến TAND quận Hồng Bàng đề nghị ngân hàng và ông Sơn trả lại diện tích đất không thế chấp. Trong các ngày 15-5 và 20-6-2006, TAND quận Hồng Bàng mở phiên tòa quyết định buộc ngân hàng và ông Sơn trả lại bà Toàn 96 m2 đất phía sau diện tích đất thế chấp, dành 1,3 m chiều rộng từ mặt đường kéo dài vào đến diện tích đất kể trên để làm lối đi. Bà Toàn phải trả tiền cho ông Sơn để được hưởng phần diện tích đất làm lối đi theo đơn giá 2,5 triệu đồng/m2 và 15 triệu đồng trị giá căn nhà mái bằng.
Tại phiên tòa phúc thẩm dân sự ngày 16-5-2007, sau khi xem xét nhận thấy, năm 1999, Ban quản lý dự án khu vực các công trình giao thông công chính lập tờ trình đề nghị cấp có thẩm quyền phê duyệt kinh phí đền bù, thu hồi một phần diện tích đất mà ông Sơn đang quản lý, sử dụng để phục vụ dự án quốc lộ 5 kéo dài, nhưng tại phiên tòa sơ thẩm không xem xét đến. Mặt khác, kết quả hòa giải giữa các bên tại chính quyền địa phương là yêu cầu bắt buộc, nhưng không được thể hiện bằng văn bản, nên phiên tòa phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm giao Tòa án cấp sơ thẩm giải quyết lại. Được biết, TAND quận Hồng Bàng đang tiếp tục giải quyết vụ việc theo trình tự quy định.
Từ vụ việc trên cho thấy, cơ quan Tòa án khi giải quyết vụ việc cần tuân thủ nghiêm chỉnh trình tự quy định, làm rõ việc phát mại tài sản gồm 2 ngôi nhà và trên phần diện tích cụ thể là bao nhiêu, có phù hợp với pháp luật hay không; trách nhiệm của các bên có liên quan đối với phần diện tích mà Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn An Dương tạm giao cho bên mua tài sản… Qua đó, có quyết định xử lý đúng đắn, hợp lý, hợp tình, giải quyết vụ việc khách quan, triệt để, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của các bên, hạn chế việc xét xử nhiều lần, ảnh hưởng đến uy tín cơ quan Tòa án và tiến trình cải cách tư pháp.
Đỗ Trọng
